"Küresel askeri harcamalar yükseldi"

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsünde (SIPRI) Kıdemli Araştırmacı Siemon T. Wezeman, "2018'in sonunda, Soğuk Savaş'ın bitimine oranla küresel askeri harcamalarının daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz." dedi.

Araştırmacı Wezeman, Siyaset Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfınca (SETA) düzenlenen, moderatörlüğünü SETA Güvenlik Araştırmaları Direktörü Murat Yeşiltaş'ın yaptığı "Küresel Silahlanma ve Askeri Harcama Trendleri" başlıklı panele konuşmacı olarak katıldı.

İngiltere, Mali ve Nijerya gibi birçok farklı ülkeden uzmanın çalıştığı SIPRI'nin bağımsız bir kuruluş olduğunu belirten Wezeman, "SIPRI olarak barış ve çatışma konuları üzerinde çalışıyoruz. Belirli analizler yapıyor ve önerilerde bulunuyoruz. Akademik olarak şeffaf birtakım metodolojiler geliştirmeye çalışıyoruz. Belirli kaynaklar üzerinden oluşturduğumuz çalışmalar var. Küresel iyilik için çalışıyoruz." dedi.

Wezeman, SIPRI olarak dünya genelinde 170 ülkenin resmi verileri, savunma ile devlet bütçeleri ve resmi kişilerin beyanları gibi verilerine sahip olduklarını, medya kaynaklarını da ikincil kaynaklar olarak raporlandırdıklarını anlattı.

Küresel askeri harcamaların Soğuk Savaş'ın bittiği yıllarda düşüş gösterdiğini hatırlatan Wezeman, "1990'ların sonlarından 2012'ye kadar küresel askeri harcamalarda artış ortaya çıktı. 2018'in sonunda Soğuk Savaş'ın bitimine oranla küresel askeri harcamalarının daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz." diye konuştu.

- "Askeri harcamalar Kuzey Afrika ve Ortadoğu'da fazla"

Ekonomik büyümelerin askeri harcamalarla ilişkisine değinen Wezeman, "Son rakamlara göre askeri harcamalar Kuzey Afrika ve Orta Doğu'da oldukça fazla. Avrupa ve NATO ülkeleri savunma için çok para harcamıyor. ABD ile Rusya çok uzun süredir gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 3-4'ünü askeri harcamalara ayırıyor. Özellikle ABD, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra her yıl yüzde 3,5'lik harcama yapıyor." ifadelerini kullandı.

Wezemen, NATO'nun en fazla askeri harcamayı yaptığını, son yıllarda Çin, Rusya ve Suudi Arabistan'ın da askeri giderlerini arttırdığını vurgulayarak, şunları söyledi:

"Türkiye askeri harcama konusunda en çok harcama yapan ülkeler arasında 15. sırada yer alıyor. 2018 itibariyle Türkiye'nin 19 milyar dolarlık bir askeri harcamasından söz ediliyor. 2009'la karşılaştırdığımızda yüzde 65'lik, 2017 ile karşılaştırdığımızda yüzde 24'lük bir artış var. Türkiye'nin askeri harcamaları GSYH içerisinde yüzde 2,5'lik kısmına tekabül ediyor. Genel itibariyle ise GSYH içerisinde yüzde 2 ile seyretmiş. Bu, küresel ortalamanın ve NATO ülkelerinin harcaması gerekenin üzerinde bir ortalama."

Türkiye'nin 2016'dan sonra yaptığı askeri harcamaların Suriye'deki süreç ve güney sınırındaki tehditlerle de alakalı olduğuna dikkati çeken Wezeman, Türk ordusunda yaşanan modernizasyon sürecinin de harcamalara etki ettiğini söyledi.

Wezeman, silahların transferi, türü ve yapısı hakkında da SIPRI’nın elinde bulunan geniş verilerin her yıl güncellendiğini söyledi. Dünya genelinde en büyük silah ihracatçısının ABD olduğunun altını çizen Wezemen, Rusya'nın ise ikinci sırada yer aldığını kaydetti. Wezeman, Çin’in silah ihracatını çok geliştirdiğini, Ar-Ge'ye çok para harcadığını ve büyük bir pazara sahip olduğunu ifade etti.

Son 5 yılın rakamlarına göre Türkiye'nin en büyük 13'üncü ithalatçı olduğunu vurgulayan Wezeman, Türkiye'nin artık kendi silah endüstrisine ağırlık verdiğini ve programlar oluşturduğunu vurguladı.

Türkiye'nin dünyadaki en büyük 14’üncü silah ihracatçısı olduğuna işaret eden Wezeman, Pakistan'la bir silah anlaşması yapıldığını, bazı Güneydoğu Asya ülkeleriyle de bir anlaşmanın gerçekleştirilmek üzere olduğunu anlattı. Wezeman, bazı Orta Doğu ülkelerinin de Türk silahlarıyla ilgilendiğini kaydetti.

Wezeman, SIPRI olarak silah endüstrisi anlamında birçok ülkedeki firmaların faaliyetlerini takip ettiklerini, tutarlı ve karşılaştırmalı veriler ortaya koymaya çalıştıklarını ifade etti.

Silah şirketlerinin satışlarında 2002-2017 yılları arasında artış görüldüğünü söyleyen Wezeman, yıllık olarak ele alındığında ilk 100’deki şirketlerin sürekli değiştiğini söyledi.

Wezeman, en çok silah satan şirketlere sahip olma noktasında ABD'nin zirvede yer aldığını, Rusya'nın ikinci ve İngiltere'nin ise üçüncü sırada yer aldığını belirterek, "Türkiye'den ilk 100'de iki firma var. Birisi ASELSAN, diğeri Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ/TAI)." diye konuştu.