Ermenistan'da ordu Başbakan Paşinyan'ın istifasını istedi: Siyasi kriz bu noktaya nasıl geldi?

Ermenistan ordusu, Başbakan Nikol Paşinyan ve hükümetin "ivedilikle istifa etmesini" istedi. Paşinyan ise Facebook üzerinden yaptığı canlı yayında ordunun "darbe girişiminde" bulunduğunu belirterek, halkı hükümete destek vermek için Erivan şehir merkezinde toplanmaya çağırdı.

Ermenistan Genelkurmay Başkanlığı'ndan yapılan açıklamada, "Ermenistan Başbakanı ve hükümeti, Ermeni ulusu için kritik önem taşıyan mevcut kriz durumuyla ilgili makul kararlar alabilecek durumda değildir" denildi.

Açıklamada, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin "görevdeki yetkililerin ordunun itibarını sarsmayı amaçlayan saldırılarına hoşgörü göstermeyeceği" vurgulandı.

Paşinyan ise hükümete destek gösterilerinde bulunmak üzere halkı başkent Erivan'daki Cumhuriyet Meydanı'nda toplanmaya çağırdı.

Paşinyan ayrıca, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Onik Gasparyan'ı da görevden aldı.

Yaşanan bu son gelişmeler, Ermenistan'ın geçen yılın sonlarında başlayan çatışmaların ardından Dağlık Karabağ'da 30 yıla yakın bir süredir işgal altında tuttuğu toprakların önemli bir kısmından geri çekilmeyi kabul etmesiyle başlayan siyasi krizin devamı niteliği taşıyor.

Ermenistan'daki siyasi kriz nasıl başladı?

Paşinyan'ın Kasım ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in girişimiyle Azerbaycan ile Dağlık Karabağ'daki çatışmaları sona erdirmek için vardığı anlaşma ülkesinde büyük tepki çekti.

Paşiyan'ın "halkımız için acı verici" sözleriyle tanımladığı anlaşmanın imzalanmasının ardından Ermenistan'da büyük protesto gösterileri düzenlenmeye başladı.

Hükümetin istifasını talep eden protestolar sırasında Paşinyan için "vatan haini" gibi ağır ifadelerin de kullanıldığı görüldü.

Eski Cumhurbaşkanları Robert Koçaryan ve Serj Serkisyan'ın yanı sıra Ermenistan Kilisesi ve ülkedeki Katolikleri temsil eden diğer kiliselerin liderleri de Paşinyan'a görevi bırakma çağrıları yaptı.

Paşinyan ise istifa taleplerini kabul etmedi ancak bu yıl için erken seçim çağrısı yaptı.

Aralık ayında yaptığı açıklamada Paşinyan, "Halkımızın kararıyla görevimden ayrılmaya hazırım. Ayrıca insanların güveninin yeniden tesis edilmesi halinde bu zor dönemlerde Ermenistan Cumhuriyeti'nin liderliğini yapmaya devam etmeye de hazırım. Tüm bu sorulara yanıt bulabilmenin ise tek bir yolu var. O da erken seçime gitmek" dedi.

Ordu Paşinyan'a neden tepkili?

Ordu ile Paşinyan arasında bir süredir var olan gerilim, Genelkurmay İkinci Başkanı Korgeneral Tiran Kaçaryan'ın görevden alınmasıyla iyice arttı.

Ermenistan ordusu, Paşinyan'ın Genelkurmay İkinci Başkanı Tiran Kaçaryan'ın görevden alınmasını kabul etmediğini ve buna net bir şekilde karşı çıktığını söyledi.

Ermenistan Silahlı Kuvvetleri, biraz daha tonunu sertleştirerek iktidarı "ordunun itibarını sarsmaya amaçlayan saldırılar" düzenlemekle de suçladı.

Ermenistan basınında yer alan haberlere göre, Kaçaryan, Paşinyan'ın Dağlık Karabağ çatışmaları sırasında Rus yapımı İskender füzelerinin belirlenen hedefleri vuramadığı yönündeki değerlendirmeleriyle "dalga geçti".

Kaçaryan, bu tepkisinin Paşinyan'ın kulağına gitmesi sonrası görevden alındı.

İskender füzeleriyle ilgili tartışma nasıl başladı?

Eski Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan'ın bir mülakatta sarf ettiği sözler ve Paşinyan'ın buna verdiği yanıt, Rus yapımı İskender füzelerinin 2020 sonundan Dağlık Karabağ çatışmalarındaki rolüyle ilgili tartışma başlattı.

Sarkisyan, Ermenistan'ın çatışmaların başlangıcında neden İskender füzesi kullanmadığı sorusunu ortaya attı.

Paşinyan da buna yanıt olarak, İskender füzelerinin "sorunlu ve işe yaramaz" olduklarını söyleyerek yanıt verdi.

Paşinyan, "Ben de kendisine (Sarkisyan'a) şu soruyu sormak isterim: İskender füzeleri neden patlamadı? Ya da mesela neden yalnızca yüzde 10'u infilak etti" dedi.

Paşinyan bu sözleriyle aslında Dağlık Karabağ çatışmaları sırasında İskender füzelerinin kullanıldığı iddialarını teyit eden ilk üst düzey siyasi yetkili oldu.

Paşinyan'ın bu sözleri, Rusya'nın tepkisini çekti. Rus hükümetinden konuyla ilgili doğrudan bir açıklama gelmemesine karşın Kremlin'e yakınlığıyla bazı Rus milletvekili, Paşinyan'a bu sözlerinden dolayı ağır eleştiriler yöneltti.

Ermeni basını, Kaçaryan'ın da İskender füzeleriyle ilgili yorumlarla "dalga geçtiğini" ve bunun da Paşinyan'ın kulağına gitmesi üzerine görevden alındığını bildirdi.

Rus yapımı İskender, kısa menzilli mobil bir füze sistemi. Menzili, 500 kilometreye kadar ulaşıyor.

Silahlı Kuvvetleri'nin envanterinde ağırlıklı olarak Rus yapımı silahların bulunduğu Ermenistan, 2016 yılında tamamlanan İskender-E serisinin de ilk alıcısı olmuştu.

Korgeneral Kaçaryan kim?

Tiran Kaçaryan, Ermenistan ordusunun en önemli ve tanınan subayları arasında yer alıyor.

Hatta bazı Ermenistan kaynaklarına göre, ileride bir noktada genelkurmay başkanlığı görevine atanması da olasılıklar içerisinde.

43 yaşındaki Kaçaryan, 1990'ların başındaki Dağlık Karabağ savaşı sırasında cephede savaştı ve savaşın ardından görevine Şuşi bölgesindeki askeri birlikte devam etti.

2013 yılında Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin Muharebe Eğitim Bölümü'nün başına, Haziran 2020'de de Genelkurmay İkinci Başkanlığı görevine atandı.

Ekim ayında ise Dağlık Karabağ'daki çatışmalarda oynadığı rol nedeniyle Paşinyan'ın önerisiyle "Ulusal Kahraman" ilan edildi.

Kaçaryan'ın Ulusal Kahraman ilan edilmesinin nedeni de "anavatanın savaunmasına verdiği olağanüstü hizmetler ve çatışmalar sırasında gösterdiği cesaret ve sadakat" olarak açıklandı.