IŞİD Musul barajını nasıl kullanacak?

Alex Milner

BBC muhabiri

IŞİD'in Musul'da Irak'ın en büyük barajını ele geçirmesi su ve enerji kaynaklarının kontrolü bakımından büyük bir stratejik önem taşıyor.

Dicle nehri üzerinde Musul kentinin 50 km kadar kuzeyindeki baraj Kuzey Irak'taki çok geniş bir alanın suyu ve elektriğini temin ediyor.

Irak Devlet Barajlar ve Rezervuarlar Komisyonu'nun internet sitesine göre Musul barajının jeneratörleri 1010 megavat elektrik üretebiliyor.

Baraj ayrıca su depolama kapasitesi ile Ninova eyaletinin batısındaki tarım alanlarının sulanması bakımından hayati önem taşıyor.

Fakat inşaatının tamamlandığı 1980 yılından bu yana baraj sık sık su sızıntılarıyla başetmek için bakıma alındı ve sorunlu yerlere çimento enjekte edildi.

ABD hükümeti işgalden sonra Iraklı ekiplerle birlikte çalışarak barajın tamirat ve bakımı için 30 milyon dolar harcadı.

Şimdi barajın üzerinde IŞİD militanları siyah bayraklarını dalgalandırıyor ve devriye geziyorlar.

Çürük zemine yapılmış2007 yılında Irak'taki ABD güçlerinin komutanı David Petraeus ve o sırada Bağdat'taki Amerikan elçisi olan Ryan Crocker, Başbakan Nuri Maliki'yi barajın çürük bir zeminde inşa edildiği ve bu yüzden çok tehlikeli olduğu konusunda uyarmışlardı.

Amerikalı yetkililer Irak başbakanına yolladıkları mektupta "Musul barajının çökmesi Dicle boyunca Bağdat'a kadar sel felaketiyle sonuçlanabilir. En kötü ihtimal olan, barajın azami doluluktayken çökmesi halinde Musul kenti 20 metre yüksekliğinde sular altında kalabilir " demişlerdi.

Bu tehlike bugün de var.

İki gün önce Wall Street Journal'a konuşan Iraklı hidrolik mühendisi Azzam Alwash "Musul barajı her an infilak edebilecek bir saatli bomba" dedi.

Baraj silaha dönüşebilirBaşından beri su kaynaklarını denetlemeye çalıştığı dikkat çeken IŞİD'in barajı bir silaha dönüştürmesi ihtimali de endişe yaratıyor.

Irak'ın batısındaki Anbar eyaletindeki Felluce barajı da Şubat ayında IŞİD'in eline geçmişti.

Ancak IŞİD uzun süredir çabalamasına rağmen, ülkenin ikinci barajı olan Hadise barajını şu ana kadar Irak ordusunun elinden almayı başaramadı.

Bağdat'ın güneybatısındaki 8 km'lik Hadise barajı ve hidro elektrik tesisleri Irak'ın elektriğinin yüzde 30'unu sağlıyor. 2003'te Irak'ı işgal eden ABD ve müttefiklerinin ilk hedeflerinden biri bu barajı ele geçirmek olmuştu.

Felluce barajını nasıl kullandı?Foreign Policy adlı dergide geçen ay yayımlanan Keith Johnson imzalı bir makalede IŞİD'in bu yılın bahar aylarında ele geçirdiği Felluce'deki daha küçük barajda yaptığı gibi tarım alanlarını su altında bırakma ve içme suyunu kesme ihtimaline de dikkat çekiliyor.

Mayıs ayında IŞİD'in bu barajın sularını açarak sele yol açmasıyla Felluce ve Ebu Gureyb arasında yaşayan 40 bin kişi evlerinden göçmek zorunda kalmıştı.

Bu ayın başlarında IŞİD milisleri Felluce barajında, nehir sularının akışını kontrol eden 10 kapaktan sekizini kapatarak Fırat nehrinin üst kısmında sellere yol açmış ve nehrin geçtiği güney illerinde ise kuraklığa sebep olmuşlardı.

Son gelen haberlerde militanların Felluce'deki üslerini su basabileceği korkusuyla şimdi beş kapağı yeniden açarak biriken suyun bir kısmını bıraktıkları kaydediliyor.

'Yöntemli delilik'Musul barajını aldıktan bir hafta sonra IŞİD milislerinin korku içindeki işçileri çalışmaya zorladıkları haberleri geliyor.

Uzmanlar şimdi IŞİD'in barajı, yeni oluşturulan Abadi hükümetine karşı bir koz olarak kullanabileceği kaygısını dile getiriyorlar.

IŞİD şu anda Irak ve Suriye'de stratejik önemi büyük birçok petrol ve doğal gaz sahasını da elinde tutuyor.

Brookings Enstitüsü adlı düşünce kuruluşunun Doha bürosunun başkanı Salman Şeyh "IŞİD aşırı görüşlü ama çılgın değil" diyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor:

"Deliliklerinde de bir yöntem var. Para ve doğal kaynaklara el koymayı başardılar. En önemli iki şey petrol ve suya yöneldiler. Ve tabi bunları daha da güçlenmek ve büyümek için kullanacaklar."