BİZE ULAŞIN
Sosyal medyada, filmlerde, edebi eserlerde ya da günlük hayatta denk gelinen ama eskidiği için anlamı bilinmeyen yüzlerce kelime vardır. Mahmuzlamak da bunlardan biridir. Mahmuzlamak ne demek, mahmuz nedir gibi birçok sorunun cevabına bu yazıda ulaşabileceksiniz.
Çoğu kişinin at binmek, şehrin içinde atlarla dolaşmak gibi hayalleri vardır fakat gelişen teknolojilerin atla ulaşımı neredeyse tarihe gömdüğü söylenebilir. Bununla beraber at binmeyle ilgili terimler de unutulmaya yüz tutar. Özellikle kovboy filmlerinde yerden başlayarak şerife doğru genişleyen açıları hepiniz hatırlarsınız. Bu sahnelerde olmazsa olmaz bir parça bulunur. O da; mahmuzdur. Bu parça kovboyun renkli, deri, sivri burunlu çizmelerinin topuğunda yer alan döner bir demirdir. Mahmuz ne demek sorusunun cevabı olarak kaynaklarda topuğu çevreleyen demir bir askının ortasındaki daire şeklindeki parça yer alır. Kovboy adım attıkça dönen ve ses çıkaran bu demir parça hızlanması veya yavaşlaması için belli şiddetlerde atın sağrısına vurulmak amacı ile kullanılır. Oldukça havalı olan bu aksesuarın kullanılma işine ise; mahmuzlamak denir. Sözlüklerdeki asıl anlamı ile mahmuzla dürtme işi olarak ifade edilebilir. Atın bel ve kuyruğu arasındaki dolgun bölüm olan sağrı, botların arkasındaki demir parçayla dürtülür. At, ince demir parçayla uyarıldığında hızlanması ya da yavaşlaması gerektiğini anlar. Günümüzde orantısız kullanılarak hayvana zarar verebileceğinden dolayı kullanımı azalır fakat o heyecanlı kovboy filmlerinde olduğu gibi karizmatik duruşundan dolayı aksesuar olarak kullanımı tercih edilebilir.
İnsanlık var olduğundan bu yana belirli bireyler ya da taraflar yaşam ve toprak savaşı verir. Her nesil, atalarının kazandığı toprağı veya deniz sınırlarını korumak için tüm varlıkları ile savaşmayı görev bilir. Turizm, ticaret, üretim gibi ülkenin tüm kaynaklarını etkileyen deniz sınırları da uğruna en fazla mücadele edilen alandır. Bunun için çeşitli yollar ve savaş teknikleri geliştirilir. Mahmuzlama terimi de deniz savaş taktikleri arasında son ve etkili çare olarak yer alır. Mahmuz nedir sorusunun diğer cevabı olarak geçmiş zamanlarda deniz savaşlarının kaderini belirleyen geminin güçlendirilmiş uç bölümü denilebilir. Geminin mahmuz bölümü uzatılarak çeşitli dayanıklı materyaller ile desteklenir. Diğerine göre daha güçlü olan gemi, mahmuz kısmını karşı tarafın gemisine doğrudan vurarak zarar vermeye çalışır. Mahmuzlama tekniği, daha güçsüz olan geminin yaralanarak batması için gerçekleştirilir. Daha fazla zarar verebilmesi için destroyer ve kruvazörlerin mahmuz kısmı ve zırhı oldukça güçlü imal edilir. Savaş tekniği olarak mahmuzlama, bordalama olarak da kaynaklarda yer alabilir. Geçmiş zamanlarda savaş gemileri bordalamadan sağ kurtulabilmek için boydan boya dayanıklı zırhlar ile kaplanırdı.
Deniz terimi olarak mahmuz aynı zamanda kıyı erozyonunu engellemek, kıyı sedimenti tutmak, kıyı çizgisini korumak, bozulma ve çukurlaşmayı engellemek için denize uzatılan ince uzun çubukları ifade eder. Bunlar kıyıdan belli uzunluklarda deniz içine doğru ilerleyen farklı kalınlıklardaki dayanıklı yapılar olur. I, T, L, Y tiplerinde kazık, kaya, çelik, asfalt, ahşap veya betonla inşa edilir. Kıyıdan denize dik olmak üzere çubuklar halinde ya da kıyıya belli uzaklıkta paralel kesikli çizgiler halinde olur. Kıyı boyunca tek ya da seri halinde bulunan mahmuzlar dengeli ve güvenli bir plaj oluşturur. Marina altyapısını zarar verici boyuttaki dalgalara karşı korumak için inşa edilir. Aynı zamanda dalgakıran olarak da ifade edilen bu yapılar çoğunlukla deniz dibinden taranan kaya ve taşlar ile yapılır. Bunlar zarar gördüğünde tamir edilmesi ve şartlara göre dönüştürülmesi kolay türlerdir.
Mahmuz ve mahmuzlamak kelimelerinin günümüzde kullanımı çoğunlukla azalmıştır. Bu nedenle günlük hayatta kolay kolay cümle içerisinde kullanıldığına rastlamayabilirsiniz. Deniz savaşlarının olmadığı, olsa bile gelişmiş teknolojilerin bu ilkel yöntemin yerini aldığı, atlı sporlarda bu dikenli can yakan parçanın kullanımının gereksizleşmesi günlük hayatta kullanımını güçleştirir. Dolayısıyla bu kelimelerin arkadaşlarınızla sohbet ederken değil dönem filmlerinde, tarih kaynaklarında ve edebi eserlerde karşınıza çıkması olasıdır. Zaman zaman da tetiklemek veya motive etmek manasında deyim olarak kullanılır. Kişiler başarı hikayelerini ya da hedeflerini anlatırken kendilerini başarmaya iten etkenleri mahmuzlamak deyimiyle ifade edebilir. Bazen de sorun yaşadıkları bir olayı anlatırken kışkırtma, tetikleme manasında mahmuzlamak ifadesi kullanılabilir. Mahmuzlamak eyleminin cümle içerisinde kullanıldığı örnekleri aşağıda bulabilirsiniz;
“İçeri girer girmez bileğimden kavradı; önüne beni oturttu, hayvanı mahmuzladı.”
“Bu sınavda birinci olabilmem için beni mahmuzlayan sevdiklerimin bana olan inancıydı.”
“Rus savaş gemisi, Ukrayna gemisini mahmuzlayarak ana motorunu ve zırhını yaraladı.”
“Romalılar, Kartacalıların mahmuzlama girişimlerini corva iskeleleri sayesinde başarıyla boşa çıkarırdı.”
“Rakibini uzaklaştırmak için atını mahmuzlayan ciritçi, atının ürkmesiyle kendini bir anda yerde buldu.”
“Genç kovboy, sürüsünün en güçlü boğasını yakalamak için atını mahmuzlayarak oyun alanına daldı.”
