DERGİ Listeleri neden severiz?

Claudia Hammond

BBC Future

1. Listeden ne umduğumuzu biliriz: İster tüm zamanların en iyi 100 gitarcısı listesi olsun isterse insan bedenine dair en iğrenç 10 şey, liste ile ne tür bilgiye ulaşacağımızı biliriz. Bu öngörülebilirlik psikologların "şemalar” adını verdiği zihinsel haritaları oluşturmamıza yardımcı olur. Bu kestirme yol bilgiyi daha kolay anlamamızı sağlar.

2. Kaçırmak istemeyiz: Listeye tıklama dürtüsü oldukça güçlüdür. Orada ulaşacağınız bir bilginin olduğunu bilmek sahiplenme duygusu, erişmesi bu kadar kolay olan bilgiye tıklamamak ise önemli bir şey kaçırıyorsunuz hissi yaratır.

3. Beyni yormaz: İnternet üzerinden bir şey okumak birçok işi aynı anda yapmayı gerektirir. Okurken aynı zamanda diğer bağlantılara tıklayıp tıklamayacağımıza, fareyi ne zaman hareket ettireceğimize, bu arada gelen mesajlara bakıp bakmayacağımıza karar vermemiz gerekiyor. Uzmanlar bu durumun kafa karışıklığı yarattığına inanıyor. İşte listeler bu karmaşayı hafifletip kontrolün bizde olduğu hissi verebiliyor.

4. Başka bir şey okuyamayacak kadar meşgul olduğumuzu düşünürüz: Günümüzde eskiye oranla daha yoğun olduğumuza inanırız. Fakat araştırmalar tersini gösteriyor. Bugün ortalama bir Amerikalı erkeğin 50 yıl öncesine kıyasla haftada 6-9 saat daha fazla serbest vakti olduğu belirtiliyor. Fakat günümüzdeki bilgi patlaması, haber kaynaklarının çokluğu hiçbir şeye yetişememe hissi yaratıyor. İşte bu yüzden listeler uzun makaleler kadar korkutucu görünmüyor.

5. Kolay bilgi sunumu: Birbirinden bağımsız bilgileri ya da pratik tavsiyeler içeren bilgileri sunmanın en iyi yolu listelerdir. Fakat listedeki maddeler birbiriyle bağlantılıysa anlaşılma oranı azalabilir. Ayrıca çok sayıda alt başlıkların olması da anlamayı zorlaştırabilir. İnternet üzerinden yayımlanan makalelerde her 200 kelimede bir alt başlık ideal sayılır.

6. Ne kadar okunacak kısım kaldığını biliriz: Editörler internet üzerinden yapılan okumaları kolaylaştırmak için daha fazla alt başlık gerektiğini düşünür. Fakat bazen aşırıya kaçtıkları olur. Yine de listelerin numaralanmış olması nerede olduğumuzu bulmamıza ve geriye ne kadar kaldığını bilmemize yardımcı olur.

7. Listede ne olduğunu tahmin etmeye çalışmak eğlencelidir: Listenin başlığını gördüğümüzde içindekileri tahmin etme dürtüsü doğar. İlle de doğru ya da yanlış diye bir şey olmadığını, listenin bir ya da birkaç kişinin öznel değerlendirmesi sonucu oluştuğunu bilmek işi daha da eğlenceli kılar. Nörologlar, bilme şansının yüzde 50 olduğu durumlarda beynin daha fazla dopamin kimyasalı salgılayarak mutluluk hissi verdiğini belirtiyor. Bilip bilmediğinizi öğrenmenin yolu ise listeye tıklamaktan geçer.

8. Haklı olduğumuzu görmek sevindiricidir: Uzmanlar bilginin teyidi durumunda o bilgiye daha fazla dikkat gösterdiğimizi belirtiyor. Tahminlerimizin doğru çıktığını görmek tatmin hissi yaratır.

9. Liste kesinlik hissi doğurur: Bilgiyi liste halinde paketlemek bir sorunun çözüldüğü fikri yaratır. Belirsizlik azalmıştır; bu insana kontrol hissi verir; kontrol hissi ise kendimizi daha iyi hissetmemizi sağlar. Listeleri seven sadece okuyucular değildir. Gazeteciler de liste yapmayı sever. Uzun makalelerden ziyade birbirini takip eden liste maddeleri hazır bir yazı planı sunar.

Bu makalenin İngilizce aslını BBC Future'da okuyabilirsiniz.

Dergideki diğer makalelere buradan ulaşabilirsiniz.