Dana Bakdunis'in çarşafsız resmi ve kadın hakları tartışması

Samer Mohajer & Ellie Violet Bramley

Beyrut

Sosyal paylaşım sitesi Facebook'ta, Suriye'deki ayaklanmadan sonra ortaya çıkan onlarca sayfa arasında, kadın haklarının geliştirilmesini savunan biri büyük ilgi topladı. Bunun nedeni de grubun üyelerinden birinin yayımladığı fotoğraf.

İlk gençlik yıllarını çarşaf altında geçiren 21 yaşındaki Dana Bakdunis'in, bu defa başı açık halde görüldüğü bir fotoğraftı bu ve kamuoyunda kutuplaşma yarattı.

Dana Bakdunis, Suudi Arabistan'da yetişmişti. Ama yerleşik kurallara tepki göstererek, 2011 Ağustos'unda başını açmaya karar verdi.

"Çarşaflı olmak bana uymuyordu. Ama ailem ve toplum yüzünden kapanmak zorundaydım. Saçlarımı ne diye örtmek zorunda olduğumu anlamıyordum. Dünyadaki güzelliği, güneşi ve havayı üzerimde hissetmek istiyordum." diyor.

Dana Bakdunis, daha o zaman, Facebook'ta The Uprising of Women in the Arab World (Arap Dünyasında Kadınların Ayaklanması) adlı sayfanın izleyicileri arasında yer alıyordu.

Söz konusu sayfa 70 binden fazla izleyicisiyle, Arap dünyasında kadın haklarının ve cinsiyetlerin oynadığı rollerin tartışıldığı bir foruma dönüştü. Sayfada yayımlanan fotoğraflara, Arap olmayan kadın ve erkekler de yorum yapıyor.

21 Ekim'de Dana, Facebook sayfasıyla, Arap dünyasındaki kadın ve kızlar için kişisel birşey yapmaya karar verdi ve kendi fotoğrafını yayımladı.

Kısa saçlarıyla objektife bakarak fotoğraf çektiren Dana'nın elinde, çarşaflı haliyle çekilmiş eski vesikalık fotoğrafının yer aldığı, "Başımı açtığımda ilk hissettiklerim" ve "Arap dünyasındaki kadın ayaklanmasının yanındayım, çünkü 20 yıldır rüzgarı saçlarımda ve vücudumda hissetmeme izin verilmedi" sözleri görülen bir yazılı not vardı.

Dana'nın fotoğrafı büyük tartışma ve yankı uyandırdı. 1600'ü aşkın kişi resmi beğendi, 600'a yakın kişi resmi paylaştı ve 250'den fazla yorum yapıldı.

Dana Bakdunis, büyük bir destek topladı. Birçok arkadaşı onunla arkadaşlığına son verdiyse de, birçok kişiden arkadaş olma talebi geldi.

Daha önce başları örtülü bazı kadınlar da destek amacıyla benzer fotoğraflar yayımlarken, Twitter'da Dana'yla dayanışma amacıyla #WindtoDana etiketi oluşturuldu.

'Cesur Kız'

Dana Bakdunis, ayrıca yüzlerce alaycı mesaj ve tehdit de almış. Yaptıkları yüzünden annesiyle arası açılmış; annesine kızıyla ilgili ölüm tehditleri gönderilmiş.

Dana Bakdunis, "başımı açtığımdan bu yana, herşey değişti." diyor.

Tartışma daha sonra giderek farklı tonlar kazanmaya başladı. Örneğin bir kadın, örtünme kavramına muhalefetin hatalı olduğunu vurguluyor; "mücadelemiz toplumda eşitlik üstüne kurulmalı. Bunun için, sırf çarşaflı olduğu gerekçesiyle bir kadına iş verilmemesine karşı savaşmalıyız. Çarşafınızla övünün kadınlar, hayırlı birşeydir bu!" diyor.

Dana ise, tanıdığı tanımadığı birçok dindar, çarşaflı arkadaşına iyimserlik kaynağı olduğuna memnun.

"Çarşaflı kızlardan birçok mesaj almak beni çok memnun etti. Bana desteklerini dile getirdiler, 'Yaptığına saygı duyuyoruz. Sen cesur bir kızsın. Biz de aynı şeyi yapmak istiyoruz ama bizim cesaretimiz yok.' diyorlar. Yaşlı kadınlardan bile mesajlar aldım." diye anlatıyor Dana.

Dana'nın fotoğrafı kadar yankı uyandıran bir başka gelişmeyse, Facebook'un sansürcü tepkisi oldu.

Söz konusu sayfanın yöneticileri, gerek Facebook'taki sayfa üzerinden, gerekse yerel ve uluslararası basın aracılığıyla, Facebook yönetiminin, Dana Bakdunis'in fotoğrafını, yayımlandığı günden 4 gün sonra, 25 Ekim'de kaldırdığını, Dana'nın ve _The Uprising of Women in the Arab World_sayfasının yöneticilerinin hesaplarını engellediğini duyurdular.

Sayfanın yöneticileri, Dana'yı destekleyenlerce kopyalanıp yeniden yayımlanan fotoğrafların da kaldırıldığını ve grubun hesabına erişimin 29 Ekim - 5 Kasım arasında engellendiğini öne sürdüler.

Facebook ise, konuyla ilgili yorum yapması istendiğinde, büyük çabalar harcayarak hazırladığı yanıtında, kuralların uygulanmasında bazı hatalar yapıldığını belirtti.

Facebook'un halkla ilişkiler ekibinden bir yetkili, "Kadının fotoğrafları bizim kurallarımızı çiğnemiyordu. Tartışmalı nitelik taşıyan bir habere cevap verilirken yanlışlık yapılmış. Durumun daha kötü hale gelmesine neden olan şeyse, çeşitli hataların yapılmaya devam edilmesi oldu. Bu hataların giderilmesi zaman aldı." dedi.

Yapılan hatalar bir yana, ortaya atılan iddialar, en çok tanınan sosyal medya organlarının, bölgedeki yoğun değişim ve ayaklanma sürecinde oynadığı resmi olmayan ve gayet etkili görünen rolle ilgili, ilginç sorular yöneltilmesine neden oldu.

İnternetteki cesur oluşum

Ancak 21 yaşındaki Dana Bakdunis'i durdurmak, tehdit ve engelleme yoluyla olmayacak gibi görünüyor.

"Başka bir fotoğraf çekmek istiyorum. Ama bu defa Suriye'nin içinden. Adaletsizliğe ve iktidara karşı çarpışan biri olabileceğimi göstermek için. Fotoğraf makinemle insanlara yardım edebilirim ve Özgür Suriye Ordusu'nu destekleyebilirim." diyor.

Suriye'den gelen haberlerde, yönetim karşıtı hareketin içindeki kökten dinci İslamcı grupların varlığından ve mücadeleyi ele geçirme çabalarından giderek daha fazla söz edilir oldu.

Suriyeli olmayan Cihad yanlılarının bölgeye akın etmesiyle, Suriye'de ve bölge genelinde kadın haklarının geleceği konusundaki korkular artıyor.

Dana ve onunla benzer fikirleri paylaşanlar yeni bir Suriye görmek istiyor. "Erkeklerle kadınlar arasında adaletin gözetildiği, insanlara birçok hakkın verildiği bir Suriye... Adalet istiyorum, çünkü ben özgürlüğüme artık sahibim. Hiçbir şeyden korkmuyorum. Artık doğru bildiğim ne ise, onu yapabilirim." diyor.

Dana, ülkeki kargaşaya rağmen seslerini duyurabilen kadınlardan sadece biri.

O ve onun gibi olan diğer kızlar, kadınlar, yeni ele geçirdikleri özgürlük duygusunu dile getiriyorlar. Kimileri çarşaftan çıkıyor, birçoğu kadın haklarıyla ilgili küresel boyutlardaki tartışmalara katılıyor ve internet aracılığıyla, çoğunlukla, özellikle de Batı'da, aşırı akımlarla ve kadının boyun eğmişliğiyle eş anlamlı tutulan bir bölgede, cesur ve sözünü sakınmayan oluşumu temsil ediyorlar.