"Etik Kurulu" kuruluyor
ANKARA (İHA) - Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı TBMM'de yapılan gece mesaisiyle kanunlaştı. Tasarının oylamasına 226 milletvekili katılırken 210 milletvekili 'Kabul' oyu verdi ve 16 Milletvekili de 'Çekimser' oy kullandı.
Yasanın amacı, 'Kamu görevlilerinin uymaları gereken etik davranış ilkelerini belirlemek ve uygulamayı gözetmek üzere Kamu Görevlileri Etik Kurulu'nun kuruluş, görev ve çalışma usul ve esaslarının belirlenmesi' olarak ifade ediliyor. Tasarının görüşmelerinde, bazı değişiklikler yapıldı. Bu değişikliğe göre Kurul ayda en fazla 2 yerine 4 kez toplanacak. Yine yapılan değişikliğe göre kurulun başvuruya konu işlem veya eylemi gerçekleştiren kamu görevlisinin etik davranış ilkelerine aykırı işlem veya eylemi olduğunu tespit etmesi halinde bu durumun, kurul kararı olarak Resmi Gazete'de yayınlanacağı hükmü çerçevesinde, mahkeme tarafından bu kararın iptalinin de yine Resmi Gazete'de yayınlanması hükmü getirildi.
Yeni kanun genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli daireler, kamu iktisadi teşebbüsleri, döner sermayeli kuruluşlar, mahalli idareler ve onların birlikleri, kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurul, üst kurul, kurum, enstitü, teşebbüs, teşekkül, fon ve sair adlarla kurulmuş olan bütün kamu kurum ve kuruluşlarında çalışma, yönetim ve denetim kurulu ile kurul, üst kurul başkanı ve üyeleri dahil tüm personeli kapsayacak.
Yasaya göre Kamu Görevlileri Etik Kurulu 11 üyeden oluşacak. Üyelerin dağılımı ve oluşumu ise şöyle:
- Bakanlık görevini yapmış olanlar arasından 1 üye,
- Anayasa Mahkemesi Başkan veya Üyeliği, Yargıtay Başkanlığı, Danıştay Başkanlığı, Sayıştay Başkanlığı, Yargıtay Başkanlığı, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı ile Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay'dan daire başkanlığı görevlerinden emekliye ayrılmışlar arasından 3 üye,
- Müsteşarlık, generallik, amirallik, büyükelçilik, valilik görevlerinde bulunmuş veya bu görevlerden emekliye ayrılanlar arasından 3 üye,
- Üniversitelerde rektörlük veya dekanlık görevlerinde bulunmuş öğretim üyeleri veya bunların emiklileri arasından 3 üye,
- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında en üst kademede yöneticiliği yapmış olanlar arasından 1 üye,
ATAMA VE SEÇMEYİ BAŞBAKAN YAPACAK
Başbakanın seçeceği ve atayacağı üyeler kurulda görev yaparken emekli aylıkları kesilmeyecek. Üyelerin görev süresi 4 yıl olacak. süresi dolan üyeler Bakanlar Kurulu'nca yeniden seçilebilecek. Kurul üyelerinin görev süresi dolmadan görevlerine son verilemeyecek. Ancak üyeler, ciddi bir rahatsızlık veya sakatlık nedeniyle iş görememeleri veya atamaya ilişkin şartları kaybetmeleri halinde, atandıkları usule göre süresi dolmadan görevden alınabilecek. Üyeler, görevi kötüye kullanmaktan veya yüz kızartıcı bir suçtan mahkum olmaları halinde ise başbakan onayıyla görevinden alınabilecek. Görevden alma nedeniyle veya süresi dolmadan herhangi bir sebeple boşalan Kurul üyeliklerine 1 ay içinde Bakanlar Kurulu'nca yeniden atama yapılabilecek. Bu şekilde atanan üye, yerine atandığı üyenin görev süresini tamamlayacak.
ETİK KURULUNUN TOPLANMA USULLERİ
Yasaya göre Kurul, Başkanın daveti üzerine en az 6 üyeyle toplanacak ve üye tam sayısının salt çoğunluğunun aynı yöndeki oyu ile karar verecek. Toplantı kararları ilgililere duyurulacak. Kurul üyeleri çekimser oy kullanamayacaklar. Kurul, ayda en az 4 kez toplanacak. Kurul Başkan ve üyelerinin toplantılara katılması esas. Arka arkaya üç toplantıya veya bir yıl içinde 10 toplantıya katılmayan üyeler istifa etmiş sayılacak.
Kurul Başkan ve üyelerine, 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri saklı kalmak şartıyla fiilen görev yapılan her gün için 3 Bin gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda huzur hakkı ödenecek. Bu dönemden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmayacak.
Huzur hakkı ve Kurulun diğer ihtiyaçları için her yıl Başbakanlık bütçesine gerekli ödenek konacak.
KAMU ETİK KURULU'NUN GÖREVLERİ
Kurulun görevleri yasada şöyle belirlendi:
- Kamu görevlilerinin, görevlerini yürütürken uygulamaları gereken etik davranış ilkelerini hazırlayacağı yönetmeliklerle belirlemek.
- Etik davranışların ihlal edildiği iddiasıyla yapılacak başvurular üzerine gerekli inceleme ve araştırmayı yaparak sonucu ilgili makamlara bildirmek.
- Kamuda etik kültürünü yerleştirmek üzere çalışmalar yapmak veya yaptırmak veya bu konuda yapılacak çalışmalara destek olmak.
KURULA VEYA DİSİPLİN KURULLARINA BAŞVURU
Bu kanun kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarında etik davranış ilkelerine aykırı uygulamalar bulunduğu iddiasıyla, en az genel müdür veya eşit seviyedeki kamu görevlileri hakkında kurula başvuru yapılabilecek.
Hangi ünvanların müdür eşiti sayılacağı kurum ve kuruluşların teşkilat yapısı ve yürüttükleri hizmetlerin niteliği dikkate alınarak kurul tarafından belirlenecek.
Diğer kamu görevlilerinin etik davranış ilkelerine aykırı uygulamaları bulunduğu iddiasıyla yapılacak başvurular, ilgili kurumların yetkili disiplin kurullarında, kurul tarafından çıkarılan yönetmeliklerde belirlenen etik davranış ilkelerine aykırılık olup olmadığı yönünde değerlendirilecek.
Değerlendirme sonucu alınan karar, ilgililere ve başvuru sahibine bildirilecek.
Başvurular dilekçe hakkının kullanılmasına dair kanunda belirlenen esaslara göre, medeni hakları kullanma yetkisine sahip, T.C vatandaşları ile Türkiye'de ikamet eden yabancı gerçek kişiler tarafından yapılabilecek. Ancak, kamu görevlilerinin karalama amacı güden, haklı bir gerekçeye dayanmayan, başvuru konusuyla ilgili yeterli bilgi ve belge sunulmamış başvurular değerlendirmeye alınmayacak.
Yargı organlarında görülmekte olan veya yargı organlarınca karara bağlanmış bulunan uyuşmazlıklar hakkında, kurula veya yetkili disiplin kurullarına başvuru yapılamatdk nedeniyle iş görememeleri veya atamaya ilişkin şyacak. İnceleme sırasında yargı yoluna gidildiği anlaşılan başvuruların işlemi durdurulacak.
ETİK KURULUNUN İNCELEMELERİ
Kurul, başvurular hakkında inceleme ve araştırmasını etik davranış ilkelerinin ihlal edilip edildiği çerçevesinde yürütecek. Kurul, başvuru üzerine yapacağı inceleme ve araştırmayı en geç 3 ay içinde sonuçlandıracak.
Kurul, inceleme ve araştırma sonucunu Başbakanlık makamına yazılı olarak bildirecek.
Kurul, başvuruya konu işlem veya eylemi gerçekleştiren kamu görevlisinin, etik davranış ilkelerine aykırı işlem veya eylemi olduğunu tespit etmesi halinde, bu durumu Kurul kararı olarak Resmi Gazete aracılığıyla kamuoyuna duyuracak.
Kurul kararı, Başbakanlık Müsteşarı'nın onayıyla Resim Gazete'de yayımlayacak.
Bu kanuna göre yapılan inceleme ve araştırmalar, genel hükümlere göre ceza kovuşturmasına veya tabi oldukları personel kanunları hükümlerine göre disiplin kovuşturmasına engel teşkil etmeyecek.
Yasaya göre Bakanlıklar ve diğer kamu kurum ve kuruluşları, Kurulun başvuru konusu ile ilgili olarak istediği bilgi ve belgeleri vermek zorunda. Yine Kurul bu kanun kapsamındaki kuruluşlardan ve özel kuruluşlardan ilgili temsilcileri çağırıp bilgi alabilecek.
Bu yasa ile ilgili yönetmelikler, Kurulun açıklayacağı yönetmelikle belirlenecek: bu yönetmelikler, Başbakan onayı ile yürürlüğe konulacak.
MAL BİLDİRİMİ VE HEDİYE LİSTESİ İSTEME
Yasaya göre Kamu Görevlileri etik kurulu, mal bildirimlerini gerektiğinde inceleyebilecek. Bu bildirimlerdeki bilgilerin doğruluğunun kontrolü amacıyla ilgili kişi veya
kuruluşlar (bankalar ve özel finans kurumları dahil) talep edilen bilgileri en geç 30 gün içinde Kurula vermekle yükümlü hale getiriliyor.
Yine kanunla, Kamu Görevlileri Etik Kurulu, hediye alma yasağının kapsamını belirleyen ve en az genel müdür veya eşiti seviyedeki üst düzey kamu görevlilerince alınan hediyelerin listesini gerektiğinde her takvim yılı sonunda bu görevlilerden istemeye yetkili kılınıyor.
"KANUN ANAYASAYA AYKIRI"
CHP Ankara Milletvekili Oya Araslı yaptığı konuşmasında, tasarının Anayasaya aykırı olduğunu söyledi. Araslı açıklamasında, dokunulmazlıkların Anayasada daraltılması konusuna da değinerek, "Dokunulmazlıkların da daraltılmasını bir Anayasa değişikliğiyle sağlayabilseydik" dedi.
Yine tasarının görüşmeleri sırasında bazı CHP'liler, AKP'lilerden dokunulmazlıklar konusunun Meclise getirilmesini istediler.
"ANAYASAYA AYKIRI DEĞİL"
Söz alan Devlet Bakanı Beşir Atalay, "Bildiğiniz gibi partimizin seçim beyannamesinde, kendi programımızda, hükümet programımızda bizim açık toplum, daha saydam daha şeffaf bir toplum ve kamu yönetimi oluşturma yönünde taahhütlerimiz vardır. Bu düzenlemede bunlardan birisidir. Hem hükümetimizin tasarıları olarak hem de bu meclisin yaklaşık 1,5 yıl içinde gerçekleştirdiği çok önemli çalışmalar olmuştur. Çok önemli yasalar çıkmıştır. Etik Kurul'un oluşturulmasıyla ilgili yasa tasarısı da bu zincirin bir halkasıdır" dedi.
Atalay, hedeflenenin, daha verimli daha rasyonel daha adil daha çabuk yürüyen kamu hizmetine katkı vermek olduğunu belirterek, "Vatandaş odaklı bir kamu hizmetini hissettirecektir. Keyfiliği önleyecektir. Yolsuzluk usulsüztdk nedeniyle iş görememeleri veya atamaya ilişkin şlük haksızlık ve mali suçlara karşı yaptırımı güçlendirecektir. Bir etik ikliminin oluşmasına katkı verecektir. Bu konular tartışma gündemine gelecektir. Hepsinin hedefi ise vatandaşa daha etkili bir hizmet sunmaktır. Tasarı, çok basit diyebileceğimiz bir mekanizma getiriyor. Büyük bir kurul da oluşturulabilir. Büyük bir kurul oluşturmayı hedeflemedik. Tecrübeli birikimli önemli üst görevlerde geçmiş insanlardan bir kurul oluşturuyoruz. İstiyoruz ki bu kurul çalışsın uluslararası gelişmeleri takip etsin, hatta tartışma açsın kamuoyunun gündemine getirsin. Böyle bir atmosfer oluşsun. Bu kurul bir yargı organı değildir. Yargı kararı da vermiyor" şeklinde konuştu.
İncelemeler sonucu varılan kararların da yargı denetimine tabi olacağını belirten Atalay, "Siyasi etiğin bu yasanın içinde olmaması komisyonlarda da tartışılmıştır. Bunu kademeli olarak siyasi etik konusunda çalışma yapılmasını da biz önemli görüyoruz. Hükümet olarak da bunu önemli görüyoruz. Fakat bunu bir hükümet tasarısı olarak değil parlamentomuzun kendi içinde milletvekillerimizin, kurullarımızın içinde gelişecek bir konu olarak görüyoruz. Parlamento kendi içinde siyasi etikle ilgili bir çalışma yapabilir. Biz buna katkı verebiliriz. Anayasaya aykırı bir noktayı görmüyoruz. Bir tüzel kişiliği yok fakat Başbakanlık bünyesindeki yönetmelikleri zaten Başbakanlık çıkarır" dedi.
