BİZE ULAŞIN
İSTANBUL (AA) - AYŞE BÜŞRA ERKEÇ - Sigaraya karşı verdiği mücadeleyle de tanınan Prof. Dr. Orhan Kural, sigara şirketlerinin yasal reklam yapma yetkileri olmadığı için gizli reklam tekniği olan 25. kare ve algı yönetimi amaçlı her metoda başvurduklarını belirterek, "Bunu iyi bildiğim için sigara reklamı yapan ünlülerle mücadeleye başladım. Bir çocuğun sigaraya başlamasını önlemek bile büyük başarı." dedi.
Kural, AA muhabirine yaptığı açıklamada, öğrencilerine anket yaptıran bir istatistik hocası olarak çocukların sigaraya heves, özenti, cesaret ve zorlamayla başladığını iyi bildiğini anlattı.
Açıktan reklam yapma yetkisi olmayan sigara şirketlerinin farklı tanıtım yöntemleri denediklerini dile getiren Kural, şunları kaydetti:
"New York'ta Columbia Üniversitesi sinema okulunda 1972'de birlikte ders aldığım Sylvester Stallone daha sonra yazılı bir itirafta bulundu. Stallone, 500 bin dolar karşılığında Rocky filmlerinde gençleri sigaraya alıştırmak için hemen her sahnede sigara kullandığını itiraf ettiği ve pişman olduğu bir mektup yazdı, bu mektup bende mevcuttur. Hatta son Rocky filminde de oğlunu sigaraya başlatıyor. Türkiye'de de aynı yöntem uygulanmaktadır. Genellikle tütün şirketleri en ünlülerle çalışır ve paraları çok boldur. Amaç, müşteri ve kurban kazanmaktır. Sigara şirketleri, 50 kuruşa mal ettikleri sigara paketini, 12 liraya satarlar ve bunların yasal reklam yapma yetkileri yoktur. Bu yüzden gizli reklam tekniği olan 25. kare ve algı yönetimi amaçlı her metoda başvururlar. Bunu iyi bildiğim için sigara reklamı yapan ünlülerle mücadeleye başladım. Bugüne kadar hiçbir ünlüye tazminat davası açmadım, haklarında suç duyurusunda bulundum."
Çağatay Ulusoy'un 1 milyon 300 bin takipçisi bulunduğunu belirten Kural, "James Dean benzeri siyah-beyaz sigaralı ve bol dumanlı fotoğrafları, ısrarla çoğu kız olan gençlerle paylaşıyor. Bu gençlerin yüzde 5'inin bilinçaltına 25. kare ve algı yönetimiyle sigaraya başlamasına neden olsa, kurban sayısı 87 bin 500 olur. Zaten bir kez tütünle tanışan gençlerin yüzde 62'si bu beladan kurtulamıyor. Ben gerekli yasal işlemi başlattım, sonucu basına yansıdı." şeklinde konuştu.
- "Arkadaşlarım, bana bir kere bile sigarayı denettiremedi"
Prof. Dr. Orhan Kural, sigarayla mücadelesinin çocukluk yıllarına dayandığını anlatarak, şunları kaydetti:
"Babam Halil Esat Kural, İstanbul Milli Eğitim Müdürü olmasına rağmen çok sigara içerdi. Evimizde Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Hamdi Tanpınar, Aziz Nesin gibi çok sayıda edebiyat üstatları toplanır, briç oynarlardı, oda her daim sigara dumanıyla örtülü olurdu. Bu durum benim ve annemin hiç hoşuna gitmezdi ama elimizden fazla bir şey de gelmezdi. Bu yüzden çocukluktan itibaren sigaradan nefret ettim. Arkadaşlarım, bana bir kere bile sigarayı denettiremedi."
Milli Eğitim Bakanlığına yaptığı müracaat sonunda "Sait Faik'in Bütün Eserleri" adlı eserinin bakanlığın tavsiye ettiği kitaplar listesinden çıkarıldığına dikkati çeken Kural, şunları anlattı:
"Çünkü Sait Faik bu kitabında Burgazada'da çocukları kuytu bir yerde toplayıp, onlara sigara tutup birlikte sigara içtiklerini maalesef iftiharla anlatıyordu. Sait Faik bu bölümde, 'Çocukları adanın bir köşesinde toplar, sigara ikram ederdim, birlikte tüttürürdük.' ifadelerini kullanıyor ve burada sigarayı, sanki bir dost edinmede kolaylaştırıcı bir faktörmüş gibi gösteriyor. Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığına bu kitabın öğrencilere önerilmemesi yönünde karar alınması için dilekçe yazdım. Bundan böyle Sait Faik'in bu kitabı, artık okul öğrencilerine tavsiye edilmiyor. Ayrıca Hıfzı Topuz'un 'Başın Öne Eğilmesin' adlı kitabının kapağında ağzı pipolu yaşlı bir bey, ufak bir kıza doğru eğiliyor. Şişli Cumhuriyet Başsavcılığına kitabın yayıncısı kitabevine hakkında çocukları sigaraya özendirdiği için suç duyurusunda bulundum."
Orhan Kural, TÜYAP 26. İstanbul Kitap Fuarı'nda kurulan bir stantta bir sigara firmasının fuara gelen öğrencilere sigara ikram ettiği için yaptığı şikayetini hatırlatarak, "Kitap fuarında ışıklı panolar ve alımlı hanımlar kanalıyla sigarayı özendirip hatta çocukların ifadesi doğrultusunda fırsat bulunca öğrencilere ücretsiz tek sigara dağıtıldığını duymuştum. Olay mahkemeye taşındı ve şirket ciddi para cezasına çarptırıldı." ifadelerini kullandı.
- "Sigarayla mücadelemin bana verdiği büyük zararlar da var"
Sigara mücadelesi nedeniyle çoğu zaman ötelenip-dışlandığını dile getiren Kural, çocuklara uyuşturucunun da başlangıcı olan sigarayı bir kez bile denememelerini sağlamaya çalıştığını aktardı.
Bir çocuğun sigaraya başlamasını önlemenin bile büyük bir başarı olduğunu vurgulayan Kural, şunları kaydetti:
"En azından artık vatandaşlarımız filmlerde, dizilerde, reklamlarda, tiyatroda, sinemada her fırsatta sigara içildiğini görünce bunun bir 'reklam' unsuru olduğunu anlamaya başladı ama ben başta Yeşilay olmak üzere devletin sigarayla mücadelede daha etkin bir rol oynamasını istiyorum. Çünkü tütün firmaları çok kurnaz ve kanunların her açığını hemen değerlendiriyor. Sosyal medyada fenomenlere ve ünlü sanatçıları sigarayla görünmek şartıyla büyük menfaatler sağlıyorlar. Bu mücadele sadece lüks otellerde konferans vererek, tören yaparak veya dergi çıkararak değil, bu tip reklamlarla birebir mücadele etmek ve sık sık davalar da açmak gerekir. Yasaların çıkması elbette önemlidir ancak uygulanması daha da önemlidir."
