BİZE ULAŞIN
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) Cumhuriyet yönetimini ilan etmesinin yıl dönümü olan 29 Ekim günü yurt genelinde çeşitli etkinliklerle kutlanacak. Ülkemizin resmi tatil günleri arasında yer alan 29 Ekim bu yıl Cumartesi gününe, yani hafta sonuna denk geliyor. Bu nedenle vatandaşlar, "Cuma günü tatil mi?" sorusuna yanıt arıyor. Hafta sonu zaten izinli olanlar, 28 Ekim 2016 yarım gün mü sorusuna da cevap bulmaya çalışıyor. Aslında "Cuma günü tatil mi diye meraklanan vatandaşların beklentileri hafta içi bir günde tatil yapabilmek ancak, henüz bu konuda bir açıklama yapılmadı. Eğer Cuma günü tatil mi sorusuna resmi bir açıklama gelmez ise bu kez Ulusal Bayramlarla ilgili yönetmelikte yer alan karar uygulanacak.
CUMA GÜNÜ TATİL Mİ?
Cuma günü tatil mi merak konusu... Resmi tatilin hafta sonuna gelmesi sonrasında vatandaşların bu yönde beklentileri var. Ancak henüz 28 Ekim Cuma gününün tatil olup olmayacağı yönünde bir karar açıklanmış değil. Eğer herhangi bir karar alınmazsa bu kez yönetmelikte yer alan uygulamaya gidilecek.
Ulusal Bayramlarla ilgili yönetmelikte, "1923 yılında Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim günü Ulusal Bayramdır. Türkiye'nin içinde ve dışında Devlet adına yalnız bugün tören yapılır. Bayram 28 Ekim günü saat 13.00'ten itibaren başlar ve 29 Ekim günü devam eder." maddesi yer alıyor.
Bu maddeden yola çıkarak net bir şekilde, 28 Ekim 2016 yarım gün mü sorusuna yanıt vermek mümkün. Çünkü yönetmelikte 28 Ekim'in yarım gün tatil olacağı belirtilmiş durumda. Ancak resmi bir karar alınırsa bu yarım günlük tatil, tam gün yapılabilir.
"EGEMENLİK, KAYITSIZ ŞARTSIZ MİLLETİNDİR"
Türkiye Cumhuriyeti öncesinde Osmanlı Devleti'nin yönetim biçimi monarşi idi. Yani egemenlik kayıtsız, şartsız tek bir kişinin sultanın elindeydi. Osmanlı Devleti'nde önceleri mutlak monarşi sistemi uygulanırken, 1876'da meşruti monarşi ilan edildi. İlk deneme iyi neticeler vermedi ancak Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı'ndan 6 yıl önce, 1908'de ikinci kez meşruti monarşiye geçti. Dört yıl süren Dünya Savaşı'nde Osmanlı Devleti'nin de içerisinde bulunduğu İttifak Devletleri yenilgiye uğradı ve Osmanlı toprakları İngiltere, Fransa, Yunanistan, İtalya gibi ülkeler tarafından işgale uğradı.
Ülkede düzen bozulmuşken, 19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal Paşa, Osmanlı hükümeti tarafından bölgede düzeni sağlaması için Samsun'a gönderildi. Anadolu'ya geçmesinin ardından burada kongreler düzenleyen ve halkı örgütleyen Mustafa Kemal Paşa, silah ve vazife arkadaşları ile verdiği mücadeleler sonucunda Türkiye Cumhuriyeti'ni kurdu.
Egemenliğin millette olması gerektiğine inanan Mustafa Kemal Paşa, 23 Nisan 1920'de yurdun dört bir yanından gelen temsilcileri Ankara'da Büyük Millet Meclisi'nde topladı ve Meclis, Mustafa Kemal Paşa'yı Meclis Başkanı seçti. Yine Büyük Millet Meclisi, vatanımızın düşmanlardan temizlenmesi için Türk Kurtuluş Savaşı'nı başlattı. Halk ve düzenli ordular düşman kuvvetlerine karşı vatan topraklarına sahip çıkarken, Kurtuluş Savaşı büyük bir zaferle sonuçlandı. Savaşın kazanılmasının ardından 1 Kasım 1922'de TBMM saltanatın kaldırılması yönünde karar verdi.
Bu süreçte Türkiye'nin yönetim biçimi belirlenmemişti. 24 Temmuz 1923'te İsviçre'nin Lozan kentindeki Lozan Üniversitesi'nde TBMM temsilcileri ile Fransa, İngiltere, İtalya, Yunanistan, Belçika, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, SSCB, Yugoslavya, Japonya temsilcileri Lozan Barış Antlaşması'nı imzaladı. Bu anlaşma aynı zamanda bu topraklarda yeni bir devletin Avrupalı ülkeler tarafından kabul edilmesi anlamına gelmektedir.
Ardından 11 Ağustos'ta ikinci dönem TBMM, ilk toplantısını yaptı. 13 Ekim'de ise Ankara, ülkenin başkenti ilan edildi. Bu süreçte ülkenin yeni yönetim biçimine dönük çalışmalara da devam edildi. 29 Ekim 1923 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk, milletvekilleri ile görüştükten sonra taslağı hazırlanan Cumhuriyet önergesini TBMM'ye sundu. TBMM tarafından kabul edilen önerge ile Türkiye Devleti'nin yönetim biçimi Cumhuriyet oldu ve ülkenin ismi de Türkiye Cumhuriyeti Devleti olarak belirlendi. Halk tarafından da büyük bir coşku ile karşılanan Cumhuriyetin ilk Cumhurbaşkanı ise Gazi Mustafa Kemal Atatürk oldu.
29 EKİM CUMHURİYET BAYRAMI İLAN EDİLMESİ
29 Ekim tarihinin Cumhuriyet Bayramı ilan edilmesi 1925 yılında olmuştur. 29 Ekim 1923'te Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nda (1921 Anayasası) yapılan değişiklikle devletin yönetim biçimi cumhuriyet olarak ilan edildi. Bu karar aynı gece 101 pare top atışı ile kutlandı. Cumhuriyetin ilanından bir yıl sonra, 29 Ekim 1924'te de şenliklerle kutlamalar yapıldı.
2 Şubat 1925 tarihinde Hariciye Vekaleti (Dışişleri Bakanlığı) tarafından düzenlenen bir kanun teklifi ile 29 Ekim'in bayram ilan edilmesi önerildi. Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelenen bu teklif 18 Nisan 1925'te karara bağlandı. 19 Nisan'da TBMM tarafından kabul edilen teklif sonrasında 1925'ten itibaren ülke içinde ve dış temsilciliklerde bayram olarak kutlanmaya başladı.
Bugün 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, hem ülkemiz Türkiye Cumhuriyeti'nde hem de "Yavru Vatan" olarak anılan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde kutlanmaktadır. 28 Ekim öğleden sonra ve 29 Ekim tam gün olmak üzere bir buçuk gün resmi tatildir. Her yıl yapılan kutlamalarda stadyumlarda şenlikler düzenlenirken, akşam ise geleneksel olarak fener alayları düzenlenmektedir.
