Zekeriya Alp: "Tek amacımız var; adil, tarafsız ve eşit mesafede olmak"

Merkez Hakem Kurulu Başkanı Zekeriya Alp, “VAR Sistemi’ni en iyi şekilde değerlendirmek, en verimli şekilde kullanmak için büyük çaba gösteriyoruz. Türk hakemliği olarak neredeyse her hafta maalesef tartışmaların odağında kaldık. Hakemlerimizin tabi ki en önemli görevi adil düdük çalmak, adaleti sağlamak. Bunu sağlıyorlar, sağlayacaklar da. Bizim tek bir amacımız var adil, tarafsız davranmak ve herkese eşit mesafede olmak” dedi.
Antalya’da düzenlenen 2019-2020 Sezonu MHK Kış Semineri bugün başladı. Merkez Hakem Kurulu Başkanı Zekeriya Alp açılış töreninde yaptığı konuşmada 6 aylık süreçte MHK olarak hayata geçirdikleri projelere değinerek, "Futbolda VAR Sistemi’nin uygulanmasıyla birlikte, dünya hakemliği çok önemli bir süreçten geçiyor. Bizler de bu dönemde VAR Sistemi’ni en iyi şekilde değerlendirmek, en verimli şekilde kullanmak için büyük çaba gösteriyoruz. Ancak tüm çaba ve iyi niyetli çalışmalarımıza rağmen bazı tartışmaların önüne geçmemiz mümkün olmuyor. Bildiğiniz üzere futboldan çok hakemlerimizin ve VAR’ın konuşulduğu bir ilk yarıyı geride bıraktık. Türk hakemliği olarak neredeyse her hafta maalesef tartışmaların odağında kaldık. İlk yarıya baktığımız zaman, hakemlerimiz için iyi geçtiğini söyleyebiliriz, ancak gönlümüz arzu etmemesine karşın kamuoyunun tartıştığı kararlar da yaşandı. Peki bu hatalarla birlikte neleri tartıştık? VAR gerektiği gibi kullanılmıyor, hakem ceza almamak için VAR’a gitmiyor, penaltılar tekrarlanmıyor, itmeler, çekmeler, penaltı kararları, fauller, kırmızı kartlar, atamalar... Öncelikle VAR uygulamaları konusunda önemli birkaç noktaya dikkatinizi çekmek istiyorum. VAR uygulamalarında altın kuralımız belli; IFAB Protokolüne, yani VAR’ın anayasasına uymak. VAR’ın anayasasında da belirtildiği üzere VAR açık ve bariz hataya karışır. VAR, sana göre, bana göre pozisyonlara yani gri pozisyonlara karışamaz. Ve VAR, inceleme için çağırıyorsa hakem VAR’a gitmek zorundadır. Ve VAR uygulanmaya başladığından beri VAR’ın hakemi izlemeye davet ettiği ve hakemin girmediği bir pozisyon olmamıştır ve olmayacaktır. Bu konuda maalesef yanlış bir algı olduğunu görüyoruz. İlk yarıda hakemlerimizin performansını değerlendirirken VAR’a bu yönüyle bakmak gerekiyor” diye konuştu.

"VAR’ın teknolojik boyutunda sorunumuz yok"
VAR hakkında istatistiki verilere değinen Alp, “Süper Lig’de 153 maçta 65 karar VAR’dan düzeltildi. VAR incelemeleriyle, 26 penaltı, 17 gol, 8 kırmızı kart verildi. 10 tane gol, 3 penaltı, 1 yanlış kart iptal edildi. VAR’a gidilen pozisyonlardan ise sadece 4’ünde karar değişmedi. Bu rakam geçen sezon ilk yarıda 23’tü. Buradan da anlaşılıyor ki, gereksiz OFR’lerin sayısı azalmış durumda. Bu rakamlardan VAR’ın Türk futbolunda 65 kararla hakkaniyetli bir şekilde önemli bir katkı sağladığını gözlemliyoruz. Düzeltilen karar sayısının geçen sezon da 70 olduğunu hatırlatmakta fayda görüyorum. VAR’ın teknolojik boyutunda sorunumuz yok, mevcut en ileri teknolojiyi kullanıyoruz. Teknolojik desteği için Futbol Federasyonumuza teşekkür ediyoruz” şeklinde konuştu.

“VAR’da hakem eksikliğimiz mevcut”
VAR görevini yapacak hakem sayısının az olduğunu söyleyen Alp, “Eksiğimiz insan kaynağı, yani VAR olarak görev yapacak hakemlerimizin sayısının az olması. Her hafta 9 Süper Lig maçımız var; 9 hakem, 9 VAR, 9 dördüncü hakem, 9 da AVAR görevlendirmemiz gerekiyor. Yine TFF 1. Lig maçlarımıza da üst düzey hakemleri gönderiyoruz. Ve MHK olarak bir hakemi o hafta sadece bir maçta kullanıyoruz. Bu eksiğimizi gidermek için, çok önemli bir çalışma içerisinde girdik ve 2. ligde görev yapan hakemlerimizin hepsini taradık. Burada eğitimlerini tamamlayan hakemlerimizle birlikte ligin ikinci yarısında 10 VAR, 3 AVAR daha kadromuza katılıyor. İkinci yarıda bu hakemlerimizle birlikte daha başarılı uygulamalar yapacağımıza inanıyoruz” ifadelerini kullandı.

“Atamalarda ödül-ceza uygulaması var”
Hakem atamaları hakkında konuşan Alp, “İlk yarıda kulüplerimiz tarafından gündeme getirilen konulardan birisi de atamalar ve hakemlere uygulanan ceza kriterleriyle ilgili konulardı. Sistemimiz öncelikle ödül ceza uygulamasına dayanıyor. Hakem değerlendirmemiz 100 üzerinden gerçekleşiyor. 85 sınır notumuz. Gözlemcilerimiz hakem yönetimi ilgili değerlendirmeleri yapıyor, sisteme giriyor. Hakem ile gözlemci arasındaki olası kişisel ilişki olabilir düşüncesiyle gözlemciye sadece değerlendirme yaptırıyoruz, not verdirmiyoruz. Notu sistem belirliyor. Gözlemcilerimiz bile, sistem sonucu oluşan hakem notunu bilmiyor. Siyah beyaz hatada 25 puan düşülüyor. Başarılı hakemlerimiz ertesi hafta maç alıp ödüllendiriliyor ama hata yapan hakemlerimiz cezalı oluyor ve ceza puanına göre maç alamıyor. Süper Lig hakemlerimizi kendimiz tayin ediyoruz ve bilgisayar programından atamaya engel bir durum olup olmadığını kontrol ediyoruz. VAR hakemlerimiz ise 6 puan üzerinden değerlendiriliyor. 3-4 hafta öncesinde atama planlarımızı yapıyoruz ve hakem performanslarına göre bunları güncelliyoruz ve nihai atamaları gerçekleştiriyoruz. Eğer VAR’da kadro sayısı açısından çok zorda kalırsak en az ceza puanı alan hakeme görev verebiliyoruz. Aksi takdirde ceza alan hakemler mutlaka dinlendiriliyor” dedi.

“MHK olarak pes etmeyeceğiz”
Adil yönetim için ellerinden geleni yaptıklarını söyleyen Alp, “İlk yarıda futbol ailesinin birçok kesiminin şikayetleri oldu. Güven ortamının sağlanması ve adaletli yönetimler istendi. Hakemlerimizin tabi ki en önemli görevi adil düdük çalmak, adaleti sağlamak. Bunu sağlıyorlar, sağlayacaklar da Bizim tek bir amacımız var adil, tarafsız davranmak ve herkese eşit mesafede olmak. Biz hakem ailesi olarak bunun için büyük çaba gösteriyoruz. Ancak güven ortamı el birliği ile olur. Bunun için herkes birbirine güven duymalı, destek olmalı. Hakemlerimize futbol ailesinin güven duymasını, destek olmasını bekliyoruz. Onların görevlerini layıkıyla yapabilmeleri için, karşılıklı güven ortamının oluşması şart ve Türk futbolunun daha güçlü olması için bunu hep beraber yapmalıyız. Hakem kardeşlerimiz gerekli dersleri çıkarttılar ve ikinci yarıda inanıyorum performanslarını yukarı çekeceklerdir. Bizler de takım olarak bir mücadeleye soyunduk, MHK olarak sonuna kadar en iyi şekilde bu savaşı vereceğiz. Pes etmeyeceğiz. Amacımız bu camiaya bir şeyler katmak. Çok katkı sağlayacağımıza da inanıyoruz” açıklamasını yaptı.
Zekeriya Alp, konuşmasının son bölümünde, MHK olarak 6 aylık süreçte şu projeleri hayata geçirdiklerini anlattı :
“Şimdi de göreve geldiğimiz 4 Temmuz 2019 tarihinden itibaren 6 aylık sürede yaptığımız çalışmaları paylaşmak istiyorum. İlk olarak stratejik bir plan oluşturduk ve bu plan dahilinde önemli adımlar attık. Daima "eğitim, eğitim eğitim" diyoruz. Zamanımızın büyük bölümünü eğitim çalışmalarına ayırıyoruz. UEFA ve FIFA’nın en değerli uzmanları ile çalışıyoruz. Eğitimle birlikte yeni hakemler yetiştirme yolunu seçtik. Genç hakemlere çok değer veriyoruz. Bunun için mücadele veriyoruz. VAR ve AVAR olarak hazırladığımız 9 tane hakemimizi Üst Klasman seminerimize davet ettik ve şu an aramızdalar. İnşallah zaman içerisinde bu arkadaşlarımız başarılı olacak ve üst liglerde görev alacaklar. Kadroyu gençleştirme, Türk hakemliğine yeni yüzler kazandırma çalışmalarımız devam ediyor. İlk yarıda dikkat ederseniz, genç hakemlerimizden önemli performanslar izledik. Bu hakemlerimiz tecrübeli ağabeylerinin de destekleri ile önemli noktaya gelecekler, onları Türk hakemliğinin geleceği olarak değerlendiriyoruz. Alt liglerden belirlediğimiz hakemler, eski FIFA hakemlerinden kurduğumuz scout ekibi vasıtasıyla takip ediyoruz, gelişimlerini gözlemliyoruz. MHK Hakem Gelişim Programlarının en önemli parçası olan Hakem Gelişim Kampları Ekim ayında Riva’da ve Aralık ayında Ordu’da olmak üzere iki kez düzenlendi. Bölgelerden seçilen gelecek vaat eden hakemlerin davet edildiği ve UEFA CORE projesinin benzeri olan kamplarda, genç hakemlere teorik eğitimler veriliyor, saha uygulamaları yapılıyor, maç yönetmeleri sağlanıyor ve MHK üyeleri ile koçlar eşliğinde gelişimlerinin takip edilmesi amaçlanıyor. Bu projeden gelecek hakemleri de ilerleyen süreçte Türk hakemliğine kazandırmak istiyoruz.
Üst Klasman Hakem kadrosunda bulunan ve bulundukları konumda gelişim göstermesi beklenen hakemler için mentörlük çalışması grubu oluşturuldu. Hakemlere bireysel mentörler atandı ve belirlenen periyot içinde koyulan hedefler doğrultusundaki gelişimlerinin takip süreci başlatıldı.
Yeni bir VAR kadrosu oluşturuyoruz. Alt liglerdeki hakemlerimizi VAR konusunda önemli bir eğitim sürecinden geçirdik. İkinci yarıda 10 VAR, 3 AVAR’ı sahaya süreceğiz. VAR hakemlerinin teknolojiyi yatkın ve genç isimler olmasına önem veriyoruz. Hakemliği bırakacak, son dönemlerini yaşayan isimleri VAR olarak görev yapması için gerekli düzenlemeleri yaparak çalışmayı planlıyoruz.
Eski futbolcuların hakemlik yapması için resmi adımları attık, Türkiye Profesyonel Futbolcular Derneği ile yaptığımız iş birliği sonrasında Riva’da 25 eski futbolcuyu eğitimden geçirdik. Yakın bir zamanda aday hakem olarak görev yapmaya başlayacaklar.
Kadın hakemliği en çok önem verdiğimiz konuların başında geliyor. Avrupa ile kıyaslandığında bu konuda geride kaldığımız bir gerçektir. Talimatlarda yapılan değişikliklerle, kadın hakemlerin erkek liglerinde maç yönetmesinin önü açıldı. Dolayısıyla bu bir başlangıç adımıdır. Kadın hakemlerimiz 2. lig ve 3.lig maçlarında görev almaya başladılar.
Görüntü analizi çalışmalarımızla hakemlerimizin standart karar vermeleri için büyük çaba harcıyoruz. Seçtiğimiz tartışmalı pozisyonların görüntülerini Süper Lig ve 1 Lig’de görev yapan hakemlerimize, gözlemcilerimize gönderip "Ne karar verirdiniz?" diye soruyoruz. İlk yarıda 123 tane pozisyonu bu şekilde 81 hakem ve gözlemcimize yolladık, sonuçlarını standart yönetimleri sağlamak için eğitim çalışmalarımızda kullanıyoruz.
Bir diğer projemiz birlikte çalışalım projesi Hakemlerimizin kural kitapçığıyla ilgili güncel kalmaları için Birlikte Çalışalım Projesi’ni hayata geçirdik. Bu proje kapsamında, her hafta Perşembe günü hakemlerimize bir form gönderiyoruz, formda 5 soru yer alıyor, soruları doldurup bize gönderiyorlar. Böylece kural kitabını okuyup güncel kalıyorlar.
Birer cümleyle diğer çalışmalarımızı da sıralamak istiyorum. Aylık toplantılarla danışmanımız Jaap Uilenberg, UEFA’nın yeni eğitim modellerini kullanarak analizler yapıp hakemlerimizin eksik noktalarını gidermeye çalıştı. Jaap Uilenberg ve John West Larsen tarafından gerçekleştirilen maç izleme çalışmaları ve maç sonu toplantıları, illerdeki eğitimcilerin seviyesini yükseltmek için eğitimcinin eğitimi seminerleri, UEFA hakem konvansiyonu üyesi diğer ülkelerle yapılan işbirliği çalışmaları bu süreçte yaptığımız diğer önemli işlerdi.
MHK olarak en önemli hedeflerimizden birisi Avrupa’da hakemlerimizin daha çok başarılı olması, daha çok maç alması. Uluslararası alanda 1 Temmuz’dan bu yana hakemlerimiz toplam 53 maç yönetti. Gözlemcilerimize 38 maç geldi. Biliyorsunuz, 1 Ocak 2020 tarihi itibariyle görev yapacak FIFA listelerini belirledik. FIFA Hakemi listesine Arda Kardeşler, FIFA Plaj Hakemi listesine Gökhan Barçın dahil oldu. Ayrıca FIFA hakemimiz Ali Palabıyık 1. Kategoriye yükseldi. Bu törene katılarak bizleri ve ülkemizi temsil eden hakemlerimizi bu mutlu günlerinde onurlandıran Sayın TFF Başkanımıza, TFF Yönetim Kurulu üyelerimize Türk hakemliğine destekleri için çok teşekkür ediyorum. Yine tüm katılımcılara şükranlarımı sunuyorum. Huzurlarınızda bu seminerde hakemlerimize değerli katkılar sağlayacak olan Eğitim Danışmanımız Jaap Uilenberg, UEFA Yardımcı Hakem Eğitimcisi Giovanni Stevanato, UEFA Gözlemcisi Jorn West Larsen ve UEFA Hakem Fiziksel Gelişim Sorumlusu Werner Helsen’e teşekkür ediyorum. Kendilerinin eğitimleri ile hakemlerimiz çok daha iyi olacaklardır. Seminerin Türk hakemliğine ve Türk futboluna hayırlı olmasını diliyorum."