Somali: Köyde açlık, şehirde kurşun

Peter Greste

Mogadişu

Mogadişu Belediye Başkanı Muhammed Nur, kentin dünyanın en tehlikeli yeri olduğu iddiasını reddediyor.

Nur aksine, burada durumun Kabil ya da Bağdat'taki kadar kötü olmadığını söylüyor, "Tabii istediğimiz kadar güvenliği değil ama ilerleme kaydediyoruz" diyor. "Güvenli" sözcüğü biraz abartılı duruyor. Belediye Başkanı, sokakları aydınlatma programı uyguluyor. Bunu zırhlı personel taşıyıcı içinde Mogadişu sokaklarından geçerken gördüğüm ışıklardan anlıyorum. Belediye çöp de topluyor ve yeni pazar yerleri açıyor. Bizi gezdiren Afrika Birliği askerine 'Bunları görüntüleyebilir miyiz?' diye soruyorum. "Hayır" diyor. Peki ya belediye başkanının peşine takılsak? Yine "Hayır" cevabı geliyor. Hala çok tehlikeli. "Başbakanlıkla, Enformasyon Bakanlığı arasındaki 100 metrelik mesafeyi yürüyerek alabilir miyiz peki?" Çelik yelek ve zırhlı araç olmadan olmaz. Zırhlı araçların gürültüsü ve silah sesleri o kadar çok duyuluyor ki yerli halk buna "Maogadişu müziği" diyor. Kurşunlar arı vızıltısı gibi sesler çıkarıyor.

Mogadişu, Stalingrad...

Bu uçan metaller bütün binaları yerle bir etmiş. Mogadişu, İkinci Dünya Savaşı'nda kuşatma altındaki Stalingrad'a benziyor. Stalingrad, ağır bombardıman ve topçu ateşiyle yerle bir edilmişti. Mogadişu ise hafif silahlarla. Somali hükümeti bırakın ülkeyi yönetmeyi, öldürülenleri bile doğru dürüst sayabilecek durumda değil.20 yıldır süren iç savaş milyonlarca cana mal oldu. Her ay 10 bin kişi evlerini terk etmek zorunda kalıyor. Peki diğerleri nasıl hayatta kalıyor? Bir zamanlar öğretmen olma hayali kuran, yedi çocuk annesi 37 yaşındaki Meryem Ahmed'e soruyorum. "Hayatta değiliz. Sadece varız" diye cevap veriyor. Meryem, battaniyelere sardığı birkaç parça eşyayla tehlike anında sürekli yer değiştiren bir göçebe. Kocasını iki yıl önce "kaybetmiş". "Kayıp olmak" anlamında söylüyorum bunu. Meryem çocuklarıyla çatışmalardan kaçarken, kocası birkaç parça daha eşya alıp arkalarından geleceğini söylemiş. Meryem o günden beri kocasını görmemiş. Şimdi Somali'de bir milyon kadar insanla birlikte var olma savaşı veriyorlar. Peki, bu insanlar burayı terk etmek yerine neden buraya akın ediyorlar? Tarihin en şiddetli kuraklığı nedeniyle kırsal kesimlerde yaşayanlar çaresiz bir tercihe zorlanıyor: Ya açlıktan yavaş yavaş öleceksin, ya da yardım örgütlerinin yemek dağıttığı kentte çatışmalarda aniden ölmeyi göze alacaksın. Yüzbinlerce kişi ikinci şıkkı tercih ediyor. Peki Somali bu hale nasıl geldi? Radikal İslamcı Eş-Şebab örgütü, yönetimi devirmek için savaşıyor. Örgütün El Kaide ile bağları var. Büyük bir silah ve cephane stoğu var. Ülkesini yarısını ele geçirmiş durumdalar. Ülkede etkin bir hükümet olmaması korsanlığın güçlenmesine neden olmuş. Kendilerini "hükümet" olarak niteleyen siyasetçiler de Mogadişu'nun yarısına tutunabilmek için mücadele veriyor.

Dünya ilgisiz

8000 bin Afrika Birliği askeri militanları kentten uzak tutmaya çalışıyor. İngiliz istihbarat örgütü Eş-Şebab'ın Batı'ya savaş açmasının an meselesi olduğunı söylüyor. Afrika Birliği, Somali hükümeti ve Batılı destekçilerine göre, ülkede işler üç aşağı-beş yukarı kontrol altında. Eş-Şebab zayıflıyor. İnsani yardımlar artıyor. Hükümet de nüfuz alanını genişletiyor. Ama Meryem'in yaşadığı yıkıntıların arasından Somali öyle görünmüyor. Eş-Şebab kentin her yerine girebiliyor. Hiçbir yer güvenli değil. Meryem ve çocuklarının alabildiği tek yardım da bir kase mısır bulamacı. Meryem, hükümet ve siyasetçiler hakkındaki gerçek düşüncesini söylemeye korkuyor. Başka bir yerde, radikal İslamcılar Batı'ya saldırma tehditleri savursa ve insani kriz yüzbinlerce insanı tehdit etse, Birleşmiş Milletler'de olağanüstü toplantılar yapılır ya da yardım konserleri düzenlenir. Ama Somali için bunlar yapılmıyor. Dünyanın gözleri önünde Somali 20 yıldır içten içe yanıyor. Kanser ülkeyi yiyip bitiriyor. Batı sadece buraya Somalili korsanlar gemilerini engelleyince bakıyor.