İstanbul, Tekirdağ, Edirne ve Kocaeli'nde onlarca kişi zehirlendi. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, besin zehirlenmelerinin ıspanaktan değil, yabani otlardan kaynaklandığını tespit ettiklerini söyledi. Koca, "Vatandaşlarımız sebzeleri otlardan iyi ayıklayıp, iyi yıkasınlar" dedi.
"Bu dönemde hastanelerimize müracaat eden toplam 196 hastamız oldu" diye konuşan Koca, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Ağırlıklı İstanbul'da müracaatlar oldu. İstanbul'da toplam 149 hastamız var. İstanbul dışında Edirne, Tekirdağ ve Kocaeli'deki hastalarımız tedavi edilip taburcu oldular.
Koca ayrıca halen tedavi görenlerin durumlarının da iyi olduğunu ve yakında taburcu edileceklerini belirtti.
Demirören Haber Ajansı (DHA) ise zehirli yabancı otların bulunduğu ıspanağın İstanbul Bayramaşa'da bir toptancıdan çıktığının belirlendiğini bildirdi.
Toptancının ise ıspanağı Ankara Beypazarı'ndan aldığını söylediği belirtiliyor.
Beypazarı Ziraat Odası Başkanı Mustafa Ateş, "İşçiler, ıspanak toplarken büyük ihtimalle yabancı otları karıştırmış" dedi.
Mustafa Ateş, "Buradan 15 bin ton ıspanak gönderilmiş. Yabancı otlar sadece 150-200 kilo civarında ıspanağa karışmış. Ispanağın genelinde böyle bir ot yok, onlarla zaten normalde mücadele ediyoruz" diye konuştu.
İddialarda adı geçen bitkiler arasında Türkiye'de en fazla merak edilenler güzelavrat ve adam otları oldu.
Zehirlenmelerin sebebini, kaç kişinin etkilendiğini ve zehirlenmenin belirtilerini altı başlıkta derledik.
Tarım ve Orman Bakanlığı ve İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü ekiplerinin yaptıkları incelemede, ıspanak demetleri arasına karışan yabancı otların zehirlenmeye neden olduğu belirlendi.
Zehirlenmeye sebep olan ıspanaklardan numune alınarak inceleme yapıldığı ve patlıcangiller familyasından bazı otların zehirlenmelere sebep olduğu ifade edildi:
"Zehirlenme şüphesi ile sağlık kuruluşlarına başvuru yapanların ürün satın aldıkları ilimizde, faaliyet gösteren satış noktalarından analiz yapılmak üzere taze ıspanak, evlerden ise pişmiş ıspanak yemeği numunesi alınmıştır. Alınan numunelerin ileri tetkik sonuçlarında ıspanak içerisinde tespit edilen yabancı ottan kaynaklı yoğun miktarda atropin ve scopalamin maddesi tespit edilmiştir.
"Zehirlenmeye ıspanaklara karışan patlıcangiller familyasından, atropin ve scopalamin içeren yabancı otların neden olduğu yapılan analizlerle ortaya çıktığı görülmüştür. İl Müdürlüğümüze ulaşan tüm ihbarlar değerlendirilmekte, konuyla ilgili değişik ilçelerimizden sağlık kuruluşlarına başvuranların ıspanak satın aldıkları işletmeler, resmi kontrole tabi tutulmakta, numune alınmakta ve alınan numuneler laboratuvarlara gönderilmektedir."
Açıklamada ayrıca vatandaşların ıspanak içerisindeki yabancı otları ayırmaları gerektiğine dair uyarı yapıldı.
Ispanak yemeğinin tekrar ısıtılıp yenmesine bağlı olarak da nitrit zehirlenmeleri görülebiliyor.
Sebzelerde belli bir oran nitrat bulunuyor ve nitrat oranı sebzenin türüne, mevsime, sebzenin yetiştiği toprağa ve sulama koşullarına bağlı olarak değişiyor.
Ispanağın içerisindeki nitrat, ısıtıldığı zaman nitrite dönüşerek zehirleyebiliyor.
Nitrat zehirlenmesinin belirtileri ağız ve göz çevresinde mavilik olarak ortaya çıkıyor ve bu duruma "Mavi Bebek Sendromu" adı veriliyor.
Çoğu gıda zehirlenmesinde; mide bulantısı, kusma, ishal, karın ağrısı, ateş ve halsizlik belirtileri görülebiliyor.
Dünden bu yana basına yansıyan ıspanak zehirlenmesi örneklerinde ise, göz kararmasından geçici çeşitli belirtiler de ifade edildi.
BBC Türkçe'ye konuşan uzmanlar, ıspanağın üretim aşamasında yapılması gereken birtakım denetimlerde eksiklik olduğu için bu vakaların meydana geldiğini söylüyor.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası'ndan Muharrem Aksoy, "ıspanağın üretim sürecinde yaşanan denetim eksikliği" sebebiyle bu vakaların yaşandığını anlatıyor:
"Ispanak ve marul gibi hasat edildikten sonra herhangi bir işlem görmeden direkt çiğ tüketilebilen gıdalarda üretim sürecindeki denetim daha da önemli bir hale geliyor. Çünkü üretildikten sonraki aşamalardan gıdaya hiçbir işlem yapılmıyor, direkt hasattan sofraya geliyor.
"Maalesef Türkiye'de birincil üretim sürecindeki; tohum ya da fide, sulama, gübreleme, yabancı otlarla mücadele ve ilaçlama gibi tüm işlemleri kapsayan üretim sürecinde yeterli denetim yapılmıyor. Eğer bir ürün raflara riskli bir şekilde geldiyse, raftaki müdahaleler her zaman yeterli olmayabiliyor.
"Ne yazık ki üretim sürecinde Tarım Bakanlığı tarafından yapılması gereken denetimin yetersizliğinin sonuçlarını yaşıyoruz. Nasıl oluyor da bir ot bu kadar ıspanağa karışabiliyor ve bu kadar çok sayıda zehirlenmeye sebep olabiliyor?"
Aksoy, bu zehirlenmelerin tüketici haline kadarki süreçte yaşanan aksaklıklar sonucu meydana geldiğini savunuyor.
Türkiye Halciler Federasyonu Başkan Yardımcısı Sedat Recep Toktürk ise halde bulunan bütün ürünlerin künyeleri olduğunu ve kesilen faturalarda yer alan bu künye numarasından, üreticiye kadar ulaşmanın mümkün olduğunu söylüyor.
Zehirlenme vakaları arttıktan sonra çok sayıda sosyal medya kullanıcısı Twitter hesaplarından, ıspanaktaki yabancı bir otun kolaylıkla farkedilip ayıklanabileceğini söyleyerek resmî açıklamayla ilgili şüphelerini dile getirdi.
BBC Türkçe'ye konuşan tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım da ıspanağa zehirli otların karışmasının yanı sıra başka sebeplerle de bu zehirlenme vakalarının meydana gelebileceğini söylüyor.
Yıldırım, özellikle ıspanakta aşırı gübreleme sonucu açığa çıkan nitritin de zehirleyici etkileri olabileceği vurguluyor:
"Ispanak genelde ayıklanır ve ayıklarken yabancı otlar ayrılır. Bu ailelerin hepsi mi ıspanağa karışmış zehirli otu gözünden kaçırdı? Bu ürünlerin belli bir bölgeden ya da üreticiden geldiği anlaşılıyor.
"Aşırı gübrelemeden kaynaklanmış olabileceği değerlendirmesi de yapılıyor. Örneğin Tarım Bakanlığı'nın bir kitapçığında ıspanağa ayrılan bölümde, aşırı gübreleme sonucu meydana gelen nitritin zehirleyici etkisi olabileceğine dikkat çekilir.
"Bir başka sebep ise yanlış ilaçlama olabilir. Çünkü ıspanakta çok fazla zararlı haşere olmadığı için biber ve domateste olduğu gibi 'ruhsatlı' ilaç da yok. Yanlış bir tarım ilacı ya da kaçak bir ilaç kullanılmış olabilir. Muhtemelen önümüzdeki günlerde başka bölgelerden de benzer vakalar duyacağız."
Ispanak zehirlenmeleriyle gündeme gelen güzel avrat otu, patlıcangiller familyasına ait ve içinde bulunan "atropin" maddesi nedeniyle çok zehirli bir bitki. Dolayısıyla sadece uzmanlar tarafından hazırlanan ilaçların içerisinde kullanılıyor. Başlıca zehirlenme belirtileri arasında baş ağrısı, aşırı sinirlilik, boğazda kuruluk ve susuzluk hissi, sayıklama ve hayal görme yer alıyor.
Güzelavrat otu, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi ile Güney'de Toroslar bölgesinde yetişiyor. Etli bir köke ve yarı çalı görüntüsüne sahip güzel avrat otu 180 cm kadar uzayabiliyor. Zehirli olmasına rağmen işlem gördükten sonra güçlü bir ağrı kesici olarak kullanılabiliyor.
Yine patlıcangiller familyasından, atropin ve scopalamin içeren bir diğer bitki ise adam otu. Kökleri insana benzediği için adam otu ismi verilen bitki Akdeniz ülkelerinde ve özellikle Antalya çevresindeki boş tarlalarda yetişiyor. Ayrıca Ege ve Güney Anadolu'da da görülebiliyor. Geniş yapraklı ve kötü kokulu olan bu bitkinin koyu yeşil yapraklı ve kırmızı bir elma gibi meyveleri bulunuyor.
