BİZE ULAŞIN
Hemoroid, makat çatlağı, makat fistülü, makat sarkması, rektosel, rektovajinal fistül, makat siğili, makat kanseri, makat darlığı vb. makat bölgesi ameliyatlarından sonra yaşanan bazı sorunlar ve alınacak belirli önlemler vardır.
Makat ağrısının kontrolü: Ağrı kesici ilaçları doktorun önerisi dahilinde kullanmak yararlı olur. Bu gruptaki ilaçların fazla kullanımı bağırsak hareketlerinin yavaşlamasına, kabızlık ve dışkılama güçlüğüne neden olabilir. Buna karşın ağrısı olmadığını düşünerek ilacın alınmaması da, yarada ödeme neden olarak sorunların artmasına yol açabilir. Dışkının sert çıkması veya yoğun ishal şekilde çıkması makat ağrısının artmasına neden olur. Bu nedenle, doktor önerisi ile dışkıyı yumuşatma amacı ile bazı ilaç veya gıda takviyeleri önerilebilir. Bu tür dışkı yumuşatıcı ilaçları, rahat dışkılayabilmeyi hedefleyerek, doktor önerisinin üzerindeki dozlarda almak ishale ve daha fazla ağrıya neden olabilir. Ağrının çok yoğun olduğu dönemlerde, erkekte penis kökü ve kadında ise kadınlık organı üzerine sert bir zemine oturmak (küvetin kenarı veya bir taş üzerine) yarar sağlar. Ilık su (24-37o C arasında olmalı) ile 15-20 dakika süreli oturma banyosu ve bunu takiben poşete sarılı bir avuç kadar buzun 5 dakika kadar dönüşümlü olarak uygulanması ağrının giderilmesinde çok yararlıdır.
Makatta şişlik: ameliyattan sonraki 7-10 gün içinde, ameliyatın veya girişimin etkisine bağlı olarak, makatta ödem veya şişlik gelişir. Bu durumu, elini kapıya sıkıştıran bir kişide gelişen ödem ve morluğa benzetebiliriz. Bu nedenle ameliyattan sonraki bir aylık süre içinde bu tür şişliklerin veya memelerin ele gelmesi beklenir. Hastalar genellikle, oturma banyosu veya taharetlenme işlemi sırasında bu şişlikleri fark ederek, ameliyatın eksik veya yetersiz yapıldığı hissine kapılırlar, bu aşamada sakin ve sabırlı olmak ve şüphe durumunda ise ameliyatı gerçekleştiren cerraha başvurmakta yarar vardır. Makat bölgesi ameliyatları sonrasında kozmetik görünümden ziyade, sonucun başarılı olması, hastalığın tekrarlamaması, herhangi bir komplikasyon yaşanmadan güvenli bir şekilde ameliyatın sonuçlanması önemlidir.
Makat sarkmasının devam etmesi: makat sarkması (rektal prolapsus) veya hemoroid olgularında, makat bölgesinden yeterli doku çıkartılmazsa, makatta sarkma devam edebilir.
Makattan kanama: makat bölgesi ameliyatlarından sonraki 3-6 hafta boyunca yaralar tam olarak kapanıncaya dek, makattan aralıklı olarak klozete damlama şeklinde kan gelebilir. Makattan aşırı kan gelmesi (% 2-5 olguda), hastada aşırı halsizlik, bitkinlik ve sonuçta kansızlık gibi yakınmalar oluşturması durumunda, ameliyatı gerçekleştiren cerraha başvurmak yararlı olur. Bazı ameliyatlar sonrasında sızıntı şeklinde kanamanın devam etmesine nedeniyle bazı cerrahlar, makat kanalı içine ameliyatın ertesi günü alınmak üzere yada kendiliğinden emilen tampon yerleştirebilirler.
Kabızlık: Hastaların kabızlık veya dışkılama zorluğu çekerek aşırı ıkınma yapmalarını engellemek için, Psyllium, Magnezyum sülfat, Laktuloz vb. dışkı gevşetici veya dışkı yumuşatıcı ilaçlar verilebilir. Hastalar sıklıkla kabız olmaktan kaçınmak için bu ilaçları gereğinden fazla almakta ve bu da ishale neden olabilmektedir. Bu ilaçların aşırı tüketiminden kaçınmakta yarar vardır, çünkü ameliyat sonrası dönemde ishal meydana gelmesi sonucunda, hastalarda şiddetli makat ağrısı veya makatta yanma gibi yakınmalar meydana gelebilir. Bu durum ise hastalarda kabızlığa oranla daha şiddetli boyutta sorun yaşanmasına yol açabilir. Kabızlık ile mücadelede günde 2 Lt’nin üzerinde su tüketilmesi, lif takviyesi, kuru kayısı, kuru incir, baklagiller gibi bağırsak hareketlerini arttıracak gıdaların tüketilmesi yararlı olur.
Makatta kaşıntı: Makat bölgesinde özellikle sabun veya deterjan ile aşırı temizlik yapılması veya makattan devam eden akıntının makat etrafındaki deriyi tahriş etmesi (anal dermatit) sonucunda makat kaşıntısı olabilir. Diyet ve bazı merhemlerle bu sorun rahatlıkla çözülebilmektedir.
Makattan akıntı: ameliyattan sonraki 4-6 hafta boyunca yaralar tam olarak kapanıncaya dek makattan aralıklı olarak sarı renkli adeta sümük gibi akıntı gelebilir. Makat fistülü ameliyatları sonrasında seton tekniği gibi bir uygulama yapılması durumunda bu akıntının 3-12 ay arasında devam edebildiğini bilinmekte yarar vardır. Sürekli devam eden makat akıntısı, ıslak makat (wet anüs) durumuna neden olur ve makat etrafındaki deride ‘anal dermatit’ adı verilen tahrişe ve makat derisinde özellikle mantar enfeksiyonu gelişmesine neden olur.
Whitehead deformitesi: Hemoroid veya rektal prolapsus ameliyatlarında fazla miktarda rektum (bağırsak) kesilmesi veya iç dikişlerin açılması sonrasında, dışarıda iyileşmeye çalışan bağırsak dokusuna Whitehead deformitesi veya ektropion denilir.
İdrar yapma güçlüğü: ameliyat sonrası dönemde ağrı, makat kaslarında spazm, belden (spinal) anestezi, fazla miktarda serum verilmesine bağlı olarak % 0-50 oranında idrar yapma güçlüğü gelişebilir ve bir süre devam edebilir.
İdrar yolu enfeksiyonu: özellikle idrar sondası uygulanan hastalarda idrar yolu enfeksiyonuna rastlanır.
Makat fistülü gelişmesi: Hemoroid ve makat çatlağı gibi ameliyatları takiben yaklaşık % 1 oranında, makatta şişlik, makattan akıntı, makatta kaşıntı ve bazen makattan kanama ile kendisini belli eden, makat fistülü gelişir.
Makat apsesi gelişmesi: Makat çatlağı ameliyatlarından sonra % 2-5 oranında enfeksiyon gelişir. Makat bölgesi ameliyatlarını takiben, makatta şişlik, makatta ağrı, ateş, titreme ve halsizlik ile kendisini belli eden, makat apsesi gelişebilir. Tedavisinde antibiyotikler, ılık su içinde oturma banyosu ve bazen de apseyi cerrahi olarak boşaltma (drenaj işlemi) gerekir.
Anal kriptit: Makat bölgesi ameliyatları sonrasında makatta yer alan yağ ve ter bezlerinde enfeksiyon gelişebilir. Bu sorun sıklıkla antibiyotik tedavisine iyi yanıt vermektedir. Antibiyotik içeren kremlerin rutin olarak kullanımı ile bu tür makat bölgesi enfeksiyonlarının önlenemeyeceği bilinmektedir. Bu konuda dikkatli olmakta yarar vardır, zira bu tür sorunlar önce makat apsesi ve takiben de makat fistülüne neden olabilirler.
Makatta darlık gelişmesi: ileri evredeki hemoroidlerde fazla miktarda dokunun alınmasına bağlı olarak veya makat kanalında alt seviyeli olarak dikiş atılması veya Longo ameliyatında alt seviyeli olarak kese ağzı (purse string) dikişi atılması sonucunda, makatta darlık (anal stenoz) gelişebilir. Özellikle, hemoroid ameliyatlarından sonra bu komplikasyondan korunmak için, hemoroid ameliyatının olabildiğince makat kanalı içinde yapılması ve makat derisinin fazla miktarda çıkartılmaması önem kazanır. Bu tür bir makat darlığı durumunda, cerrah önce parmakla makatı genişletme (anal dilatasyon) işlemini uygular ve şayet başarılı olmazsa buji veya dilatatör adı verilen aletlerle makatı genişletmeye (anal dilatasyon) çalışır. Bu tür önlemlerin başarılı olmaması durumunda, ‘anoplasti’ ameliyatı ile makat genişletilir.
Makat çatlağı gelişmesi: Hemoroid (basur) ameliyatları sonrasında makatta çatlak (anal fissür) gelişebilir. Bu durum sıklıkla pomad, ılık su içine oturma banyoları, diyet ve bazı merhemlerle (kortizon veya Nitrogliserin içeren kremler) tedavi edilebilmektedir.
Gaz ve dışkı kaçırma: Makat fistülü, makat çatlağı veya hemoroid ameliyatları sırasında, makat iç kasının (internal anal sfinkter) kesilmesi girişimi (lateral internal sfinkterotomi) uygulanması veya makat dış kasının (eksternal anal sfinkter) yaralanması halinde % 0-15 oranında gaz veya dışkı kaçırma sorunu gelişebilir.
Ameliyat sonrasında titreme ile yükselen ateş, makatta şiddetli ağrı, makattan şiddetli kanama vb. sorunlar olması durumunda, ameliyatı gerçekleştiren cerraha kontrole gitmek yararlı olacaktır.
Makat ameliyatı olan kişilerde, sonradan makat kanseri gelişir mi?
Makat ameliyatları sonrasında makat kanseri gelişmesi kesinlikle söz konusu değildir. Kanser hastalığı, ameliyat ile hastalara geçen veya bulaşan bir hastalık değildir. Makat kanseri ile hemoroid, makat çatlağı, makat fistülü, makat apsesi vb. hastalıklar arasında herhangi bir ilişki yoktur. Burada önemli olan ayrıntı, makat hastalığı nedeni ile ameliyat geçirecek hastada altta yatan rektum kanseri veya bağırsak kanseri gibi bir sorun olup olmadığının anlaşılmasıdır. Bu ayırım rahatlıkla kolonoskopi ile yapılabilir. Makat hastalıkları içinde direkt olarak makat kanserine neden olma riski olan makat siğilleridir ve bu siğiller sıklıkla cinsel temasla bulaşan HPV (Human Papilloma Virüs) enfeksiyonları sonrasında gelişirler. Makat siğili olan hastaların makat kanseri riski açısında yakın takipte olmalarında yarar vardır. Diğer çok önemli bir nokta ise, yıllardır kendilerinde hemoroid olduğunu sanan bazı hastalarda, yıllar sonrasında rektum kanseri veya makat kanseri belirlenebilmesidir. Bu nedenle, ‘’benim sorunum nasıl olsa basurdur’’ düşüncesi ile doktora başvurmaktan kaçınmak, anlamsız bir davranıştır.
Makat ameliyatları hangi doktor tarafından gerçekleştirilir?
Makat ameliyatları, Genel Cerrahi Uzmanları tarafından gerçekleştirilir. Bağırsak ve makat hastalıkları konusunda hizmet veren cerrahlara ise kolorektal cerrah, proktolog veya proktoloji uzmanı adı verilir.
SORU VE GÖRÜŞLERİNİZ İÇİN: drkorhantaviloglu@mynet.com
Prof. Dr. Korhan Taviloğlu videoları için tıklayın
