Kayıp denizaltılar su yüzüne çıkıyor
ÇANAKKALE (İHA) - Çanakkale Boğazı'nda batan savaş gemileri tek tek ortaya çıkarılırken, son kayıp İngiliz denizaltısı olan E-14'ün yerinin tespit edilmesi için gelecek ay içinde yeniden çalışmalara başlanacağı açıklandı.
Belgesel yapımcısı Savaş Karakaş, bugüne kadar yerli ve yabancı tarihçi ve yazarların eserlerinde hep deniz ve kara savaşları olarak anlatılan Çanakkale Savaşı'nın denizaltı cephesinin önemini vurgulayarak, "Bu bölgede batmış denizaltıların su altında ve su üstündeki kalıntılarını gün ışığına çıkarmak ve belgelemek istiyoruz. Ben ve sualtı arkeologu Selçuk Kolay ile Avustralyalı tarihçi Bill Sellars, Çanakkale Savaşı'ndaki İngiliz, Fransız, Avustralya ve Alman denizaltılarının rollerini belgelemek için güçlerimizi Türkiye Su Altı Arkeolojisi Vakfı (TINA) çatısı altında birleştirdik. Çanakkale Savaşı'nın 90. yılında sunulmak üzere de bu savaşın kayıp denizaltıları ve onlardan geriye kalan izlerini tek tek görüntülemeyi hedefliyoruz" dedi.
İlkt etapta tarihi bilgiler eşliğinde İngiliz, Fransız, Avustralya, Alman ve Türk arşivlerini kullanarak batıkların olabileceği mevkileri belirlediklerini, ardından side scan (yan taramalı) ve dikey sonar ile arama yaptıklarını anlatan Karakaş, "Daha sonra dalış yaparak dijital kameralarla batıkları görüntüledik. Sualtı ve su üstünden alınan görüntüleri gemi planları ve arşiv fotoğrafları ile karşılaştırarak, bulunan batıkların kimliklerini tespit etkik. 15-24 Eylül 2004 tarihlerinde Çanakkale Boğazı ve çevresinde araştırma yapıp, İngiliz E15 ve E7 denizaltıları ile Fransız Joule denizatlısının yerlerini kesin olarak tespit ettik. Bunun dışında ayrıca Fransız Saphir ve Mariotte denizatlılarına ait kalıntılarını da belgeledik. 1-3 Ekim 2004 tarihlerinde Marmara'da Karabiga - Şarköy arasında yürütülen araştırmamıza Detek Denizcilik şirketi sahibi Enes Edis "Detek Salvor" isimli araştırma gemisiyle gemisiyle katıldı. 25 Nisan 1915'te Çanakkale Boğazı'nı ilk defa geçen ve 30 Nisan 1915 tarihinde Sultanhisar tarafından bu bölgede batırılan ve 1998 yılında Selçuk Kolay tarafından enkazı 72 metrede bulunan AE-2 denizaltısına benimle beraber Enes Edis ve Yunus Pense trimix gaz dalışı yaptık. Yine aynı bölgede 1 Mayıs 1915 tarihinde E14 tarafından batırılan Nur-ül Bahir gambotu ve 1917 yılında batan İntizam adlı Şirket-i Hayriye vapuruna dalınarak ve sualtı film çekimlerini yaptık" diye bilgi verdi.
Araştırmalarında İngiliz E7 denizaltısının el değmemiş olarak Nara'da 96 metrede ve E15 denizaltısının ise sökülmüş olarak Kepez'de 6 metrede bulunduğunu kaydeden Karakaş, sözlerini şöyle sürdürdü:
"5 Kasım 1915'te Marmara'da Alman UB14 tarafından batırılan E20 denizaltısı ise 400 metrelerde yatıyor. Şimdi son olarak bulunmayan ve kayıp olan sadece bir tek denizaltı aldı. Bu da 28 Ocak 1918 tarihinde batırılan İngiliz E14 denizaltısı. E14 ağır yaralı bir halde Nara'da karaya oturtulmuş Yavuz gemimize karşı sinsi bir harekatta bulunmuştu. Çanakkale Savaşı'nda Edward Boyle komutasındayken şöhret kazanmış bu denizaltı gemisi, bu defa GS. White komutasında aradığını bulamamış ve geri dönüş yolunda Türk savunmasına takılarak batırılmıştı. Pek azı sağ olarak kurtulan mürettebatın 27'si gemileriyle birlikte Çanakkale Boğazı'nda sırlarıyla birlikte yatıyor ve bulunmayı bekliyor. Bizlerde önümüzdeki ay içerisinde bu kayıp olan son denizaltıyı bulmak için tekrar bölgede bir araştırma çalışması yapacağız. Bu denizaltıyı da bulup yıllar sonra görüntüleyeceğiz. Yaptığımız bu çalışmaların ardından elde ettiğimiz bütün görüntüleri ise bir belgesel haline getireceğiz".
