GRAFİKLİ Özbekistan dış politikasında açıklık ve iyi komşuluk dönemi
TAŞKENT (AA) – Bahtiyar Abdukarimov - Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev, göreve geldiği günden bu yana yaptığı reformlar, diplomasideki açıklık politikası, sorunsuz komşuluk ilişkileri için girişimleriyle ülkesinin dış politikasında yeni bir dönem başlattı.
Özbekistan'ı 27 yıl yöneten merhum Cumhurbaşkanı İslam Kerimov'un ardından cumhurbaşkanı seçilen Mirziyoyev, göreve başlamasından hemen sonra 2017-2021 tarihlerini kapsayan devlet yönetimi ve yargı sisteminin modernizasyonu, ekonominin liberalleştirilmesi, dış politika ve sosyal sektördeki reformları içeren beş ana ilkeden oluşan kalkınma stratejisi açıkladı.
Mirziyoyev'in dış politikadaki hedefinin duraganlığı bırakıp, öncelikle bölgesinde olmak üzere, aktif bir diplomasi olduğu ilk günlerde kendisini hissettirdi.
Cumhurbaşkanlığının ilk 10 ayında 13 yurt dışı ziyaret gerçekleştiren Mirziyoyev, seyahatlerinin çoğunluğunu, dış politikasının temellerinden birini oluşturan iyi ilişkiler kurmak ve sürdürmek istediği komşu ülkelere yaptı.
Türkmenistan, Kazakistan, Rusya, Çin, Kırgızistan gibi yakın ülkelerle ilişkileri güçlendiren Mirziyoyev, İslam ülkeleri zirvesi için Suudi Arabistan ve BM Genel Kurulu için de ABD'ye gitti. Mirziyoyev'in, bu dönemde çeşitli vesilelerle Kazakistan'ı dört, Türkmenistan'ı üç, Rusya'yı da iki kez ziyaret etmesi dikkat çekti.
Tacikistan hariç tüm Orta Asya ülkelerine ziyaretlerde bulunan Mirziyoyev, bu ülkelerle ilişkilerin geliştirilmesine yönelik önemli ikili anlaşmalar imzaladı.
-Kırgızistan ve Tacikistan'a sıcak mesaj
Yeni döneminde, Özbekistan'ın uzun zamandır duragan seyreden Kırgızistan ve Tacikistan ile olan ilişkileri de hareketlendi. Mirziyoyev, 17 yıl aradan sonra Kırgızistan'ı ziyaret den Özbek lider oldu. Bu ziyarette 26 yıllık sınır sorununda önemli gelişmeler yaşandı. Özbekistan ile Kırgızistan arasındaki tartışmalı sınırın yüzde 85'inde anlaşma sağlandı. İki ülke arasında kapatılan sınır kapıları açıldı ve gümrük işlemlerinin sadeleştirilmesi kararlaştırıldı. Komşu Tacikistan Mirziyoyev'in ziyaret etmediği tek komşu ülke ancak bu ülkeyle de sıcak temas başbakan yardımcılığı düzeyinde sağlandı. Başbakan Yardımcısının başkanlığındabir heyeti Tacikistan'a gönderen Mirziyoyev, iki ülke arasındaki siyasi, ekonomik ve diğer alanlardaki ilişkilerin yeniden canlanmasını sağladı. Bu dönemde Tacikistan'da ilk kez Özbekistan ürünlerinin yer aldığı fuar düzenlendi, 24 yıl aradan sonra iki ülke başkentleri arasında uçak seferleri yeniden başlatıldı. Özbekistan hükümeti ayrıca kendi toprakları üzerinden Tacikistan'a giden tırlar için transit tarifelerini düşürdü.
- Sınır aşan su kaynaklarının kullanımı sorunu Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan arasında yıllardır devam eden su ve buna bağlı olarak enerji sorunu da Mirziyoyev'in neşter vurduğu konular arasında yer aldı.Mirziyoyev, Özbekistan'ın tarım arazileri için hayati önem taşıyan Sirderya ve Amuderya ırmaklarının üst kısmında yerleşen Kırgızistan ve Tacikistan'a, tüm sorunları karşılıklı uzlaşıyla çözmeye hazır olduğu mesajı gönderdi, bu ülkelerde kurulmakta olan hidroelektrik santral projelerinde yer almak istediklerini bildirdi. Bu girişimin ardından Özbekistan, Kambarata Hidroelektrik Santrali inşaatında yer almak için Kırgızistan ile anlaşma imzaladı.
-Özbekistan-Türkiye ilişkileri Uzun bir durağanlık döneminden sonra Türkiye-Özbekistan ilişkileri de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Mirziyoyev'in geçen yıl kasım ayında, Semarkant'ta yaptığı görüşmeyle yeniden toparlanmaya başladı. Türkiye-Özbekistan Karma Ekonomik Komisyon Toplantısı Taşkent'te gerçekleştirildi. Başbakan yardımcıları düzeyinde karşılıklı heyet ziyaretleri yapıldı. Bu yıl içeresinde üç kez Özbek-Türk İş Forumu düzenlendi. Diğer taraftan Erdoğan ve Mirziyoyev, katıldıkları tüm uluslararası toplantılarda, ikili görüşmeler gerçekleştirdi. Mirziyoyev şimdi, 18 yıl aradan sonra Türkiye'yi ziyaret eden Özbek lider olmaya hazırlanıyor. Mirziyoyev'in Türkiye ziyareti 25-27 Ekim tarihlerinde planlanıyor.
-Bölge için yeni bir umut Özbek diplomasisine hareket kazandıran Mirziyoyev, herhangi bir askeri ittifaka üye olmamayı gerektiren "bağlantısızlık politikası"nı sürdürme, diğer ülkelerin iç işlerine karışmama, mevcut sorunları barışçıl yollarla çözme, kendi topraklarını yabancı ülke askerlerine açmama ve yurt dışındaki operasyonlara asker göndermeme politikalarını sürdüreceğini ifade ediyor. Mirziyoyev'in, Kerimov döneminde olduğu gibi, yeni dönemde de Rusya'nın öncülüğünde kurulan Avrasya Gümrük Birliği ile askeri-siyasi müttefikliği öngören Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü gibi bölgesel kuruluşlardan uzak duracağı görüşü ortak kanaati oluşturuyor.
Siyaset uzmanları, Mirziyoyev'in açıklık ve uzlaşmacı siyaseti, bağımsızlıklarını kazanmasının ardından bölgesel konularda ve uluslararası arenada bir türlü ortak politika sergileyemeyen Orta Asya ülkeleri için umut olabileceğini vurguluyor.
Uzmanlar, Orta Asya'daki tüm ülkelerle sınırı bulunan Özbekistan'ın, komşularıyla ilişkilerini geliştirmeye ve bölgesel entegrasyonu hızlandırmaya yönelik çabalarının, bölgenin refah düzeyinin artmasına, istikrar ve güvenliği sağlamaya katkı sunacağı görüşünde birleşiyor.
