Camla kırık tedavisi

David Cox

BBC Future

Kırılan kemiklerin tedavisinde cam en son akla gelen madde olabilir. Ancak İngiltere'de doktorlar biyocamın esnek ve kemikten daha güçlü bir madde olduğunu ve enfeksiyonu önlediğini ortaya koydu.

Londra'daki King's College Üniversitesi'nde yüz kemik uzmanı olan Ian Thomson'a2002'de acil bir telefon gelir. 20'li yaşlarda bir genç yolda yürürken araba çarpmış, yüzüstü yere düştüğü için göz yuvarının arkasındakiince ve hassas kemik kırılmıştı.

Bu kemik olmadığında göz, kafatasında içeri kaçar ve görme bozuklukları ortaya çıkar.

Kaza üç yıl önce olmuş ve o günden beri cerrahlar bu kemiği onarmak için hastanın kaburgasından parça alıp yerleştirmek, başka maddelerden implant yapmak gibi yöntemler kullansa da başarılı olamamıştı. Her defasında enfeksiyon baş göstermiş, büyük acılara neden olmuştu. Doktorlar yapacak başka bir şey bulamıyordu artık.

Thomson bu hasta için dünyanın ilk cam implantını yaparak gözün arkasına yerleştirdi. Fakat bu bildiğimiz cam değildi.

Biyocam tozu diş tedavisinde olduğu gibi bazı diş macunlarında da kullanılıyor.

Biyocam nasıl bir madde?Londra'daki Imperial College'da biyocam uzmanı Julian Jones "İnsan vücuduna normal cam girerse etrafı bir dokuyla kaplanır ve bir süre sonra vücuttan atılır" diyor.

"Vücuda biyocam konduğunda ise çözülmeye başlar ve bağışıklık sistemi ve hücrelerle haberleşme halinde olan iyonlar salgılar. Vücut onu yabancı bir madde olarak görmediği için de kemiğe ve dokulara yapışır, yeni kemik oluşumunu sağlar."

Thomson'un tedavi ettiği hasta da hemen sağlığına kavuşmuş, gözü normale dönmüştü.

Otomobil veya motorsiklet kazalarında yaralanan 100'den fazla hastada da biyocam levhalar kullandı.

Thomson'a göre, "Biyocam hastanın kendi kemiğinden daha iyi işliyor. Yavaşyavaş çözülürken sodyum iyonları salıyor, bunlar da civardaki bakterileri öldürüyor. Yani enfeksiyonu önleyen antibiyotik etkisi gösteriyor."

Biyocamı ilk olarak 1969'da Amerikalı bilim adamı Larry Hench icat etti. Otobüste tesadüfen Vietnam'dan yeni dönmüş bir albayla seyahat ediyordu. Albay savaşta askerlerin canı kurtarılsa da kol ve bacak kaybının çok olmasından şikayet etmişti. Bunun üzerine Hench, kıtalararası balistik füze araştırmalarına ara verip insan vücudunun reddetmeyeceği biyonik madde tasarımına ağırlık verdi.

Kördüm, şimdi biyonik gözlerimle görüyorumİnsana en yararlı mikroplar hangileri?Antibiyotik direnciyle ilgili bilinmesi gereken her şeyKüp şeklinde esnek biyocam

Hench araştırmasını Londra'ya taşıdı. Zira ortopedik cerrahi ve diş hekimliği alanında en önemli biyocam buluşları İngiltere'deydi.

Küçük kırıkların tedavisinde cerrahlar 10 yıldır toz halindeki biyocamı kullanıyor. 2010'dan bu yana Sensodyne marka diş macunu (Repair & Protect) da ürünlerinde bu biyoaktif maddeyi kullanıyor. Diş fırçalama sırasında biyocam çözülerek kalsiyum fosfat iyonları salgılıyor; bunlar diş mineraline yapışarak zamanla dişin onarımını sağlıyor.

Kıkırdak yerine esnek biyocamAncak bilim insanları biyocamın günümüzdeki kullanımının çok sınırlı olduğuna, bu maddenin büyük potansiyel taşıdığına inanıyor. Bu sayede kemik ve eklem ameliyatları büyük bir değişim geçirebilir.

Imperial College Üniversitesi'nin Materyaller Departmanı'ndaki odasında Jones elinde tuttuğu küp şeklindeki "esnek biyocamı" gösteriyor.

Kırılmış bir bacağa yerleştirildiğinde metal vidalara gerek olmadığı gibi, hasta koltuk değneksiz yürüyebilir. Ayrıca biyocam yavaş yavaş çözülürken kırık kemiğin de onarılmasını sağlar.

Jones'a göre, "Büyük bir kırık veya çatlakta kemiğin iyileşmesi için bacağa ağırlık binmesi önemlidir. Bacaktaki biyo implant ağırlığı transfer etme yoluyla kemik hücrelerine sinyal gönderir… Yani büyük bir kemiğin onarımı için doğru sinyallerin gönderilmesi önemlidir. Astronotların uzayda kemik erimesine uğramasının nedeni, yerçekimi olmadığında hücrelere Dünya'da gelen bilgilerden farklı bilgiler ulaşmasıdır."

Diz eklemlerinin tedavisinde de esnek biyocam kullanılabilir.

Esnek biyocam, ortopedik cerrahinin önemli bir alanı olan kıkırdak onarımında büyük önem taşır.

Jones, diz ve kalça eklemlerindeki kıkırdak tedavisi için üç boyutlu baskı ile üretilen biyocam materyallerin ilgili bölgeye yerleştirilebileceğini söylüyor.

Bel fıtığı nedeniyle kronik bel ağrısı çeken hastalarda da biyocam kullanılabilir. Bugünkü tedavi, işlevsiz omurun yerine vücudun başka bir bölgesinden alınan kemik parçasının yerleştirilip omurgaya sabitlenmesini içeriyor. Bu şekilde ağrı ortadan kalksa da hastanın hareketleri sınırlanıyor. Biyocam tedavisinde ise bu madde üç boyutlu baskı ile omur şeklinde üretilip hasarlı omur yerine implant yapılabilir.

"Bugüne dek kimse kıkırdağın yerine geçecek sentetik bir madde üretemedi. Biyocam ile bunu yapabileceğimize inanıyoruz" diyor Jones.

"Tüm güvenlik testlerini geçmesi halinde bu madde 10 yıl içinde kliniklerde kullanılmaya başlanabilir."

Bu makaleninİngilizce aslını BBC Future sayfasında okuyabilirsiniz.Diğer dergi ulaşabilirsiniz.