Futbol transferleri nasıl yapılıyor?

Miriam Berger

BBC Travel

Her yaz en iyi futbolcuları satın almak isteyen kulüpler sayesinde büyük miktarda para el değiştiriyor. Peki, futbol transferleri nasıl yapılıyor?

Futbol transferlerinde büyük paralar dönüyor. Brezilyalı futbolcu Neymar, 222 milyon Euro'ya (265 milyon dolar) Barcelona'dan Paris Sint-German (PSG) takımına transfer oldu.

Bu miktar daha önce Fransız futbolcu Paul Pogba için ödenen 125 milyon dolarlık rekorun iki katından fazla. Takımların fultbolcu transferi için ne kadar harcayabileceğine dair herhangi bir üst sınır bulunmuyor. Peki, bunun sonu nereye varır?

Transfer nedir?Futbol global bir piyasadır ve en iyi futbolcular sürekli takım değiştirir. Örneğin David Beckham kariyeri süresince İngiltere'nin yanı sıra İspanya, ABD, İtalya ve Fransa takımlarında oynadı. Profesyonel futbolcular kulüpleriyle beş yıllığına kadar sözleşme imzalar.

Futbolcu sözleşme süresinden önce transfer olursa yeni kulübü eskisine bonservis ücreti öder. İşte buna transfer ücreti denir.

Transferler ne zaman yapılır?Yılda iki kez transfer yapılır. FIFA kurallarına göre, kulüplerin yabancı oyuncu satın alabileceği iki dönem vardır. Sezon arası dönem daha uzun, sezon ortası daha kısa transfer dönemidir.

Kesin tarihleri her ülkenin futbol federasyonu belirler. Avrupa ülkelerinin çoğunda yaz transfer sezonu 31 Ağustos'ta kapanır.ABD'de ise bu tarih 9 Ağustos'tur.

Neymar, Barcelona'dan PSG'ye transferiyle rekor kırdı.

Burada biter mi?Fakat iş burada bitmez. Oyuncular, menajerleri, kulüp ve avukatları yeni sözleşme yapar. Burada ücret, imza ve kulüpte kalma primleri karara bağlanmıştır.

Futbolcular sağlık kontrolünden geçer. Daha önce tespit edilmemiş bir sakatlık durumunun ortaya çıkması transferi ve transfer ücretini etkileyebilir.

Parayı kim alır?222 milyon Euro'nun tamamı Neymar'a gitmiyor. PSG bu parayı Barcelona Futbol Kulübü'ne ödedi. Neymar'ın Barcelona ile sözleşmesinde, satılması halinde bu miktarın ödeneceği belirtiliyordu. Neymar'ın babası, menajeri ve diğerleri 38 milyon Euro paylaşacak.

Daha sonra PSG Neymar'a yıllık ücret olarak net 45 milyon Euro ödeyecek. Böylece onun isim ve fotoğraf hakkından kâr etmeye çalışacak.

Fotoğrafların telif hakları sözleşmelerde önemli bir maddedir. Kulüpler genellikle futbolcuların reklamcılık ve medyada kullanım hakkını kontrol etmek ister.

Fakat futbolcular reklam gelirlerini bu şekilde sınırlamak istemez. Bu konuda anlaşma yollarından biri olarak, fotoğraf gelirlerinin kulüp ile futbolcu arasında yarı yarıya paylaşılması karara bağlanabilir.

Neymar'ın transferi biraz daha karmaşık bir sorun. Barcelona, sözleşmeye uymadığı için Neymar'ı mahkemeye vereceğini açıkladı. Zira Neymar geçen yıl yeni sözleşme imzalarken yenileme primi almıştı. Barcelona 8,5 milyon Euro zarar bedeli, miktarı belirtilmeyen bir primin iadesi ve yüzde 10 faiz bedeli talep ediyor.

Futbol kulüpleri, lisanslı ürün satışından büyük gelir elde ediyor.

Para nereden geliyor?Futbolda büyük paralar dönüyor. Dünyanın en zengin kulüpleri (hepsi Avrupa'da) 2015-16 sezonunda toplam 7,4 milyar Euro ciro yaptı.

En çok kazanan kulüp, 689 milyon Euro ile Manchester United oldu. Bu gelirin yüzde 43 ile en büyük kısmı sponsorluk ve lisanslı ürün satışlarındandı.

Yayın hakkı geliri yüzde 39, bilet gelirleri ise yüzde 18 oldu. Bu rakamlar transfer ücretlerini kapsamıyor. Fakat kulüpler futbolcu satarak da gelir elde edebilir.

Futbolda hep büyük paralar mı döndü?Günümüzdeki kadar değil. 1995 öncesinde birçok Avrupa kulübüne yabancı oyuncular konusunda kota uygulanıyordu. O yıl yapılan ve Bosman kararı adı verilen değişiklikle, Avrupa Birliği içerisinde bu sınır kaldırılarak futbol kulüpleri uluslararası rekabet piyasasına açılmış oldu. Transfer ücretleri göğe tırmandı, yabancı oyuncu sayısı arttı. 2016'da İngiliz Premier Ligi'ndeki futbolcuların yüzde 70'e yakını yabancıydı.

En büyük kulüpler giderek daha da zenginleşiyor. Bunun başta gelen nedenlerinden biri artan TV gelirleri.

2016'da 20 Premier Lig kulübü, yayıncılarla 13,4 milyar dolar değerinde üç yıllık anlaşma imzaladı. Futbolda bu bir rekordu. İngiltere'de BT ve Sky'ın yayın hakkı için Premier Lig'e ödediği para, maç başına 12,9 milyar doları buluyor.

Bu gelir artışı transfer ücretlerine de yansıyor. Kulüpler uluslararası transferler için çok daha büyük paralar harcamayı göze alabiliyor.

FIFA verilerine göre, geçen yıl dünya çapında toplam 14 bin 591 transfer yapılmış ve bunun için 4,8 milyar dolara yakın para harcanmıştı. Bu, transfer başına 328 bin dolara tekabül ediyor.

2021'den önce

Bunun ne önemi var?Bazıları yüksek transfer ücretlerinin futbola zarar verdiği kanısında. Futbolcular sendikası FIFPro, Neymar'ın transferini 'rekabet karşıtı' olarak değerlendirdi.

Genel Sekreteri Theo van Seggelen'e göre, "Futbol giderek zengin ve çoğunlukla Avrupalı seçme kulüplerin alanı haline geliyor".

Artan transfer ücretleri, sadece Manchester United, Real Madrid, Bayern Munich gibi birkaç kulübe seçme futbolcuları satın alma gücü kazandırdığı için rekabet dengesini bozuyor.

Ancak FIFA verileri yüksek transfer ücretlerine her yerde rastlanmadığını gösteriyor. Geçen yıl dünya çapındaki transferlerin sadece yüzde 14'ü paralı transferdi. Diğerleri sözleşmesi bittiği için başka takımlara geçmeyi içeriyordu.

Neymar'ın rekoru kırılabilir mi?Lionel Messi Barcelona ile sözleşmesini 2021'e dek uzattı. Başka bir kulüp o tarihten önce Messi'yi satın almak isterse 300 milyon Euro (358 milyon dolar) serbest kalma bedeli ödemesi gerekecek. Neymar'ın rekoru uzun sürmeyebilir.

Neymar transferi Avrupa'da domino etkisi yaratabilirNeymar Barcelona'dan neden ayrılıyor?Neymar'ın PSG'ye transferine La Liga engeliBu makaleninİngilizce aslını BBC Capital sayfasında okuyabilirsiniz.Dergideki diğer makalelere buradan ulaşabilirsiniz.