BİZE ULAŞIN
Ancak esas sorumlu işveren olduğundan, bu sorumluluğun karşılığı olarak İş Kanunu 25. madde işçinin iş güvenliğini tehlikeye düşürmesini haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak kabul etmiştir.
İş Kanunu 25. madde “İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi” fiilini haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak saymıştır.
Dolayısıyla burada önem verilmesi gereken husus işçinin kusurunun varlığıdır. Neticede işçinin bilerek veya kendi savsaması (ihmalkarlığı) sonucunda iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi haklı nedenle derhal fesih sebebi oluşur.
Önemle belirtmeliyiz ki, zarar olmasa bile yalnızca tehlike yaratmak, haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak kabul edilir. Bu sayede, zarar oluşmadan önlenmesi amaçlanmıştır.
Yargıtay bir kararında, tahsildar görevlisi banka çalışanının işini geçici süreliğine bir başkasına bırakmasını iş güvenliğini tehlikeye düşürücü olarak görülmüştür. Görüldüğü üzere bu durumda, banka malvarlığının zarara uğraması durumu değil, zarara uğrama ihtimali haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak görülmüştür. Zira yaşanan olayda, banka hiçbir kayba uğramamıştır.
Yargıtay bir diğer kararında, maden ocağında çalışan işçinin, yasak olmasına rağmen sigara ve çakmakla ocağa girmesini haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak kabul etmiştir. Burada da görüldüğü üzere, herhangi bir zarar meydana gelmemesine rağmen, tehlike oluşturmak haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak kabul edilmiştir.
İşin devamı sırasında meydana getirilen tehlikelerin herkesçe kabul edilen, iş hukukuna göre önemli nitelikte olması gerekir. İşverenler için tehlikenin ağır olup olmaması önemsizdir. Örneğin, işyerinde patlamaya sebep olacak savsamalar haklı nedenle derhal fesih sebebi oluştururken, işyerinde kolinin yere düşmesini sağlayacak basit ihmaller iş sözleşmesinin feshine haklı sebep oluşturamaz.
İşçinin neden olduğu her tehlike kendi kusuruna dayanmak zorunda değildir. Öyle durumlar vardır ki, işçinin yerinde kim olsa aynı tehlikenin doğması önlenemeyecektir. Örneğin, işçinin kontrolünde olan iş makinesinin frenlerinin patlaması halinde oluşacak tehlikenin işçiye yükletilmesi mümkün değildir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus, objektif bir işçiden beklenen davranış, özen yükümlülüğüdür. Hiç şüphesiz, işçinin kasten işyerinde tehlikeye sebep olması, iş sözleşmesinin feshi için haklı neden oluşturur.
İşçinin iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi haklı nedenle derhal fesih sebebidir. Ancak Yargıtay bazı durumlarda oluşan tehlikenin ağırlığına göre haklı nedenle fesih yerine geçerli nedenle fesih sebebi oluşacağına hükmetmiştir.
Örneğin işin devamı sırasında işçinin takması gereken kulak tıkacını takmaması Yargıtayca geçerli nedenle fesih sebebi olarak kabul edilmiştir.
İş güvenliğinin tehlikeye düşmesi halinde, haklı nedenle derhal fesih hakkında dayanılarak iş sözleşmesi feshedilirse, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğmayacaktır. Bu kapsamda iş sözleşmesinin ihbar öneli tanımaksızın feshedilmesi de mümkündür.
İş güvenliği hususunda gerek mevzuat, gerek denetimler dolayısıyla işveren işçiye uyarı yükümlülüğünü zaten yerine getirmektedir. Gerçekten de iş sözleşmesinin devamı sırasında olası riskler öngörülmekte ve işçilerin davranışlarını buna göre şekillendirmesi beklenmektedir. Dolayısıyla işçinin ihmali veya kastıyla işyerinde bir tehlike oluşturması durumunda uyarı gibi yollara başvurmadan iş sözleşmesini feshetmek mümkündür.
İşçinin tehlike oluşturan ihmalkar davranışının gerçekleşmesinden sonra 6 işgünü içinde iş sözleşmesinin feshedilmesi gerekir.
Ancak bu 6 günlük süre işverenin tehlikeye sebep olan eylemi öğrenmesi anında işlemeye başlar. Her halde tehlikenin oluşmasından sonra 1 yıl geçerse sözleşmenin feshedilmesi mümkün değildir.
Haklı nedene dayanarak iş sözleşmesinin derhal feshedilmesi hiç şüphe yok ki belli başlı usuli kurallara göre yapılmalıdır. Böylelikle işverenlerin olası hukuki uyuşmazlıklara maruz kalmaları önlenebilir. Haklı nedenle derhal fesih yapılırken dikkat edilmesi gereken hususları şu şekilde özetleyebiliriz:
Tehlike oluşturan davranışın tutanak altına alınması gerekir. Tutanak, işçinin rızasına dayanarak yaşanan olayın belgelendirilmesi anlamına gelir. Dolayısıyla işçinin ileride sebep olacağı hukuki uyuşmazlıklarda ispat kolaylığı sağlayacaktır. Ayrıca tutanakta tanıkların beyanına yer vermek, ispat gücünü de arttıracaktır.
İşçinin savunması alınarak, tehlikenin oluşmasına işçinin kusurunun olup olmadığı tespit edilmelidir. Şayet işçinin kusuruna dayanmayan bir tehlike oluşmuşsa haklı neden oluşmayacağı için iş sözleşmesini fesh etmek mümkün değildir.
6 günlük fesih süresine riayet ederek iş sözleşmesi fesh edilmelidir. 6 günlük süre işgünü süresi olduğundan, hafta sonları veya çalışılmayan günler süre hesabına dahil edilmemelidir.
Yapılacak fesih işlemi, fesih gerekçesi açık bir şekilde belirtilerek yazılı bir şekilde işçiye bildirilmelidir. Bildirimin yapıldığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. Dolayısıyla bildirimin bir nüshasına işçinin imzası attırılarak saklanmalıdır. Şayet işçi imza atmaya yaşanmazsa, noter aracılığıyla yapılacak bildirim ispat yükünü ortadan kaldıracaktır.
Bu konuda hakkında detaylı bilgi alabilmek için işçi çıkarırken dikkat edilecekler konusundaki makalemize bakabilirsiniz.
İşyerinde doğacak zararların önlenmesi için alınan önlemlerden birisi de iş sağlığı ve güvenliği kurallarının getirilmesidir. İşçiler öngörülen bu kurallara hem kendi sağlıkları için hem de diğer işçilerin sağlık ve güvenliği için uymakla yükümlüdür. Bazı durumlarda işçiler, tehlike oluşturarak değil, zarara karşı önlem almayarak da iş güvenliğini tehlikeye atabilir. Bu durum hem diğer işçiler hem de işveren açısından çeşitli zararların oluşmasına sebebiyet verebilir.
İş sağlığı ve güvenliği kuralları, 25311 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği ile belirlenen, işçi ve işveren dahil herkesin uymakla yükümlü olduğu kurallardır. Getirilen yönetmeliğe ek olarak, işveren tarafından işyerinin özellikleriyle paralel çeşitli iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri getirilebilir. İşçilerin tamamı getirilen kurallara uymakla yükümlüdür. İş sağlığı ve güvenliğinde dikkat edilmesi gerekenler konusunda detaylı bilgi için makalemizi inceleyebilirsiniz.
İş güvenliği kurallarına uyulmaması tek başına iş sözleşmesinin feshi için geçerli sebep oluşturmaktadır ayrıca tehlikenin meydana gelerek zararın oluşmasına gerek yoktur. Ancak hakkaniyet gereği, ihlal edilen kuralın ve ihlal nedeniyle doğması muhtemel zararın birlikte değerlendirilmesi gerekir. Tehlike ihtimali olmayan durumlarda iş sözleşmesini feshetmek doğru değildir.
İş güvenliği kurallarına uymayan işçinin iş akdi geçerli nedenle fesih edilebilir. Yargıtay verdiği bir kararında, işin devamı sırasında baretini geçici süreliğine çıkaran işçinin iş akdini geçerli nedene dayanarak feshetmenin mümkün olduğuna hükmetmiştir.
Önemle belirtmeliyiz ki, işçinin iş güvenliği kurallarına uymaması diğer işçiler için tehlike yaratacaksa haklı nedenle derhal fesih sebebi oluşacaktır. Örneğin patlama tehlikesiyle sigara içilmesi yasaklanan bir yerde sigara içen işçinin iş sözleşmesi, haklı nedenle derhal fesih edilebilecektir.
Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere işçinin iş güvenliği kurallarına uymaması hem diğer işçiler, hem de kendisi için tehlike oluşturabilir. Somut olayda tehlike altında kalanın hakkın niteliğine bakılarak tazminat ödeme yükümlülüğü belirlenecektir.
İşçinin yalnızca kendi sağlığını tehlikeye atması durumunda, geçerli nedenle fesih hakkı ortaya çıkacaktır. Bu durumda kıdem ve ihbar tazminatı ödemesi söz konusu olabilir.
İşçinin kendi sağlığına ek olarak işyeri güvenliğini tehlikeye atması halinde ise haklı nedenle derhal fesih sebebi oluşacaktır. Bu durumda ihbar ve kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü doğması mümkün değildir.
4. Sonuç
İş güvenliği, işçilerin sağlığının korunması ve iş veriminin düşmemesi için dikkat edilmesi gereken en önemli husustur. Ancak bazı durumlarda işçilerin ihmali yahut kastıyla iş güvenliğinin tehlikeye atılması haliyle karşı karşıya kalınmaktadır. İş güvenliğini kasten veya ihmalen tehlikeye atan işçinin iş sözleşmesi haklı nedenle derhal feshedilebilir. Ancak fesih için işçinin kusurunun olması şarttır. Bu durumda işçiye kıdem ve ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü yoktur.
İş sağlığı ve güvenliğini korumak için alınan tedbirlerden birisi de iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyma yükümlülüğüdür. İşçiler böylece hem kendi sağlığını hem de işyerinin güvenliğini koruyacaktır. İş güvenliği kurallarına uymayan işçilerin ise iş akdi geçerli nedenle feshedilebilir. Bu durumda işçi lehine kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğabilir.
Av. Mustafa Mıhcı
https://mihci.av.tr/
