Trakyalı kadıların yeni gözdesi: lavanta

Bulgaristan başta olmak üzere Fransa gibi Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde kozmetik, ilaç ve temizlik sanayinde kullanılan lavanta, Trakya’da çiftçi kadınların yeni gözdesi olma yolunda ilerliyor.
Edirne Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ile Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü işbirliğiyle hazırlanan ’Edirne Lavanta Kokacak’ isimli proje hayata geçirildi. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının 2018 yılı yatırım programı kapsamında ‘Edirne Lavanta Kokacak’ projesi eğitimine başvuran 60 kadın çiftçi ilk olarak Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde görevli Ziraat Yüksek Mühendisi Merve Güzel tarafından 4 günlük lavanta yetiştiriciliği eğitimi aldı. Teorik eğitimin ardından tarlaya inen 60 kadın çiftçi bin adet lavanta fidanını tarlaya ekti. Proje kapsamında 2018’in Haziran ayında lavanta hasat döneminde de tarla günü yapılması planlandığı belirtildi.

“Edirne lavanta kokacak”
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Edirne İl Müdür Vekili Atilla Bayazıt, ‘Edirne lavanta kokacak’ projesi kapsamında 60 kadın çiftçiye hem sahada hem de teorik eğitimlerin verildiğini belirterek, “Edirne Lavanta Kokacak Projesiyle 60 tane kadın çiftçimize il müdürlüğümüzde 4 gün eğitim vereceğiz. Bu 4 gün lavanta yetiştiriciliği boyunca kadınlarımız eğitim alacak. Bugün de uygulamalı olarak lavantanın dikimini görecekler. Daha sonra bir gün de Halk Eğitim Müdürlüğü tarafından lavanta çiçeği ve tohumuyla ilgili ve sanatıyla ilgili 1 günlük bir eğitim verilecek” dedi.

“Lavanta özellikle Bulgaristan ve Avrupa’da çok yaygın”
Lavantanın özellikle son yıllarda Trakya Bölgesi’nde cazibesinin yaygınlaşmaya başladığına değinen Bayazıt, “İlk defa tarımsal araştırma enstitüsü bununla ilgili deneme yaptı. O da gayet başarılı oldu. Lavanta özellikle Bulgaristan ve Avrupa’da çok yaygın. Biz de bir alternatif ürün olarak lavantayı Edirne’mizde yaygınlaştırmaya çalışıyoruz. Biliyorsunuz hem yağından hem de çiçeğinden yararlanılıyor lavantının. Parfüm konusunda, kozmetikte ve aynı zamanda ilaç sanayinde kullanılabiliyor. Yine çiçeklerinden çeşitli sanatlarda kullanılabiliyor. Birçok alanı var. Çok değerli bir ürün. Bu nedenle lavantanın yaygınlaşması için bu konuda tarımsal araştırma enstitüsüyle destekliyoruz” şeklinde konuştu.

“Verimin düşük olduğu, kırsal yerler için öneriyoruz”
Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürü Adnan Tülek de lavantayla ilgili çalışmalara Edirne’de 5 yıl önce başladıklarını hatırlatarak, “Daha önce de ifade ettik. Biliyorsunuz yanı başımızda Bulgaristan çok önemli üretim yapıyor lavanta konusunda. Onlarda çalışmalara baktığınızda 1906’lı yıllarda başlamış. Nereden baksanız 100 yıldan fazla bir gelenekleri var. Sonuçta bizim de önemli bir mesafe kat ettiğimizi düşünüyorum. Bulgaristan’dan gelen türlerle ilgili yaptığımız adaptasyon çalışmalarında gayet olumlu sonuç alıyoruz. Sizler de belki görüyorsunuz Karaağaç’taki üretim alanımızı. Orada da bu yıl bir tarla günü yapacağız Haziran’da. Sonuçta bu ürünü biz özellikle marjinal, Balkan bölgesine yakın, verimin düşük olduğu, kırsal yerler için öneriyoruz. Burası da takdir ederseniz demonstrasyon için önemli bir bölge. Umuyorum bu örnek bahçe bir başlangıç olur ve bu köy başta olmak üzere diğer köylerde de ekim alanı genişler” dedi.

“Üreticimiz için önemli bir gelir kaynağı olacağı kanaatindeyiz”
Tülek, lavanta üretiminin ardından yapılacak işlemlerin önemine değinerek, “Biz lavantayı üretiyoruz ama ürettikten sonraki aşama çok önemli. Şu anda son 2-3 yıldır yaptığımız analiz değerlendirmelerine baktığımızda ana amacımız uçucu yağ elde etmek. Baktığımızda uçucu yağ oranları açısından uluslararası referans değerleriyle örtüşüyor. Dolayısıyla bu da olumlu bir gelişme. Yakın süreçte belki de bir Bulgaristan gibi bir potansiyelimiz olmayabilir ama bu süreç hızlı bir şekilde işlerse ekim alanları arttığı takdirde üreticimiz için önemli bir gelir kaynağı olacağı kanaatindeyiz” ifadelerini kullandı.

“1 litre lavanta yağı 100 euro"
Dekar başına 6-12 kilogram lavanta yağı elde edilebileceğini dile getiren Tülek, “Bir dekara minimum 6-12 kilogram yağ alma olasılığınız var. Bunun 1 litre yağının ortalama 100 euro civarında olduğunu biliyoruz. En düşüğünü bile düşündüğünüzde gerçekten karlı bir ürün. Bunu yanında yetişme periyodu boyunca çiçek açan ve dolayısıyla arılar tarafından çok tercih edilen bir bitki. Dolayısıyla dünyada çok kıymetli durumda olan lavanta balı üretiminde üreticimiz için ikinci ürün yani yan gelir olarak düşünülebilir” dedi.
Lavanta üreticisi kursiyerlerinden olan ve Havsa ilçesinin Kuzucu köyünde yaşayan Nermin Çetin (58), “Lavanta ekicisi olmak istiyorum. Bu konuda çok heyecanlıyım. Torunlarıma bir miras bırakmak istiyorum lavanta için. Geçen yıl ilk denememi yaptım. 3 dönüm ektim tarlama. Güzel sonuç aldım. Çiçeklerinden toplayıp sattım. Bu sene de ekeceğim bakalım” diye konuştu.