KOAH'ın nedenleri
KOAH'ın nedenleri
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı ya da kısa ismiyle KOAH, ilerleyici nefes darlığına yol açan kronik bir solunum yolları hastalığıdır.
Dünya Sağlık Örgütü’ nün istatistiklerine göre dünyada 600 milyon KOAH’ lı vardır.
Ülkemizde ise 3 milyon kadar KOAH’ lı olduğu tahmin edilmektedir.
KOAH, en az akciğer kanseri ve kalp krizleri kadar öldürücü olan bir hastalıktır. KOAH, en çok ölüme neden olan hastalıklar listesinde 4. sırada yer almaktadır. KOAH’ ın 20 yıl içinde en çok ölüme yol açan üç hastalıktan biri olacağı ve bu hastalıktan yılda 8 milyondan fazla kişinin öleceği tahmin edilmektedir.
SİGARA KOAH için en büyük risk faktörüdür ve KOAH’ tan %80-90 oranında sorumludur. KOAH oluşumunda, sigaraya başlama yaşı, sigara içme süresi, içilen sigara sayısı çok önemlidir. Puro, pipo, nargile içilmesi de KOAH için risk yaratır.
KOAH oluşumunda sigara cinsinin bir önemi yoktur. Filtreli, filtresiz, light veya mentollü bütün sigaralar zararlıdır, ancak her sigara tiryakisinde KOAH gelişmez . Araştırmalar, tüm sigara tiryakilerinin %15 kadarında KOAH ortaya çıktığını göstermektedir.
PASİF SİGARA İÇİCİLİĞİ
Sigara dumanına pasif olarak maruz kalmak da KOAH için risklidir. Özellikle yaşamlarının ilk yıllarında evlerinde sigara içilen çocuklarda solunum yolları enfeksiyonları ve alerjiler daha fazla görülmekte ve bu da ileriki yıllarda KOAH riskini artırmaktadır.
HAVA KİRLİLİĞİ
KOAH, hava kirliliği olan büyük şehirlerde daha çok görülen bir
hastalıktır. Kükürt dioksit ve partiküllerin (küçük tanecikler) neden olduğu kirlilik daha önemlidir. Büyük şehirlerimizde kömürün yerini doğal gazın almasıyla hava kirliliğinin giderek azalması KOAH riskini azaltan olumlu bir gelişmedir.
Kırsal alanda ev içinde bulunan ocaklar, özellikle de tandır ve tezek yakılması, ev içi hava kirliliğine neden olarak KOAH riskini artırmaktadır. Hayatında hiç sigara içmemiş kadınlardaki KOAH’ ın nedeni bu ev içi hava kirliliğidir.
MESLEKSEL FAKTÖRLER Meslekleri nedeniyle çeşitli toz, duman, gaz ve kimyasal maddelerle temasları olan kişilerde de KOAH riski fazladır. KOAH, fabrika işçilerinde bürolarda çalışan memurlara göre daha sık görülür. En büyük risk altında olanlar, kadmiyum isimli maddeyle çalışanlardır. KOAH açısından riskli olan meslekler, maden işçiliği, çimento ve pamuk işçiliği, çiftçilik ve şoförlüktür.
CİNSİYET
KOAH erkeklerde daha çok görülen bir hastalıktır. Bunda, erkeklerin
daha çok sigara içmeleri ve KOAH için riskli olan mesleklerde daha çok çalışmaları da rol oynamaktadır. Ancak, kadınlar arasında sigara tiryakiliğinin giderek yaygınlaşmasıyla KOAH kadınlarda da çok görülen bir hastalık olma yolundadır.
ALERJİLER VE ENFEKSİYONLAR
KOAH’a, solunum yolları alerjileri ve kanlarında IgE düzeyleri yüksek
olanlarda daha fazla rastlanmaktadır. Çocukluk çağında geçirilen bronşit ve bronşiolit gibi solunum yolları enfeksiyonları da KOAH riskini artırabilmektedir.
GENETİK FAKTÖRLER
KOAH’ın ortaya çıkmasında kalıtsal faktörler de çok önemlidir. KOAH,
bazı ailelerde daha fazla görülür. Kanlarında antitripsin isimli maddenin eksik olduğu kişilerde KOAH riski çok fazladır. Bu kişilerde, erken yaşlarda sirozla beraber KOAH gelişmektedir.
BESLENME KOAH’ın beslenme ile de ilişkisi olduğu belirlenmiştir. Doğum tartıları
düşük olan bebeklerde ve antioksidan içeren besinleri az tüketen erişkinlerde KOAH daha fazladır. Fazla meyve ve balık yenmesi ise KOAH oluşumunu geciktiren faktörlerdir.
Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi
