BİZE ULAŞIN
Tüm dünyada hükümetlerin takip ettiği konuların en başında koronavirüs çalışmaları ve bu virüsün yayılma hızı geliyor. Neredeyse tüm dünyayı geçtiğimiz aylarda eve hapseden bu virüsün yayılma hızı R0 katsayısı ile gösteriliyor. Koronavirüs salgınıyla birlikte hayatımıza giren R0 değerinin anlamı nedir? R0 değeri ne demek? R0 katsayısı nasıl hesaplanır? R0 katsayısı ve açılımı nedir?
Virüslerin bulaşma katsayısına kısaca "R0" (R-naught) ile gösterilir. R0 ‘ı en basit haliyle anlatabilirsen virüs bulaştırma sayısını yani bir kişinin kaç kişiye virüs bulaştırabileceğini gösteriyor.
Türkçe karşılığının üreme ya da çoğalma olduğu R0 değeri ilk virüs bulaşan kişinin kaç kişiye daha bulaştırma riski olduğunu açıklayan bir terim. Bilim insanları bir virüsün ne kadar bulaşıcı olduğunu hesaplarken bu terimi kullanıyor. Bu hesaplamalarla R0 değer sonucuna göre bir virüsün ne kadar hızla yayılabileceğini ve risk yaratacağı tahmin edilmeye çalışılıyor.
Nottingham Üniversitesi'nden moleküler viroloji bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Jonathan Ball, Telegraph gazetesinin yaptığı değerlendirmede, "Bu sayı, virüsün kaç kişiye bulaşabileceği konusunda bir fikir vermesinin yanı sıra salgın sırasında alınan önlemlerin ne kadar etkili olduğunu da ortaya koyuyor" dedi.
Koronavirüs ile adını öğrendiğimiz ama aslında bir tıp terimi olan R0 değeri hesaplanırken; can kaybı oranı, kuluçka süresi, vaka sayısı, bulaşıcılık süresi ve bulaşma yolu gibi birçok etken göz önünde bulunduruluyor.
R0 değeri hesaplanırken matematiksel yollara başvuran bilim insanları, ölçülmesi zor etkenleri farklı formüllerle bir araya getirerek hesaplama yaptıklarından dolayı ilk aşamada elde ettikleri sonuçlar farklı olabiliyor. Salgın ilerlerken R0 değeri değişim gösterebiliyor.
Hesaplama yapılırken virüs taşıyan kişinin bulunduğu şehir, kişi sayısı ve kişi sayısı gibi etmenlere göre de sonuçlar değişiklik gösterebiliyor.
