mRNA aşısı nedir, ne kadar etkili ve BioNTech'in kullandığı teknolojiyle ilgili neler biliniyor?

Türkiye'de Pfizer/BioNTech'in geliştirdiği Covid-19 aşılarının da teslim edilmeye başlanmasıyla yaz aylarında aşılama kampanyası da hızlandı. Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre, Türkiye'de 2 doz aşı olan kişi sayısı 45 milyonu aştı.

Türkiye'de onay almış üç aşı bulunuyor. Bunlar Çin'in Sinovac şirketinin geliştirdiği CoronaVac, Rus üretimi Sputnik V ve Pfizer/BioNTech.

BioNTech'in geliştirdiği aşı ise kullanılan yeni teknoloji nedeniyle geleneksel aşılardan ayrışıyor. BioNTech aşısında mRNA (messenger RNA veya kurye RNA) olarak bilinen teknoloji kullanılıyor.

Türkiye'de halen dünya genelinde kullanım onayı alan iki mRNA aşısından sadece Pfizer-BioNTech aşısı yapılıyor. ABD merkezli Moderna şirketinin geliştirdiği diğer mRNA aşısı henüz Türkiye'de kullanılmıyor.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca 7 Ekim'de sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımda, 2 doz mRNA aşısı olan kişilerin ortalama 4 ay önce aşı oldukları ve bu sebeple de aşının koruyuculuğunun halen devam ettiğini düşündüklerini söyledi.

Koca, Türkiye'de şu an 2 doz mRNA aşısı olanların 3. doz aşı olmalarına gerek olmadığını da sözlerine ekledi.

https://twitter.com/drfahrettinkoca/status/1446113193344974851

Bakan Koca açıklamasında, mRNA'nın aksine inaktif aşı olanların ise vakit kaybetmeden 3. doz aşı olmaları gerektiğini, bu aşının türünün önemli olmadığını söyledi.

Türkiye'de halen dünyadaki inaktif aşılardan sadece Sinovac aşısı yapılıyor.

mRNA nedir?

Bu yöntem aslında virüsün genetik yapısının kopyalanmasına dayanıyor.

Bilim insanları, mRNA tekniğiyle geliştirilmiş aşıların Covid-19 pandemisi için yaygın bir şekilde kullanılmasının başka birçok hastalık için de çığır açıcı bir gelişme olabileceğini söylüyor.

Bu teknik kapsamında, virüsün genetik kodunun bir bölümü alınıyor ve hücrelere nüfuz edilmesi için yağ ile kaplanıyor.

Bu sıvı, insanlara enjekte ediliyor. Böylece virüsten alınan genetik kod insan hücrelerine ulaştırılıyor.

Aşı, hücrelerin koronavirüsün hücreye girmesini sağlayan dikensi proteinin kopyasını üretmesini sağlıyor.

Böylece, bağışıklık sistemi de antikor üretiyor ve T hücreleri de vücudun zararlı olarak algıladığı bu yapılarla mücadele etmeye başlıyor.

Vanderbilt Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Önleyici Tıp Profesörü William Schaffner, mRNA teknolojisini "21'inci yüzyıl bilimi" olarak tanımlıyor ve mRNA temelli Covid-19 aşılarından alınan olumlu verilerin, gelecekteki enfeksiyon hastalıkları salgınlarıyla mücadelede önemli bir potansiyel sunduğunu belirtiyor.

mRNA aşıları ne kadar etkili?

Şu anda mRNA teknolojisini kullanan ve yaygın şekilde kullanılan iki aşı bulunuyor.

Bunlardan ilki Moderna'nın geliştirdiği Covid aşısı. Şirketin ABD Gıda ve İlaç Dairesi'ne (FDA) sunduğu rapora göre, bu aşı semptomatik vakaların önlenmesinde yüzde 94 etkili.

Diğeri de Pfizer/BioNTech'in ürettiği aşı. Şirket de aşının etkinlik oranını yüzde 95 olarak veriyor.

Yaygın şekilde kullanımlarının başlamasının ardından gerçek hayattaki uygulamalardan gelen veriler de benzer bir resim ortaya koyuyor.

Dünyada en hızlı aşılama programı uygulayan ülkelerden İsrail'de de BioNTech aşısının iki dozun ardından semptomatik vakaları yüzde 94, hastaneye yatışları da yüzde 87 oranında düşürdüğü tespit edildi.

mRNA aşısı ne kadar güvenli?

Yeni bir teknoloji olmasından dolayı son dönemlerde çok sayıda asılsız iddia ve komplo teorisinin merkezinde bulunuyor.

Ancak bu iddiaların herhangi bir bilimsel dayanağı yok. İnsanların genetik yapısını ya da DNA'sını değiştirmek gibi bir durum da söz konusu değil.

Bu teknoloji kullanılarak geliştirilen aşılar çok dayanıklı değil. Bu nedenle de çok ciddi bir soğuklukta taşınması ve saklanması gerekiyor.

Bununla birlikte Avrupa İlaç Ajansı, geçen ay içerisinde BioNTech aşısının saklama koşullarında değişiklik yapılmasını tavsiye etti. Buna göre, bir aya kadar normal buzdolabı koşullarında tutulması önerildi.

Bilim insanları ve dünyanın farklı yerlerinde yetkili kamu sağlığı kurumları, bu aşının güvenli olduğunu söylüyor.

İngiltere Ortak Aşı Komisyonu, hem BioNTech'in hem de Moderna'nın geliştirdiği aşıların güvenliğine dair çok titiz ve detaylı incelemeler yapıldığını ve bu aşıların güvenli olduğuna kesin bir şekilde kanaat getirilmesinin ardından kullanımına onay verildiğini açıkladı.

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi de mRNA teknolojisi üzerindeki çalışmaların 10 yıllardır devam ettiğini belirterek, bu aşıları 'yeni ama aşina' olarak tanımlıyor.

CDC sitesinde, 'mRNA aşılarla ilgili, daha önce grip, Zika, kuduz ve sitomegalovirüs için de çalışmalar yapıldı… Aşıların dışında kanser araştırmalarında da, bağışıklık sisteminin belli kanser hücrelerini hedef almayı öğrenmesi için de mRNA teknolojisi kullanıldı' ifadeleri yer alıyor.

---

• Covid-19 aşılarında kullanılan genetik mRNA teknolojisi diğer hastalıkların tedavisinde 'çığır açabilir'
• Covid-19 aşısının güvenli olduğuna kim karar veriyor?
• Moderna koronavirüs aşısı için ABD ve AB'de onay başvurusu yaptı