Elektrik piyasasına düzenleme

ANKARA (İHA) - Elektrik üretim ve dağıtım işlerinin özelleştirilmesini öngören Elektrik Piyasası Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısıyla elektrik piyasasına yeni bir düzen getiriliyor.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edilen ve önümüzdeki hafta TBMM Genel Kurulu'nda yasalaştırılması beklenen tasarıyla, dağıtım tesislerinin özelleştirilmesi kapsamında, söz konusu tesislerin sınırlarının daha net belirlenebilmesi amacıyla "iletim tesisi" tanımında değişiklik yapıldı. Piyasada faaliyet gösterebilecek özel hukuk hükümlerine tabi tüzel kişilerin, anonim şirket veya limitet şirket olarak kurulması ve anonim şirketlerin sermaye piyasası mevzuatına göre borsada işlem görenler dışındaki hisselerinin nama yazılı olması şartı getirildi. Üretim faaliyeti gösterebilecek tüzel kişiler; özel sektör ve kamu üretim şirketleriyle oto prodüktör grupları olacak. Özel sektör ve kamu üretim şirketleri, lisansları uyarınca gerçek ve tüzel kişilere, elektrik enerjisi veya kapasite satışı yapabilecekler.

Organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri, katılımcılarının ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, sınırları içinde şirket kurma şartı aranmaksızın, Kurum'dan lisans almak koşuluyla dağıtım veya üretim faaliyetlerinde bulunacak. Organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri, katılımcılarının elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla tüketim miktarına bakılmaksızın "serbest tüketici" sayılacaklar. Organize sanayi bölgeleri sınırları içinde olup, bedelsiz veya sembolik bedelle TEDAŞ'a devredilen tesislerin mülkiyeti ve işletme hakları, 3 ay içinde aynı bedelle, ilgili organize sanayi bölgesine devredilecek.

Aynı tasarıyla kurul tarafından bilgi isteme veya yerinde inceleme hallerinde bilginin yanlış, eksik, yanıltıcı verildiğinin saptanması veya hiç verilmemesi halinde, 15 gün içinde doğru bilgiler istenecek. Aykırı durumlarını devam ettirenlere 200 bin YTL para cezası uygulanacak. Yönetmelik, talimat ve tebliğlere aykırı hareket edildiğinin tespitinde ise aykırılığın 30 gün içinde giderilmesi ihtar edilecek; buna rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere 250 bin YTL para cezası verilecek. Lisans genel esasları ve yükümlülüklerinden herhangi birinin yerine getirilmediğinin saptanması halinde, 30 günde düzeltilmesi ihtar edilecek; durumlarını devam ettirenlere 300 bin YTL para cezası verilecek. Lisans verilmesinde aranan şartlar konusunda gerçek dışı belge ya da yanıltıcı bilgi verilmesi veya lisans şartlarındaki değişikliklerin kurula bildirilmemesi halinde, lisans iptal edilecek. Ancak bu durumlarda, mümkün görülmesi halinde 30 günde düzeltme yapılması uyarısında bulunulacak; aykırılıkları devam edenlere 400 bin YTL para cezası uygulanacak. Lisans süresince iştirak ilişkisi yasağına aykırı davranışta bulunulması halinde, 30 gün içinde ilişkinin düzeltilmesi uyarısı yapılacak. Aykırı durumlarını sürdürenlere 450 bin YTL ceza verilecek. Piyasada lisans kapsamı dışında faaliyet gösterildiğinin tespiti durumunda, 15 gün içinde kapsam dışı ya da aleyhte faaliyetin durdurulması ihtar edilecek. Yazılı yapılan ihtara karşın aykırılıklarını sürdürenlere 500 bin YTL ceza uygulanacak. Söz konusu para cezalarını gerektiren fiiller için kurul, niteliğine göre ihtar sürelerini farklı uygulayabilecek. Cezaya konu olan fiilin giderilmemesi veya tekrarı durumunda para cezaları, her defasında, bir önceki cezanın iki katı oranında artırılacak. Tasarıyla, TEDAŞ'ın faaliyet alanında yer alan ve dağıtım için gerekli olan işletme ve varlıklar üzerinde, mülkiyeti saklı kalmak kaydıyla TEDAŞ ile belirlenen dağıtım bölgelerinde faaliyet göstermek üzere kurulan elektrik dağıtım şirketleri arasında, işletme hakkı devir sözleşmesi imzalanabilmesine imkan sağlanıyor.

ULUSAL BAZDA TEK SATIŞ FİYATI Tasarıda, dağıtım ve perakende satış şirketlerine, maliyetlerini yansıtan tarifeler uygulanması sonucunda bölgeler arasında, özellikle kayıp kaçak nedeniyle oluşan aşırı farklılaşmaların ulusal tarifeye yansımasının önlenmesi, tüketicilere ulusal bazda tek satış fiyatı uygulanması; toptan ve perakende satış fiyatlarına müdahale edilmeden perakende satışta rekabet ortamının, dağıtım şirketlerinin gelirlerinin önceden tahmin edilebileceği bir mekanizmanın, eşitleme mekanizmasının uygulanması sürecinde sistemdeki kayıpların tüm kullanıcılara yansıtılması için gerekli koşulların oluşturulması amacıyla da düzenlemeler yapılıyor.

Tasarıda, piyasada lisans sahibi kamu tüzel kişilerince yürütülen üretim, dağıtım veya iletim faaliyetleri ile özelleştirilen üretim veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin faaliyetleri için gerekli olan, Hazine'nin mülkiyetindeki veya devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz mallarla ilgili, irtifak hakkı tesisi veya tahsis talebi üzerine, Maliye Bakanlığı ile ilgili kamu tüzel kişileri arasında bedelsiz irtifak hakkı tesisi veya tahsis işlemi yapılması öngörülüyor.

Tasarıya göre, düzenlemeye tabi tarifeler üzerinden elektrik enerjisi satın alan tüketicileri, dağıtım bölgeleriarası maliyet farklılıkları nedeniyle oluşan fiyat farklılıklarından kısmen veya tamamen koruyacak geçici bir "fiyat eşitleme mekanizması" uygulanacak. Fiyat eşitleme mekanizmasına ilişkin usul ve esaslarla Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi ve perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketlerinin bu uygulamaya ilişkin görev ve yükümlülükleri, Bakanlık ile Hazine Müsteşarlığı'nın görüşleri alınmak suretiyle Kurul tarafından 60 gün içinde çıkarılacak tebliğle düzenlenecek. Mekanizmanın uygulanacağı geçiş dönemi 31 Aralık 2010 tarihinde sona erecek. Bu süre için, TEDAŞ tarafından yapılan tarife tekliflerinde, ulusal tarife uygulamasının gerekleri esas alınacak ve teklif edildiği şekliyle Kurulca onaylanacak. Bu dönemde, abone grupları arasında çapraz sübvansiyon uygulanacak. Bu çerçevede, TEDAŞ tarafından ilk uygulama dönemini kapsayacak şekilde Kurum'a yapılan tarife önerisinde, abone grupları için uygulanacak çapraz sübvansiyona da yer verilecek. Kurul onaylı bu tarifeler ile çapraz sübvansiyon, ancak Bakanlar Kurulu kararı çerçevesinde yapılacak öneriyle değiştirilebilecek.

Tasarıyla, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi, Elektrik Üretim Anonim Şirketi, perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketleri, Elektrik Üretim Anonim Şirketi'nin yeniden yapılandırılmasıyla oluşan gruplar veya kamu üretim şirketleri arasında, süresi 5 yılı aşmamak kaydıyla enerji alım-satımına ilişkin geçiş dönemi anlaşmaları imzalanacak. Söz konusu anlaşmalara ilişkin hak ve yükümlülükler, üretim ve dağıtım varlıklarının özelleştirilmesine paralel olarak lisans sahiplerine ait olacak.

Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre Bakanlık ile yapılan sözleşmesi karşılıklı mutabakatla sonlandırılarak, adına üretim lisansı düzenlenen ve faaliyette bulunmalarına izin verilen şirketler tarafından, daha önce düzenlenen sözleşme kapsamında lehlerine irtifak hakkı tesis edilmiş Hazine'nin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazların doğrudan satışının talep edilmesi durumunda, bu taşınmazlar rayiç bedeliyle üzerlerinde bulunan yapı ve tesislerin Hazineye geçmesi gereken kısmı için tespit edilecek bedel üzerinden Maliye Bakanlığı'nca hak lehdarına doğrudan satılacak. Yapı ve tesislerin Hazine'ye geçmesi gereken kısmı için şirketten alınacak bedel, bu yapı ve tesisler için tarife yoluyla Bakanlıkça şirkete yapılan ödemelerin toplamı kadar olacak. Yapı ve tesisler için tarife yoluyla Bakanlıkça şirkete bir ödeme yapılmamış ise satış bedeli tespit edilirken taşınmazın üzerinde bulunan yapı ve tesislerin değeri dikkate alınmayacak. Bu arada, Kamu İhale Kanunu'nda değişiklik öngören madde artık tasarıda yer almıyor. Enerji iletim tesisi yapımında istimlak işlemlerinden dolayı çalışmaların engellenmemesine ilişkin düzenlemenin, başka bir tasarıyla getirileceği bildirildi.