Değişim hareketleri Podemos ve 5 Yıldız'ın yükseliş sırları

Övgü Pınar

Roma

İtalya'da geçen hafta sonu yapılan yerel seçimlerde 5 Yıldız Hareketi'nin büyük başarı elde etmesinin ardından, yarın İspanya'da yapılacak genel seçimlerin en merak edilen hususlarından biri de Podemos'un ne sonuç alacağı.

İdeolojik temelleri farklı da olsa, Podemos sol politikalara ağırlık verirken 5 Yıldız Hareketi seçmeni içinde sağ-muhafazakar kesim büyük yer kaplıyor ama bu iki hareket sıklıkla birbiriyle kıyaslanıyor.

Avrupa'da geleneksel siyasi elite karşı tepki dalgasının etkisiyle doğup yükselen bu iki hareketin benzerlik ve farklılıklarını, yükseliş sırlarını ve uzun vadede siyaset dünyasında yaratabilecekleri olası etkileri İtalya'daki Floransa ve Torino Üniversiteleri'nde bu hareketlerle ilgili doktora yapan Raffaella Fittipaldi ile konuştuk.

FT: İspanya'nın en popüler siyasetçisi 30 yaşında bir MarksistRoma ve Torino'da muhalif kadınların zaferiToplumsal ve siyasi değişimler üzerine araştırma yapan ve İspanya'daki seçimleri izlemek üzere bu ülkede bulunan Fittipaldi hem 5 Yıldız Hareketi'nin hem de Podemos'un "ekonomik-politik kastın sahip olduğu aşırı iktidara karşı değişim gücü" olarak doğduğunu vurguluyor.

Yolsuzlukla mücadele ortak noktaİtalya ve İspanya başta olmak üzere güney Avrupa ülkelerinde "bitmek bilmeyen hükümet ve parlamento değişimleri, siyaset tutkusunun koltuk yarışına dönüşmesi, ekonomik-mali kriz, Avrupa'nın diktaları, sosyal ve medeni hakların içinin boşaltılması gibi etkenlerin halkları çileden çıkararak tüm siyasi sınıflara güven kaybına yol açtığını" söylüyor.

İtalya'da 5 Yıldız Hareketi'nden Virginia Raggi, Roma'nın yeni belediye başkanı oldu.

Fittipaldi, "Bu yüzden de Grillo gibi eskiden "yalnızca" bir komedyen olan ya da Iglesias gibi tutkulu genç nesillerin yeni yüzleri istisna yaratıyor, tek alternatif olarak onlar görülüyor" diyor.

İtalya ve İspanya'daki bu iki "alternatif" hareketin ortak noktaları arasında "mevcut politika şekline alternatif sunmaları, yeni iletişim tekniklerinden faydalanmalarını" sayan Fittipaldi programlarındaki benzerlikleri de şöyle sıralıyor:

"Her iki hareket de yolsuzlukla mücadele yasalarından, kalkınmadan, küçük ve orta büyüklükteki işletmelere yardımlardan, temiz ve yenilenebilir enerjiden, sağlık ve eğitim sisteminin iyileştirilmesinden, asgari gelir tahsisinden söz ediyor."

Podemos sol esintili, 5 Yıldız göç karşıtı"5 Yıldız Hareketi ile Podemos arasındaki temel farklılıklar neler" sorumuza ise şöyle yanıt veriyor:

"5 Yıldız Hareketi ve Podemos, programları dışında organizasyon şekilleri, idealleri, Avrupa konusundaki duruşları ve siyaset yapma metodları açısından birbirinden ayrılıyor.

Örneğin her ne kadar son zamanlarda 5 Yıldız Hareketi daha geleneksel iletişim araçlarına da zaman ayırarak televizyonlardaki talk-show'lara da çıksa da ilk başta televizyon ve gazeteciler bu hareketin baş düşmanları arasındaydı.

Podemos Partisi'nin lideri Pablo Iglesias.

Programlarındaki farklılıklar arasında ise örneğin göç meselesi yer alıyor.

Tüm İspanya'da, Podemos'un yer aldığı belediyelerden üniversite fakültelerine kadar "Bienvenidos Refugiados!" (Mülteciler hoşgeldiniz) yazılı afişler asılırken 5 Yıldız Hareketi, Grillo ve Casaleggio (hareketin kurucuları Beppe Grillo ve Gianroberto Casaleggio) aracılığıyla yasa dışı göç suçunun iptal edilmesine karşı çıktı, Grillo İtalya'da doğan herkese vatandaşlık verilmesini de istemiyor.

Ayrıca her ne kadar iki hareket de sağ ve sol siyasetin ötesine geçme bakış açısıyla doğmuş olsa da Podemos açık şekilde sol esintili programlar geliştiriyor.

5 Yıldız Hareketi başka parti ya da hareketlerle ittifak kurmayı kabul etmezken Podemos, Izquierda Unida ile işbirliğine giderek Unidos Podemos projesini hayata geçirdi.

Bence bir başka farklılık da iki hareketin arka planında görülüyor. Podemos'un arkasında gerçek bir halk hareketi varken 5 Yıldız'ın arkasında böyle bir halk hareketi yok. 5 Yıldız Hareketi neredeyse tamamen yukarıdan, Grillo'dan gelen bir iradeyle doğdu.

Ayrıca Avrupa politikaları konusunda da farklılar. 5 Yıldız, Avrupa'ya şüpheyle yaklaşmanın yanı sıra sağcı bir popülizmin de öncüsü olan Nigel Farage'ın başkanlığındaki Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi Avrupası (EFDD) grubunda yer alıyor. Podemos ise Avrupa Birleşik Solu - İskandinav Yeşil Solu (GUE/NGL) grubuna dahil."

Ana akım için alarm zilleriYerleşik sisteme tepki olarak doğan bu hareketlerin geleneksel siyasi partilerin yerini alıp alamayacağı sorusuna Fittipaldi, Podemos ve 5 Yıldız'ın bugüne kadar elde ettikleri başarıları örnek göstererek yanıt veriyor:

"Bugünlerde 5 Yıldız Hareketi'nin zaferi kutlanıyor. Sadece Roma ve Torino'yu kazanmakla kalmadılar, ikinci tura kaldıkları 20 belediyeden 19'unu elde ettiler. Podemos ise Aralık ayında, PSOE'den (İspanyol Sosyalist İşçi Partisi) yalnızca yüzde 1 puan farkla İspanya'nın üçüncü büyük partisi olduğunu gösterdi. Bugünlerde yapılan anketler de halen PP'nin (Halk Partisi) yüzde 5 gerisinde, ikinci sırada geldiğini gösteriyor.

Her iki hareket de iktidara gelirse, geleneksel partilerin iflası belgelenmiş olacak, verimsizlikleri ve vatandaşların güvensizliği açık şekilde ortaya çıkacak.

Podemos'un yönettiği belediyelere bakarsak vatandaşların büyük oranda yönetimden memnun olduğunu görüyoruz. Bu durum da elbette "ana akım" partiler için alarm zillerinin çalması anlamına geliyor."

İdeolojinin yeniden doğuşuÖte yandan kimi analizlerde, protesto hareketi olarak güç kazanan bu oluşumların iktidara gelmeleri halinde bir şekilde sisteme entegre olmak zorunda kalacakları ve "radikal" vaatlerinden vazgeçmeye zorlanacakları iddia ediliyor.

"İktidara gelirkerse değişip geleneksel partilere benzerler mi?" sorusuna karşılık Fittipaldi "Mutlaka böyle olacak diyemeyiz. Ancak protesto tarafından siyasi-kurumsal tarafa geçtikleri zaman elbette "ileriye doğru adım" atmaları gerekiyor. Buna organizasyonun daha iyi yapılandırılması ve hareket içindeki ihtilafların ortaya çıkması da dahil" diyor.

"Ne sağcı ne solcu, popülist hareketlerin güç kazanması "ideolojinin ölümü" anlamına mı geliyor?" sorusuna ise şöyle yanıt veriyor:

"İdeolojiden kast eleştirel teoriyse, ideolojilerin sonunun geldiği tezinden ziyade ideolojinin yeniden doğuşu, yeni bir soluk kazanışından bahsetmek daha doğru olur. Hem Podemos'ta hem de 5 Yıldız Hareketi'nde mevcut duruma eleştiri ve alternatif önerileri var."