Dünyanın en rüzgarlı yeri neresi?

Ella Davies / BBC Earth

Oklahoma, Antarktika, Güney Okyanusu ve Avustralya yakınlarındaki küçük bir ada dünyanın en rüzgarlı bölgesi olma konusunda aday gösteriliyor. Ölçümün nasıl yapıldığına ve neyin esas alındığına bağlı olarak dünyanın en rüzgarlı bölgesi unvanı için dört aday var.

Barrow Adası

Avustralya'nın kuzey batı kıyılarındaki bu küçük adada şiddetli rüzgarlara tanık olunuyor. 10 Nisan 1996'da yaşanan rüzgarın hızı saatte 408 km olmuştu. Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) bunu kaydedilen en şiddetli rüzgar olarak niteliyor.

Bu rüzgarın nedeni tropik Olivia siklonuydu. Tropik siklonlar sıcak ve nemli havanın deniz yüzeyinden yükselerek alçak basınç alanı yaratmasıyla oluşan ve dönerek ilerleyen fırtınalardır. Şiddetli rüzgar içeren bu fırtınalar güney Pasifik Okyanusu'nda oluştuğunda siklon, kuzeyde oluştuğunda tayfun, Atlantik üzerinde ise kasırga adını alır.

Olivia siklonu en şiddetli rüzgarı anlık olarak yaratmış olabilir, ama rüzgarın sürekliliği bakımından gerilere düşebilir.

WMO'ya göre, rüzgarın sürekli olarak şiddetini koruması bakımından 1961'deki Nancy tayfunu ilk sırada yer alıyor. Pasifik Okyanusu üzerinde oluşan bu tayfun Japonya'yı vurduğunda 170 kişinin ölümüne neden olmuştu. Bu rüzgarın saatteki hızı 346 km'yi bulmuş ve uzun süre hızını korumuştu.

Oklahoma

Hortumlar da şiddetli ani rüzgarlar içerebilir. Bu ise ABD'nin orta bölgelerini en rüzgarlı bölgeler listesinde üst sıralara çekiyor.

Hortum, bir fırtınanın yere dokunarak ilerlemesini içeren döner haldeki havadır. Meteoroloji uzmanları hortumu "atmosfer fırtınalarının en şiddetlisi” şeklinde tarif ediyor.

Dünyanın birçok yerinde ortaya çıksalar da ABD'nin payına daha fazlası düşer. Ülkenin güney doğusundaki eyaletler "Fırtına Vadisi” adıyla bilinir.

Mayıs 1999'da Oklahoma'da 486 km hızında rüzgar tespit edildi. Bu hortumlar çok şiddetli rüzgarlara neden olsa da uzun ömürlü olmaz. Fakat yıl boyunca aşırı rüzgarlı yerler de var.

Güney Okyanusu

Güneş ısısının yeryüzüne farklı ölçülerde yansıması bazı bölgeleri sürekli rüzgarlı kılıyor. Ekvator çizgisinin 30 derece kuzeyi ile güneyindeki enlemlerde alize rüzgarları sabit bir şekilde eserken 40 derecede batı rüzgarları, 60 derecede ise kutuplardan doğu rüzgarları başlar.

Hangi denizciye sorsanız en şiddetli fırtınaların Güney Okyanusu'nda çıktığını söyleyecektir.

40'lı, 50'li ve 60'lı enlemler şiddetli fırtınalarından dolayı "öfkeli” enlemler olarak anılır. Kuzey yarıküresinin tersine, Güney Okyanusu'nda kıtaların olmaması batı rüzgarlarının şiddetini kesmeden süreklilik kazanmasına neden olur.

Bu denizlerin güneyinde ise yüz yıl öncesinden dünyanın en rüzgarlı yeri sıfatını alan kıta bulunuyor.

Antarktika

Bu kıta hem soğuk olması hem de şekli nedeniyle katabatik ya da eğimli rüzgar adı verilen olağandışı rüzgarları barındırır.

Kışın yüzeyin hemen üstünde soğuk bir hava tabakası vardır. Bu kıta kubbe şeklinde olduğu için bu tabaka daha yüksekteki iç kesimlerden kıyıya doğru akış halindedir. Dünya döndüğü için tepelerden doğru esinti şeklinde değil, biraz sola doğru eser.

1912-13 arasında yapılan gözlemlerde, Antarktika'nın doğusunda kurulan bir istasyonda rüzgar hızının 153 km'yi bulduğu görüldü.

Havanın sürekli soğuk olması ölçüm aletlerinin donması veya arızalanması sorununu gündeme getirdiği için Antarktika rüzgarın hızını ölçmeyi bile zorlaştıran kıta olarak biliniyor.

Bu makalenin İngilizce aslını BBC Earth'te okuyabilirsiniz.

Dergideki diğer makalelere buradan ulaşabilirsiniz.