Muhalefet gensoruya sarıldı, hükümet aritmetiğe güveniyor

ANKARA (ANKA) – CHP'nin, 1 Mayıs'ta yaşanan olaylarla ilgili Başbakan Erdoğan hakkında verdiği gensoru önergesi gözleri, Meclis'teki gensoru mekanizmasına çevirdi.

22 Temmuz seçimlerinin ardından 23. dönem Meclisi'nde ilk gensoru önergesini MHP, gıda fiyatlarındaki artışı gerekçe göstererek Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker hakkında verirken, bu önerge de yapılan ön görüşmelerin ardından gündeme alınmamıştı. 1 Mayıs'la ilgili gensoru önergesinin ardından CHP'nin, sabah-atv satışı ile ilgili de önümüzdeki günlerde yine Başbakan Erdoğan hakkında gensoru önergesi vermesi bekleniyor. Muhalefet, 22. yasama döneminde ise gensoru mekanizmasını 8 kez çalıştırmıştı. CHP, 3'ü Maliye Bakanı Kemal Unakıtan hakkında olmak üzere toplam 7 kez gensoru önergesi verirken, Anavatan Partisi de dönemin İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu hakkında gensoru önergesi vermişti.

Geçmişte hükümetlere ve bakanlara acı tecrübeler yaşatan gensoru mekanizması, AKP hükümeti döneminde, Meclis'teki sayısal tablonun iktidarın lehine olması nedeniyle işe yaramasa da, muhalefet tarafından yine gündeme getirilmeye başlandı. 22 Temmuz seçimlerinin ardından Meclis'te ilk gensoru önergesini MHP verdi. MHP, gıda fiyatlarındaki artışı gerekçe göstererek Tarım ve Köy İşleri Bakanı Mehdi Eker'in görevini kötüye kullandığını iddia etti. Meclis Genel Kurulu'nda 29 Nisan'da yapılan görüşmelerde, gensoru önergesinin gündeme alınması AKP'li milletvekillerinin oylarıyla reddedildi.

-CHP DE GENSORU ATAĞINDA-

MHP'nin ardından ikinci gensoru önergesini ise CHP, Başbakan Erdoğan hakkında ve 1 Mayıs'ta İstanbul'da yaşanan olaylarla ilgili verdi. Gensoru önergesinde Başbakan Erdoğan, ‘açıklamaları ile güvenlik güçlerini orantısız kuvvet kullanmaya teşvik etmek ve toplumsal barışı tehlikeye atarak çatışmacı bir süreç başlatmak"la suçlandı. CHP 1 Mayıs'la ilgili gensoru önergesinin yanı sıra önümüzdeki günlerde bir kez daha gensoru önergesi vermeye hazırlanıyor. Önergenin konusu ise bu kez sabah-atv satışı olacak.

-GENSORU HÜKÜMET DÜŞÜRDÜ, BAKANI KOLTUĞUNDAN ETTİ-

AKP hükümeti gerek 59 gerekse 60'ncı hükümet döneminde, Meclis'teki sayısal çoğunluğu nedeniyle gensoru önergelerini "ciddiye" almasa da, gensoru önergeleri geçmişte hükümetlere acı tecrübeler yaşatmıştı. Bunların başında ise eski Başbakan Mesut Yılmaz geliyor. 20'nci yasama döneminde 53'ncü hükümeti kuran Yılmaz, kendisine verilen güvenoyunun geçersiz olduğu gerekçesiyle gündeme gelen gensoru önergesinin görüşülmesinin ardından istifa etmişti. Yılmaz`ın başkanlığındaki 55'nci hükümet de gensoru önergesiyle düşürüldü. Dönemin Devlet Bakanı Güneş Taner ise hakkında verilen gensoru oylamasının kabulüyle bakanlık koltuğundan oldu.
-59'NCU HÜKÜMET DÖNEMİNDE 8 GENSORU SAYIYLA BERTARAF EDİLDİ-

60'ncı hükümet döneminde muhalefet tarafından verilen gensoru önergesi sayısı şimdilik 2 olurken, 59'ncu hükümet döneminde ise 3'ü Maliye Bakanı Kemal Unakıtan hakkında olmak üzere 8 kez gensoru önergesi verildi. Maliye Bakanı Kemal Unakıtan hakkında verilen gensoruların ilkini ‘Galataport ihalesine fesat karıştırdığı" iddiası oluştururken, Unakıtan hakkında ‘kızına ait şirketin Telsim-Vodafone ile ilişkilerinde, likit ve pastörize yumurtaya uygulanan KDV oranının indirilmesinde çocukları ile işbirliği içerisinde nüfuz ticareti yoluyla görevini kötüye kullandığı, lojman giderlerini kamuya ödeterek siyasi ahlak kurallarına aykırı davrandığı ve kamuyu zarara uğrattığı' gerekçesiyle de gensoru verildi. Galataport, TÜPRAŞ ve Kuşadası ihaleleri yine CHP tarafından gensoruya konu yapılırken bu kez önerge Başbakan Erdoğan, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan ve Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım hakkında verildi. Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım hakkında CHP, 2004 yılında bir başka gensoru önergesi daha verdi. CHP Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik'le ilgili de 2 kez gensoru önergesi verdi. İlk gensorunun konusunu Ortaöğretim Kurumları Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı oluştururken ikinci gensoru da bakanlık icraatlarının Türkiye'nin rejimini tehlikeye attığı gerekçesiyle verildi. Anavatan Partisi ise dönemin İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu hakkında, Danıştay saldırısı, Necip Hablemitoğlu, Rahip Santoro ve Hrant Dink cinayetleri gerekçe göstererek görevini yapamadığı gerekçesiyle gensoru önergesi vermişti.Gensoru önergeleri, yapılan ön görüşmelerinin ardından gündeme alınmadı.

-GENSORU MEKANİZMASI NASIL İŞLİYOR?-

Gensoru mekanizması Anayasa'nın 99'ncu maddesi ile düzenleniyor. Buna göre, gensoru önergesi, bir siyasi parti grubu adına veya en az yirmi milletvekilinin imzasıyla veriliyor. Gensoru önergesi, verilişinden sonraki üç gün içinde bastırılarak üyelere dağıtılıyor; dağıtılmasından itibaren on gün içinde gündeme alınıp alınmayacağı görüşülüyor. Bu görüşmede, ancak önerge sahiplerinden biri, siyasi parti gruplarına adına birer milletvekili, Bakanlar Kurulu adına Başbakan veya bir bakan konuşabiliyor. Gündeme alma kararıyla birlikte, gensorunun görüşme günü de belirleniyor, ancak gensorunun görüşülmesi, gündeme alma kararının verildiği tarihten başlayarak iki gün geçmedikçe yapılamıyor ve yedi günden sonraya bırakılamıyor. Gensoru görüşmeleri sırasında üyelerin veya grupların verecekleri gerekçeli güvensizlik önergeleri veya Bakanlar Kurulu'nun güven isteği, bir tam gün geçtikten sonra oylanıyor. Bakanlar Kurulu'nun veya bir bakanın düşürülebilmesi, üye tamsayısının salt yoğunluğu yani 276 sayısının bulunmasıyla mümkün oluyor. Oylamada yalnız güvensizlik oyları sayılıyor.