IŞİD neden Libya'da eylem yapıyor?

Rana Cevad / BBC Trablus Muhabiri

IŞİD militanlarının geçen aylarda Libya'da kaçırdıkları Mısırlı Kıpti işçileri öldürürken çektikleri videoyu hafta sonunda yayınlamalarının ardından, ülkedeki IŞİD varlığı yeniden gündeme geldi.

Libya'da faaliyet gösteren birçok silahlı grup arasında IŞİD'in tam olarak ne kadar güçlü olduğu belli değil. Ekim ayının sonunda doğudaki Derna kentinden bir grup silahlı kişi, kent merkezinde toplanıp yürüyüş yaparak IŞİD'e bağlılığını ifade etmişti.

IŞİD'in kendini halife ilan eden lideri Ebu Bekir el Bağdadi, bağlılık yeminini memnuniyetle karşıladı. O dönemde konuştuğum bazı Derna sakinleri, olacaklardan endişeli olduklarını söylüyordu.

Amira, başkent Trablus'ta yaşıyor ama Dernalı. 10 aydır memleketine gitmediği için haberleri kız kardeşinden alıyor. Kızkardeşi oğullarıyla birlikte kendini ziyarete geldiğinde, kalmaları için ısrar etmiş.

Derna'dakilerin bir çoğu gençlerin ya radikal gruplara katılacağından ya da katılmayı reddettiği için öldürüleceğinden korkuyor.

"Yeğenlerimi merak ediyorum, çünkü genç adamlar onlar" diyor Amira "İnanır mısınız, bazı insanlar endişeden oğullarını camiye namaz kılmaya bile gönderemeyecek hale geldiler."

Derna'da devlet yok. Kentteki muhalifler susturulmuş, en az üçünün kafası kesilmiş. Cinayetlerin sorumluluğunu üstlenen olmamış. IŞİD bu cinayetleri üstlenmese de, Libya'daki bazı diğer saldırıların arkasında olduğunu hemen açıklamıştı.

Aralık sonlarından bu yana Trablus'ta boş büyükelçilik binalarını hedef alan bombalı saldırıları üstlenmişti. Corinthia oteline geçen ay düzenlenen saldırıya kadar ise başkentte IŞİD'in varlığı hissedilmedi.

IŞİD'in Libya'ya tam olarak ne zaman girdiğini belirlemek güç. ABD ordusu geçen Aralık ayında IŞİD'in ülkenin doğusunda eğitim kampları kurmaya başladığını bildirmişti.

Yabancı basında da Suriye'de faaliyet gösteren bir IŞİD grubu olan El Battar tugayının eski üyelerinin, bazı Libyalılarla birlikte IŞİD'in şubesini kurduğu haberleri yer aldı.

Ne kadar üye topladıkları ya da eğitim kamplarının sayısı ise bilinmiyor.

Neden Libya?

IŞİD'in Libya'daki varlığı hakkındaki belirsizlik, sosyal medya kullanıcılarının örgütün üstlendiği saldırıları hakikaten de düzenleyip düzenlemediğini sorgulamalarına neden oluyor.

Uzmanlar ise IŞİD'in doğrudan bağlantısı olmayan olayları üstlenmediğini belirtiyor. IŞİD'in neden gözünü Libya'ya diktiği konusunda bazılarının kafası karışık.

Libya'da büyük ölçüde Sünniler yaşıyor. IŞİD'in en güçlü olduğu yerler ise, Irak ve Suriye gibi farklı mezhepler ile Sünniler arasında hoşnutsuzluğun bulunduğu yerler.

Washington Enstitüsü'nden Aaron Zelin, kontrolü altındaki bölgeyi genişletmek isteyen IŞİD için bunların önemi olmadığını düşünüyor. IŞİD; Irak ve Suriye gibi Libya'nın bazı bölgelerini de ele geçirmek isterse, bunda bir ölçüye kadar başarılı olabilir.

Muammer Kaddafi'nin devrildiği 2011 yılından beri ülkede siyasi bir boşluk var ve birçok farklı silahlı grup iktidar için mücadele ediyor. Bingazi'de üstlenen Ansar el Şeria, hükümeti açıkça kınayan ilk İslamcı hareket olmuştu.

Zelin, Ansar el Şeria son zamanlarda zayıfladığı için IŞİD'in bu örgütten üye aldığını kaydediyor.

Libya'da iki rakip hükümet olduğu için durum daha karışık. Ülkenin doğusunda bulunan, uluslararası camia tarafından tanınan hükümet her saldırıya IŞİD'in öncülük ettiğini düşünüyor.

Başkentte hükümet ilan edenler ise, yerel İslamcı gruplarla gevşek bir ittifak içinde ve kafasını kuma gömüyor gibi görünüyor.