"7 bin askerimiz, domuz çiftliklerinde açlıktan öldü"

KOCAELİ (AA) - Dündar, "Ruslarla her zaman el birliği, gönül birliği içinde olan Ermenilerin o dönemde 4 tümeninden ikisi Ruslarla birleşerek, savaşın Ruslar lehine dönmesini sağladı. 200 kurmay subayımız ve 7 bin askerimiz esir alındı. Bunlar, Ruslar tarafından Sibirya ve Ukrayna taraflarında domuz çiftliklerinde çalıştırıldı. Esirlerden Türkiye'ye sağ salim geri dönen olmadı. Orada açlıktan, susuzluktan, bakımsızlıktan öldüler" dedi.

Dündar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1877-1878'de "93 Harbi" olarak bilinen savaşta Batum, Kars, Sarıkamış, Ardahan gibi bölgelerin işgal edildiğini, 1914'te dönemin Başkomutan Vekili Enver Paşa'nın, Sarıkamış'ta Rusları üç koldan muhasara altına almak suretiyle yok edeceklerine ve bu arada da işgal altındaki bölgeleri kurtaracaklarına dair plan yaptığını söyledi.

Tarihi kaynaklara göre, kurmay heyetinin kış şartlarında savaşın kazanılamayacağını söylediği ancak Enver Paşa'nın emriyle, hazırlıksız vaziyette Ruslara karşı savaş başlatıldığını ifade eden Dündar, "Öyle bir dönem ki kışın çok soğuk, karın yoğun olduğu dönem. Aynı zamanda doğuyu koruyan 3. ordunun bazı kolorduları, tümenlerindeki askerler yazlık kıyafetle. Kış şartlarında giyecekleri ayakkabısından, kıyafetine kadar birtakım şeyler yok. Enver Paşa, 'risk almadan kazanılmaz' anlayışıyla savaşı başlatıyor" şeklinde konuştu.

- "Sarıkamış'ta 90 bin değil, 23 bin kaybımız oldu"

Dündar, o sırada gemilerle İstanbul'dan yardım getirilmesinin amaçlandığını ancak Karadeniz'deki 10 Rus savaş gemisi tarafından erzak yüklü gemilerin batırıldığını, hiçbirinin yüklerini boşaltamadığına işaret ederek, "Böylece denizden yardım kesiliyor. Bazı yerlerde ilerleme oluyor fakat Allahuekber Dağları'nı aşması gereken, o koldan ilerlemesi gereken askerlerimiz tek mermi atmadan soğukta donarak ölüyor" ifadesini kullandı. Rus arşivlerine göre Osmanl'nın kaybının 90 bin asker olduğunu, eldeki bilgi, belge ve hesaplamalara göre ise asıl kaybın 23 bin olduğuna dikkati çeken Dündar, şöyle devam etti:

"Ruslarla her zaman el birliği, gönül birliği içinde olan Ermenilerin o dönemde 4 tümeninden ikisi Ruslarla birleşerek, savaşın Ruslar lehine dönmesini sağladı. 200 kurmay subayımız ve 7 bin askerimiz esir alındı. Bunlar, Ruslar tarafından Sibirya ve Ukrayna taraflarında domuz çiftliklerinde çalıştırıldı. Esirlerden Türkiye'ye sağ salim dönen olmadı. Orada açlıktan, susuzluktan, bakımsızlıktan öldüler."

"Sarıkamış içimizde kanayan yaradır, acısıyla, tatlısıyla geçmişimizdir" diyen Dündar, kış şartlarında böyle bir harekatın komuta hatası olduğunu, Enver Paşa'nın mahiyetindeki kurmay heyetinin hiçbirinin bu savaşın kazanılamayacağını söylediğini aktardı.

- "Enver Paşa, hain değildi"

Enver Paşa'yı bazı çevrelerin "hain" olarak suçlamasını kabul etmediğini aktaran Dündar, başkomutan vekilinin kaybedilen toprakları geri alma duygu ve düşüncesiyle ağır kış şartlarında Rusları ani hareketle kıskaca alarak yok etmeyi planladığını dile getirdi. "Kendisine 'hain' denilmesini maksatlı, yanlış, hatalı bulurum ama bilinçsiz savaş ortamının olduğunu kabul etmek lazım" ifadesini kullanan Dündar, Türklerin yurdu, milleti ve bayrağı için seve seve canını vermeye hazır olduğunu belirtti.

Dündar, Kurtuluş Savaşı'nın topyekun seferberlikle kazanıldığını anımsatarak, "Kara Fatmaları, kadınlarımızı nasıl unutabiliriz. Topları, tüfekleri, cephaneyi kağnı arabalarıyla İnebolu'dan Polatlı'ya kadar taşımalarını unutmamız mümkün mü? 'Çanakkale geçilmez' dendi. Asker ve silah olarak kat kat üstün olan birçok ülkeyle savaştık. Bir millet bilinçli, inançlı, öz güveni olduğu takdirde savaş kazanılır" görüşünü paylaştı.

Sarıkamış Harekatı'nın her zaman hatırlanması ve unutulmaması gerektiğini kaydeden Dündar, "Gençlerimizin, inançlı ve bilinçli olması lazım. Güzel ülkemiz var. Sarıkamış'ı unutmamamız, unutturmamamız lazım. Allah'tan bir daha Sarıkamış gibi faciayı yaşatmamasını diliyorum" şeklinde konuştu.