GAP'taki yatırımlara Hazine geliri yetmiyor
ANKARA(ANKA)-Hükümetin uzun süredir üzerinde çalıştığı ve dün Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından Diyarbakır'da açıklanan GAP Eylem Planı kapsamında bölgede 2008-2012 döneminde yapılacak toplam 26.3 milyar YTL'lik yatırım ve sağlanacak çeşitli desteklerle 3.8 milyon kişiye iş sahası açılacağı vaadi, hesap yapanların kafasını karıştırdı. Türkiye'deki ortalama iş yaratma maliyetleri dikkate alındığında bunun için gerekli kaynağın yıllık milli gelirin üzerinde olduğu belirlendi.
Güneydoğu'da 204.8 bin YTL'lik yatırımla bir kişiye iş yaratılabildiğini gösteren Hazine istatistikleri dikkate alındığında, 3.8 milyon kişilik yeni istihdam için yaklaşık 780 milyar YTL'lik kaynağa gereksinim olduğu belirlendi. Türkiye ortalamasında 283 bin YTL olan bir kişilik ortalama iş yaratma maliyetine göre yapılan hesaplama ise 3.8 milyon kişilik iş yaratmak için gerekli kaynağın 1 trilyon 75 milyar YTL'yi bulduğunu gösterdi.
-ORTALAMA İŞ YARATMA MALİYETİ
Hazine Müsteşarlığı'nın bu yılın ilk çeyreğinde düzenlediği teşvik belgeleri kapsamında Türkiye genelinde yapılacak toplam 7 milyar 580.5 milyon YTL'lik yatırım kapsamında 26 bin 786 kişilik istihdam yaratılacağı belirlendi. Buna göre bir kişilik iş yaratmanın ortalama maliyeti 283 bin YTL'ye geldi.
Ortalama iş yaratma maliyeti sektörlere ve bölgelere göre farklılık gösterdi. Tarımda yaklaşık 121 bin YTL ile en düşük düzeyde bulunan ortalama iş yaratma maliyetinin, madencilikte 167.5 bin YTL, İmalat sanayinde 231 bin, hizmetlerde 251 bin YTL olduğu belirlendi. Teknoloji yoğun niteliği dolayısıyla yüksek tutarlı ancak az istihdam yaratan enerji yatırımlarında bir kişilik iş yaratmanın ortalama maliyeti ise 1 milyon 184.9 bin YTL'ye ulaşıyor.
Bir kişilik iş yaratmak için gerekli ortalama yatırım tutarı bölgeler içinde ise 172.3 bin YTL ile en düşük Ege'de. İkinci sırada 204.8 bin YTL ile Güneydoğu, üçüncü sırada 238.9 bin YTL ile Akdeniz yer alıyor. Söz konusu maliyet Marmara'da 307 bin, İç anadolu'da 348 bin YTL'ye kadar çıkıyor. Teknoloji yoğun niteliği ön planda olan çok bölgeli yatırımlarda ise ortalama iş yaratma maliyeti 1.5 milyon YTL'nin üzerinde bulunuyor.
-3.8 MİLYON KİŞİLİK İŞ İÇİN GEREKLİ KAYNAK
Mevcut Güneydoğu yatırımlarına göre 204 bin 832 YTL olan ortalama iş yaratma maliyeti esas alındığı ve bu tutarın izleyen dönemde aynı kalacağı varsayıldığında, Başbakan Erdoğan'ın açıkladığı gibi 2008-2012 döneminde bölgede 3.8 milyon kişilik yeni istihdam yaratılabilmesi için gerekli kaynak, 778.4 milyar YTL'ye ulaşıyor. Buna göre devlet ve özel sektörün beş yıl toplamında Türkiye'nin bir yıllık milli geliri düzeyinde yatırım yapması gerekiyor. Diğer bir deyişle bölgede bu dönemde her yıl milli gelirin yaklaşık yüzde 20'si tutarında yatırım yapılmasına gereksinim bulunuyor.
Türkiye ortalamasında 283 bin 2 YTL olan ortalama iş yaratma maliyetine göre yapılan hesaplama ise 3.8 milyon kişiye iş yaratmak için 1 trilyon 75.4 milyar YTL'lik bir kaynağa gereksinim olduğunu gösteriyor.
-İŞÇİ Mİ İTHAL EDİLECEK?
Bu arada istihdam yaratılması öngörülen 3.8 milyon kişi istihdamdaki mevcut nüfusun yüzde 20'sine yakın bir sayıyı ifade ediyor. Resmi verilere göre ise Türkiye'deki toplam işsiz sayısı da 2.6 milyon kişi dolayında bulunuyor. Buna göre 3.8 milyon kişilik iş yaratılması vaadi, Türkiye'deki işsizlerin tümüne iş verilse bile istihdam açığının dolmayacağı şeklinde bir sonuca işaret ediyor. Diğer bir deyişle, bu boyutta bir istihdam artışı için gerekli kaynağın bulunup bulunamaması bir yana "Bölgede istihdam edilmek için 3.8 milyon kişi nereden bulunacak" sorusu gündeme geliyor.
Teşvikli yatırımlarda bir kişilik iş yaratma maliyeti (Ocak-Mart)
SEKTÖRLERE GÖRE Yatırım İstihdam) Ort.İsth.Mal.
(YTL) (Kişi (YTL)
Tarım 58.418.853 483 120.950
Madencilik 270.432.156 1.615 167.450
İmalat 3.008.377.852 13.023 231.005
Enerji 1.668.300.000 1.408 1.184.872
Hizmetler 2.574.961.480 10.257 251.044
TOPLAM 7.580.490.341 26.786 283.002
BÖLGELERE GÖRE
Marmara 2.927.627.129 9.529 307.233
İç Anadolu 1.374.210.074 3.948 348.078
Ege 583.690.710 3.388 172.282
Akdeniz 1.024.008.614 4.287 238.864
Karadeniz 653.242.827 2.583 252.901
Doğu Anadolu 290.501.478 1.180 246.188
Güney Doğu 332.032.491 1.621 204.832
Muhtelif 395.177.018 250 1.580.708
TOPLAM 7.580.490.341 26.786 283.002
