Nijerya'nın kadın intihar bombacıları

Faruk Çotia

BBC Africa

Nijerya'daki radikal İslamcı Boko Haram örgütü üyesi kadın intihar bombacıları, örgütün savaşı yeni bir aşamaya mı taşıdığı sorusunu gündeme getirdi.

Temmuz sonunda dört intihar bombacısı, ülkenin kuzeyindeki en büyük şehir olan Kano'da saldırı gerçekleştirdi. Bombacıların dördü de ergenlik çağındaki genç kızlardı.

Bu olay, sosyal medyada viral olan bir iddiayı da gündeme getirdi. Boko Haram Nisan ayında kaçırdığı 200'den fazla genç kızı intihar bombacısı mı yaptı? İddia hükümet tarafından temelsiz olduğu gerekçesi ile gözardı ediliyor.

Öte yandan hükümet sözcüsü Mike Ömeri, güvenlik güçlerinin Kano'ya komşu Katsina eyaletinde aralarında 10 ve 18 yaşlarında iki kızın da olduğu üç kişiyi vücutlarına patlayıcılar bağlanmış halde yakaladıklarını açıkladı.

'Umutsuzluğun göstergesi'Nijerya'nın ilk kadın intihar bombacısı Haziran ayında saldırısını gerçekleştirdi. Orta yaşlı bu kadın bir motosiklet kullanarak kuzey doğu şehri Gombe'de bir kışlaya gitti. Üstünün arandığı sırada ise bombayı patlattı. Bir asker yaşamını yitirdi.

Güvenlik Çalışmaları için Güney Afrika Enstitüsü'nden (South Africa's Institute for Security Studies) Martin Ewi, BBC'ye "Kadın intihar bombacıları kullanmak bir örgütün kullanabileceği en dramatik stratejilerden biri. Hedeflere bu şekilde ulaşmak daha kolay çünkü kadınlardan daha az şüpheleniyoruz" diyor.

Ewi ayrıca "Bu aynı zamanda umutsuzluğun da göstergesi ve bir örgütün kullanacağı en son kartlardan biri. Boko Haram o aşamaya geldi mi yoksa bu kartı erken mi oynadı bunu bilmiyoruz" diyor.

Ewi, neticede bu durumun hükümete tüyler ürperten bir mesaj verdiği görüşünde. Hükümetin kız öğrencileri hapisteki Boko Haram üyeleri ile takas etmeyi reddetmesi üzerine, örgütün mesajının "takas yok mu, öyleyse kızların bazıları üzerlerinde bomba ile geri dönecek" olabileceğini söylüyor.

Nigeria'da bulunan bir güvenlik analisti olan Bawa Abdullahi Wase Boko Haram'ın isyanın başladığı 2009 yılından bugüne kadar hem kadın hem erkek bombacılar tarafından 11 intihar saldırısı düzenlediğini kaydediyor. Wase örgütün Irak ve Afganistan'daki cihatçı grupların taktiklerini taklit ettiğini öne sürüyor.

Ancak ona göre örgütün intihar saldırısı ekiplerinin yurt dışında eğitim görüyor olma olasılığı yok.

'Saygın ailelerden geliyorlar'Wase Boko Haram'ın bir grup "cahil" tarafından oluşturulmadığının altını çiziyor ve aralarında kimya, fizik ve mühendislik mezunlarının da olduğu birçok Nijeryalıyı çektiğini bu insanların bomba imal etmekle görevli olduğunu söylüyor.

"Bu insanlar saygın ailelerden gelen insanlar ve çoğunluğu 18-40 yaş grubu arasında."

Wase, "Bu insanlar iş bulamamışlar, anne babaları devlet hizmetinde harcadıkları 35 yıldan sona ne emekli ikramiyesi ne de emekli maaşı alabilmiş ve sofraya ekmek koymakta zorlanıyorlar. Bu hükümette bir umut göremiyorlar ve çaresizlik nedeni ile Boko Haram'a katılıyorlar" diyor.

Ewi de benzer bir iddiayı gündeme getiriyor, o da Boko Haram üyelerinin birçoğunun intihar bombacıları da dahil olmak üzere, para ile motive olduklarını söylüyor.

Aşçılıktan bombacılığa 'terfi'Ewi Boko Haram'ın Nijerya'nın ilk intihar bombacısına 4 milyon naira (24.870 dolar) tutarında para ödediğini iddia ediyor.

İlk intihar bombacısı ülkenin başkenti Abuja'da 2011 yılında emniyet müdürlüğüne saldırı düzenlemişti.

Ewi "(Bombacı) fakir bir adamdı, bunu daha iyi bir hayata sahip olabilmeleri için dört çocuğu için yaptı" diyor.

Wase kadın intihar bombacılarının hali hazırdaki Boko Haram üyelerinin çocukları oldukları görüşünde.

"Zihinleri tıpkı anne babalarını zihinleri gibi indoktrine edilmiş durumda" diyor. "Boko Haram'ın kadınları yardımcı pozisyonundaki aşçılıktan ve temizlikçilikten bombacılığa 'terfi' etti."

Geçen ay Nijerya ordusunun sözcüsü Onyema Nıvaçukvu Boko Haram'ın bir "kadın kanadı" olduğunu ve görevlerinin örgüt için casusluk yapmak ve örgütün ön cephesindeki üyeler için potansiyel eşler bulmak olduğunu söylüyor.