Covid-19 2. el araç satışlarını nasıl etkiledi?

Başlangıçta 2. El araç satışını yarı oranında indiren tedbirler, karantina sürecinin uzaması ve otomotiv sektöründeki üretimin hafiflemesi, kredi faizlerinin düşmesi gibi nedenlerle 2. El araç satışına tüketicinin ilgisini artırdı.

Arz-Talep dengesinin Satıcı lehine artması ister istemez 2. El Araç satışlarının fiyatlarını da yükseltti. Satıcılar, 2. El araçların fiyatlarındaki yükselmeyi fırsat görerek araçlarını yüksek fiyattan elden çıkarmaya başladılar.

İnternetin günümüzdeki yayılma hızı nedeni ile, tacir olmayan bir firmaya bağlı bulunmayan kişilerinde kolaylıkla belli internet siteleri üzerinden araç satışı yapabiliyor olmaları; bazı kişilerin bu işi ticarete dökerek, gelir elde etmesinin de önünü açtı. Ülkemizde 2. El Araç Satışı yapmak isteyen bu kişiler için Resmi Belge ihtiyacı bulunmuyordu; dolayısıyla bu bağlamda denetimsel bir zorluk ve eksiklik de mevcuttu. Resmi olmayan şekillerde 2. El Araç Satışı yapan kişiler ancak İhbar ve/veya Şikayet üzerine incelemeye alınıyordu.

Covid-19 ‘un 2. El Araç Satışını doğrudan etkileyen mahiyeti bu duruma da müdahale getirdi.

16. 15. Ağustos.2020 tarihli 31214 Sayılı Resmi Gazete ile: ‘’ İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ‘’ yayınladı. Ticaret Bakanlığı bu Yönetmelik ile, 2. El Araç Satışına ‘’ YETKİ BELGESİ’’ kavramını getirdi. Artık, 2. El Araç Satışı yapanların bir yetki belgesi alma zarureti getirildi; Yetki Belgesi bulunmaya kişi/kurumların ise yılda en fazla 3 kez 2. El Araç Satışı yapabilecekleri hüküm altına alındı. Yetki Belgesinin nasıl alınacağı Yönetmeliğin 5. Maddesinde belirtildi.

Eğer yetki belgesi almadan ve/veya yılda 3 aracın üzerinde satış yaparsanız bu satışın cezası 01.Eylül.2020 tarihi itibariyle başlamak üzere Araç başı 5,000.00 TL olarak belirlendi. Kayıt dışı satış yapacak olan kişilerin, Bakanlık tarafınca tespit edilerek ; vergi mükellefi olacakları düzenlemede yer aldı.

Daha önce Yetki Belgesi alan işletmelerin yetki belgelerindeki 5 yıl süresi ‘’ iptal edilinceye kadar’’ olarak değiştirildi. Ancak bu işletmelerin, işyeri açma ve işletme ruhsatlarına ilişkin yönetmelikteki şartları taşıdıklarını 30.Haziran.2021 tarihine kadar İETTS ( İkinci El Motorlu Kara Taşıtları Bilgi Sistemlerine) aktarma yükümlülükleri doğdu.

Araç Kiralama firmalarının en az 1 yıl süre ile kiralama yapabilecekleri , Ekspertizlerin araca ilişkin ayıplı ve hatalı rapordan sorumlu olacakları gibi hükümler de kaleme alındı.’’... Taşıtın gerçek durumuna aykırı ekspertiz raporu düzenleyen ve Bakanlıkça yapılan uyarıya rağmen aynı takvim yılı içinde bu aykırılığı tekrarlayan ekspertiz işletmesinin hizmet yeterlilik belgesi Bakanlıkça yapılan bildirim tarihinden itibaren on gün içinde TSE tarafından iptal edilir...’’ hükmüne de yer verildi.

3. 2. El Araç Satışı yapan kişi/kurumların en çok merak ettiği konulardan biri satılan araçların fiyatına, fiyatlandırma da bir üst sınırın olup olmadığına ilişkin ;
4. 2. El Araç Satışlarında her aracın uygulamada belli bir değer aralığı var olmakla birlikte hukuki bağlamda bir üst sınır mevcut değil. Örneğin; ortalama satış fiyatı 100-150,00 TL olan aracınızı -tabi eğer alıcı bulabilirseniz- 175,00 TL’ye de satışa çıkarabilirsiniz. Araç satışlarında sorun yaratan durum fiyatlandırma da Üst Sınır değil, Alt Sınırdır. Yine yasal olarak belli bir meblağı olmamakla birlikte, araç satışı yapan bir firmanın araçları sıklıkla uygulamada alışılagelen fiyatların altında satıyor olması ‘’Haksız Rekabet’’ teşkil edebilir.

Bir diğer merak konusu ise alınan 2. El Aracın bakıldığında belli olmayan, tüm Expertiz raporları , Tramer kaydına aykırı olacak şekilde satın alındıktan sonra bir arızasının tespit edilmesi durumunda alıcının haklarına ilişkin...

Hukuki Bağlamda, Alıcının aldığı üründe daha sonra bir eksiklik tespit etmesi ‘’AYIP’’ olarak adlandırılmaktadır. Bakıldığında belli olmayan, kullanımla birlikte daha sonra ortaya çıkan ayıplar ise ‘’GİZLİ AYIP’’ adını alırlar.

6098 Sayılı TBK 219’a göre ;

‘’... satıcı kusuru olmamasına rağmen; ikinci el araç satıcısı, alıcıya karşı satılan şeyde bildirdiği niteliklerin mevcut olmamasından, ikinci el aracın nitelik veya niteliğini etkileyen niceliğine aykırı olan, kullanım amacı bakımından değerini veya alıcının ondan beklediği faydaları ortadan kaldıran veya önemli ölçüde azaltan maddi, ekonomik ve hukuki ayıplardan sorumludur...’’

Yani, satıcı ikinci el araçtaki ayıplara kendisi sebebiyet vermemiş olsa dahi sorumludur. Satıcı sorumluluktan yalnızca aynı kanunun 222. Maddesi 1. Fıkrası hükmünce kurtulabilir. Hükme göre ‘’...araç satışı gerçekleşmeden önce alıcının fark edip kabul ettiği veya satıcının alıcıya bildirdiği durumlarda satıcının ayıp sorumluluğundan bahsedilemez...’’ denilmektedir.

2. El Araç Satışındaki Arz-Talebin yükselmesi yeni düzenlemelere ihtiyacı doğurmuştur.

Hem Satıcının hem Alıcının neye, ne kadar hakkı olduğunu ve neden, ne kadar sorumlu tutulacağını bilmesi; ileride yaşanacak mağduriyetleri önlemek adına oldukça önemlidir.

Avukat Devrim Nur Kayabalı