Evlerimizdeki sinsi düşman
Evlerimizdeki sinsi düşman
Yeni bir eve taşındıktan ya da evinize yeni bir eşya aldıktan sonra öksürük, burun tıkanıklığı, baş ağrısı, kaşıntı, yorgunlık… gibi anlam veremediğiniz rahatsızlıklarınız oluyorsa, bu yazıyı dikkatle okuyun.
Eşyalarınız da sizi hasta edebilir: Mobilyalar, dolaplar, yer döşemeleri, halılar, duvar kağıtları, temizlik malzemeleri, kozmetikler, boya ve cilalar, kumaş dokumalar, elbiselerini…
Formaldehit nedir?
Formaldehit, pek çok yapı malzemesi ve ev eşyasında bulunan, insan sağlığı ve ekosistem için çok zararlı kimyasal bir maddedir. Renksiz, keskin kokulu bir gaz olan formaldehit insanları farklı şekilde etkiler. Bazı insanlar fazla bir rahatsızlık duymazken, bazıları ise düşük düzeyde formaldehitten bile ciddi şekilde etkilenebilirler. Hatta, allerji ya da astım tanısıyla tedavi gören ve bir türlü de iyi olamayan pek çok insanın şikayeti aslında soludukları formaldehitten kaynaklanır ve formaldehit solunan ortamlardan uzaklaştıklarında hiç bir sorunları kalmaz.
Formaldehitin neden olduğu rahatsızlıklar:
Formaldehitin sağlığımız üzerine çok önemli etkileri vardır.
Bunların çoğu, göz, burun, boğaz irritasyonu gibi mukozalarla ilgili belirtilerdir. Öksürük, burun tıkanıklığı, boğazda gıcık hissi, gözlerde sulanma, kızarma, kaşıntı en çok rastlanan şikayetlerdir.
Ancak, formaldehit soluyan duyarlı kişilerde yorgunluk, uyuklama, deri döküntüleri, baş ağrısı ve baş dönmesi, konsantrasyon bozukluğu… gibi çok farklı şikayetler ve astım krizleri de meydana gelebilmektedir. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar, formaldehitin kanser yapıcı etkisinin de bulunabileceğini göstermiştir.
Formaldehitin bulunduğu malzeme ve eşyalar:
Formaldehitin bulunmadığı bir ev düşünülemez. Sigara dumanından, borusuz katalitik ve gazyağı yakan sobalara, boyalardan tutkal ve kaplama ürünlerine, tutkal, yapıştırıcı ve boya soyuculara kadar sayısız malzemede formaldehit tek başına ya da diğer kimyasal maddelerle birlikte bulunur. Hatta, uzun süreli ütü kalitesi sağlamak için bazı giysi ve kumaşlara formaldehit eklenmiş bulunduğunu biliyor muydunuz?
Evlerimizdeki en önemli formaldehit kaynağı, yapıştırıcı olarak üre-formaldehit içeren sıkıştırılmış tahtadan yapılan yer döşemeleri, dolap, dolap rafları, duvar kaplamaları, mobilyalar … gibi eşyalardır. Bunların havaya formaldehit yaymaları eşyanın eskiliğine, evin ısı ve nemine göre değişir. Isı ve nem ne kadar yüksek ve eşya ne kadar yeni ise, formaldehit yayımı o kadar fazladır.
Formaldehitin evlerdeki miktarı, esas olarak evin eskiliğine ve evde bulunan preslenmiş tahtadan yapılan eşyaların çokluğuna göre değişir.
Formaldehitten daha az zarar görmek için neler yapılabilir?
-Formaldehitsiz ürünler tercih edilmelidir.
-Formaldehit içeren ürünler, içindeki resin'in cinsine göre farklı derecede formaldehit saçarlar. Üre resinli değil, fenol resinli kerestelerden yapılan eşyaların kullanılması insanların daha az formaldehit solumasına neden olur.
-Air-condition ve nem giderici aletlerin kullanılarak evin ısısı ve nemi düşük tutulmalıdır.
-Evlerin çok iyi havalandırılmalıdır (özellikle eve yeni bir formaldehit içeren eşya girmişse).
-Uzun süre ütülü kalmalarını sağlamak için formaldehit eklenmiş elbiseler kullanmadan önce yıkanmalıdır.
**Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta
**
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi
