Rusya'nın hava gücü Suriye'de ne kadar etkin olabilir?

Jonathan Marcus

BBC Savunma Muhabiri

Suriye hamlesi, Rusya'nın Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana eski Sovyetler Birliği sınırları dışında düzenlediği ilk askeri operasyon.

ABD ve koalisyon ortakları, Suriye ve Irak'ta IŞİD'e karşı 7 binden fazla hava saldırısı düzenledi.

En iyimser değerlendirmede bile, etkilerinin sınırlı olduğu görüldü.

IŞİD'in hareketleri kısıtlandı fakat örgüt hiçbir şekilde yenilmedi.

Peki Rusya nasıl daha etkin bir operasyon yapabilir?

Rusya, Suriye'deki saldırılarını haliyle sınırlı tutuyor. Rusya'nın savaşının temel amacı, güç durumda olan Devlet Başkanı Beşar Esad'a bağlı birliklerin üzerindeki baskıyı hafifletmek.

Rusya'nın hedef listesi de yalnızca IŞİD'e bağlı olanların da dışına çıkacak.

Peki Ruslar, Lazkiye'de nasıl bir kapasiteye sahip? Ne tür silahlar kullanabilirler? Batılı denklerine kıyasla Rus Hava Kuvvetleri ne kadar etkin? Nihai olarak neyi başarabilirler?

Suriye'ye gönderilen Rus Hava Kuvvetlerinin tamamının mikrokosmosu kadar.

CNA Corporation'da görevli ABD merkezli analist Michael Kofman'ın da belirttiği gibi Rusya'nın Lazkiye'de konuşlu 34 sabit kanatlı uçağı var. Filoda 12 adet Su-25, 12 adet Su-24M2, 4 adet Su-30SM ve 6 adet Su-34 bulunuyor.

Kofman bana, bu askeri kapasitenin 'Sovyet savaş uçaklarının eski jenerasyonunu ve aynı zamanda Rusya'nın çok fonksiyonlu en modern yeni jenerasyonunu temsil ettiğini söyledi.

Havadan havaya saldırıKofman, Su-25 modelinin Rusya'nın Çeçenistan ve Rusya-Gürcistan savaşlarında kullanılan yakın hava desteği ve vuruş platformu sağladığını ifade ediyor.

Yakın destek konusunda güçlü olan bu tip savaş uçakları, Suriye'deki savaşta yaygın kullanılan, omuzdan ateşlenen uçaksavar füzelere (MANPADS) karşı zayıf kalabilir.

Kofman Su-24M2 tipi uçaklara ilişkin de şunları söylüyor:

"Su-24M''ler, Sovyet döneminde modernleştirilmiş ve çeşitli saldırı görevlerinde kullanılan nispeten eskimiş taktik bombardıman savaş uçaklarıdır."

Kofman'a göre askeri yığınağın en ilginç unsuru Su-30SM'ler ve S-34'ler:

"Su-30SM'ler çok fonksiyonlu ağır savaş uçaklarıdır. Havadan havaya saldırı ve yüksek irtifadan belirli mevzilere hedef odaklı saldırma kapasitesine sahiptirler."

Nato'nun 'fullback' olarak adlandırdığı Su-34'ler için de Kofman şunları söylüyor:

"Bunlar çok daha gelişmiş saldırı uçaklarıdır. Tam spektrum bombardıman ve havadan havaya kendilerini savunma kapasiteleri var. Bunlar henüz hiç muharebeye girmedi. Rusya bunları kullanmayabilir ama tabi ki test edebilir."

'Hedef tespit özellikleri eksik'Peki bu savaş uçakları ne tip mühimmat sağlayabilir?

Londra merkezli Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nde askeri hava sahası bölümü üst düzey araştırma görevlisi Douglas Barrie bunu şöyle açıklıyor:

"Rus Hava Kuvvetleri'nde, Batı'nın aksine hedefleri net olarak belirleyen silahların ve hedefleri tespit eden sistemlerin eksikliği var. Bu hava kuvvetleri için yeni bir sorun değil. Mesele, 2008 yılında Gürcistan savaşı sırasında da gündeme gelmişti."

Barrie, o zamandan bu yana Rusya hava kuvvetleri ve sanayiinin, ABD ve önde gelen Avrupa ülkelerinin öne sürdüklerine benzer hedef belirleme sistemleri ve silahları için gerekli görülen gelişimi sağlama çabasını arttırdığını söylüyor: "Sorun, Sovyetler Birliği'nin çökmesi ve gelişmiş silah sistemlerine onlarca yıl yatırımın kısıtlı kalmasından kaynaklıyor."

Teknolojide bazı belirgin farklar var.

Ruslar, yarı-aktif lazer ve elektro optik güdümlü bombalarla, füzelerin yanı sıra Su-25 Frogfoot ve Su-24 üzerinde bulunan lazer hedef belirleme sistemlerine sahip.Yine de, Batılı savaş uçaklarında bulunan ve hedefin tespit edilmesiyle silahların hedefe yönlendirilmesini sağlayan sistemi konuşlandıramıyorlar."

Suriye'ye bazı insansız hava araçları konuşlandırılsa da Barrie, Rusların aynı zamanda 'istihbarat, gözetim ve keşif için gerekli seviyedeki insansız hava sistemine sahip olmadıklarını belirtiyor ve bu sistemlerin ABD ile müttefikleri tarafından Afganistan'da yaygın olarak kullanıldığına dikkat çekiyor.

Barrie, son yıllarda havadan karaya entegrasyon deneyiminin de aynı seviyede olmadığını söylüyor.

Rus Hava Kuvvetleri, bazı açılardan en gelişmiş Batılı çağdaş sistemlerin çok gerisinde olsa da yine de etkin bir hava operasyonu yürütebilme kapasitesine sahip. Peki Rusya'nın Suriye'de tam olarak misyonu nedir?

Kara desteğiRusya ile ABD öncülüğündeki hava operasyonları arasındaki en büyük farklar da burada ortaya çıkıyor.

ABD ve müttefiklerini sıkıntıya sokan en temel zafiyet, karada güvenilir güçlerinin olmaması.

Hava gücü, toprakların işgali ve toprakların sahip çıkılmasında kara gücüyle ortak hareket edildiğinde başarıya ulaşır. Fakat kara gücünün eksikliğiyle hava gücünün de etkisi sınırlı kalıyor.

Fakat bu durum Ruslar için geçerli değil. Suriye hükümetine bağlı ordu, eski gücüne sahip olmayabilir. Büyük kayıplar verdi ve ordudan çok sayıda ayrılanlar oldu. Ama yine de bölgedeki şartlar içinde hiç de hafife alınmaması gereken bir kuvvet. Yeni Rus malzemeleriyle güçlendirilen ve şimdi de Rus hava gücüyle desteklenen Suriye ordusu, muhalif birliklerin çoğuna karşı ayakta durabilecek durumda.

Rusya'nın ABD gibi gelişmiş istihbarat toplama teçhizatı yok. Ama, hedeflerinin çoğu sahadaki Suriye birliklerinden elde edilecek taktiksel istihbarat temelinde belirlenecek.

Rusya'nın stratejisinin en kilit unsuru da bu. Esad rejimini sağlamlaştırmak, basınç noktalarını rahatlatmak ve müttefiklerinin gelecekte olası bir diplomatik çözümde değerlendirilebilecek faktörler olarak görülmesini sağlamak.

Rusya'nın ilk hava saldırılarında da bunun güçlü işaretleri görülüyor. Moskova, gerekli gördüğü her durumda Suriye rejimine muhalif tüm unsurları vuracaktır.

Rus hava gücü, muhalif birlikleri düşürmek ve Esad rejiminin kaybettiği büyük alanların kontrolünü Esad'a geri kazandırmak için orada değil. Bu, Devlet Başkanı Esad'a zaman kazandırmak, bölgesel ve diplomatik hesapları değiştirmekle ilgili. Bu açıdan Rus hava gücü, belirleyici bir faktör olabilir.