BİZE ULAŞIN
Yakın gelecekte eğer mikrop kapan bir yaranın sargısı renk değiştirilebilir ya da ucuz, portatif testlerle ebola gibi hastalıklar tespit edilebilir hale gelirse, bu, basit DNA testlerinin kâğıda basılmasını sağlayan Litmus testi sayesinde gerçekleşebilir.
Wyss Enstitüsü’nün öğretim üyeleri Dr. James Collins ve Dr. Peng Yin tarafından yapılan işbirliği sonucunda gebelik testleri gibi uygulamalarda kullanılan basit kimyanın yerine, sentetik gen ağını kâğıda gömdüler. Bu kâğıt şeritler daha sonra dondurularak kurutulabilir ve nemlendirilmek üzere bir yıla kadar oda sıcaklığında saklanabilir.
Son 15 yılda sentetik biyolojide heyecan veren gelişmeler yaşandı. Ama şimdiye kadar, araştırmacılar biyolojik sistemlerin karmaşıklığı nedeniyle ilerlemelerinde sınırlı kaldılar. Farklı kullanım amacıyla yeniden tasarlamak konusunda da zorluklarla karşılaştılar. Sentetik biyoloji canlı hücreleri içinde veya sıvı-solüsyon test tüplerinde faaliyetler, laboratuvarlarla sınırlı kalmıştır.
Testler, floresan ve renk değiştiren proteinler ile birlikte kağıt üzerine gömülü , standart cihaz ve ticari olarak temin edilebilen, hücre içermeyen sistemler kullanılarak yapılıyor. Ebola virüsüne özel RNA kodu gibi, özellikli bir RNA’nın varlığını tespit ederken etkinleşen “Toehold anahtarı” olarak adlandırılan yeni bir gen dönüşümü dahil edildi. Bu da, virüsün varlığını teşhis etmek için renk değiştiren proteini tetikliyor.
Daha sonrasında taşımada ya da saklamada dondurulup kurutulabilen hücrelerin genetik düzenekleri kullanılıp elyaf matrisinin içine gömüldü. Artık laboratuvarın dışında da sentetik biyoloji, daha iyi sağlık ve çevreyi anlamak için her yerde kullanabiliyor.
Canlı bir hücrenin içindeki aracı doğrulamak için normalde iki ya da üç gün gerekir. Ama sentetik biyoloji tabanlı bir kâğıt kullanıldığında bu süre doksan dakikaya iniyor.
Testin bu kadar etkili olmasının sebebi, Alex Green tarafından keşfedilen Toehold anahtarının kullanılmasıdır. Bu, amaçlanan hedefler ile etkileşim için programlanabilir. Mesela kesin olarak her türlü RNA hedefini algılamak ve daha sonra protein üretimi açmak. Birçok farklı “Toehold anahtarları” aynı hücrede, aynı anda çalışabilir şekilde programlanabilir. Testleri daha etkin olarak kullanabilmek için biraz tıbbi bilgi gereklidir ve onların erişilebilirliği büyük bir fark yaratabilir.
