Trump'ın tartışmalı yeni kararname taslakları medyaya sızdı

Sema Emiroğlu

New York

Meksika duvarından göçmenlerin sınırlanmasına kadar arka arkaya imzaladığı kararnamelerle gündemi sarsmaya devam eden ABD Başkanı Donald Trump, şimdi de ülkesinin Birleşmiş Milletler'e (BM) desteği ile ve askeri antlaşmalara kısıtlama getirmeyi, Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın (CIA) yurtdışındaki tartışmalı tutukevlerini yeniden canlandırmayı planlıyor.

Amerikan New York Times gazetesinin elde ettiği ve Trump'ın bugünlerde imzalamaya hazırlandığı kararname taslakları, ABD'nin BM ve diğer uluslararası örgütlerdeki rolünü büyük ölçüde azaltmayı ve belirli formlardaki çok taraflı antlaşmaları gözden geçirip potansiyel olarak feshetmeyi hedefliyor.

"ABD'nin Uluslararası Örgütlere Aktardığı Fonları İnceleme ve Azaltma" başlıklı ilk kararname taslağı, ABD'nin belirli ölçütlerden birine uyan herhangi bir BM kuruluşu ya da diğer uluslararası örgütlere sağlanan fonların kesilmesini öngörüyor.

Bu ölçütler, Filistin Yönetimi ya da Filistin Kurtuluş Örgütü'ne tam üyelik veren, kürtajı ya da İran ve Kuzey Kore'ye yönelik yaptırımları delen programları destekleyen örgütleri de kapsıyor.

Trump '7 ülkeye vize sınırlamasına hazırlanıyor'Trump'tan Suriye'de 'güvenli bölge' açıklamasıTaslak ayrıca, "terörizmi sponsor eden herhangi bir devletin kontrolünde ya da onun büyük ölçüde etkisi altında olan" ya da marjinalleştirilmiş grupları taciz etmek ya da insan haklarını başka biçimlerde ihlal etmekle suçlanan örgütlere ödenen fonlarını kesilmesini istiyor. Kararname taslağı, ABD'nin, uluslararası örgütlere bunların ardından geriye kalacak parasal desteğinin, toplamda en az yüzde 40 oranında azaltılması çağrısında da bulunuyor.

Trump'ın imzalayacağı kararname taslağı, bu fon kesintilerinin nerede yapılması gerektiği konusunda tavsiyede bulunması için bir komite de kuruyor ve bu komiteden, özelikle ABD'nin barış gücü operasyonlarını, Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi'ni, "ABD'nin önemli politikalarına karşı çıkan" ülkelere verilen gelişme yardımlarını ve anne ve kadın sağlığı programlarının bağlı olduğu BM Nüfus Fonu'nu incelemesini istiyor.

Trump'ın bu kararnameyi imzalayıp yürürlüğe girmesi halinde, aralarında mültecilere yardın da dahil pek çok konuda ABD'nin yıllık olarak ödediği milyarlarca dolarlık yardıma bağımlı olan BM kuruluşlarının çalışmalarının büyük ölçüde gerileyeceğine dikkat çekiliyor.

Donald Trump'tan Meksika sınırına duvar kararnamesiKadın ve çocuklarla ilgili anlaşmalar da iptal edilebilirTrump'ın imzalayacağı ve "Yeni Çok Taraflı Antlaşmaların Dondurulması" başlıklı ikinci kararname ise, birden fazla ülkeyle yapılmış ya da bundan sonra yapılacak olan tüm antlaşmaların gözden geçirilmesini öngörüyor ve ABD'nin hangi müzakare ve antlaşmalardan ayrılması gerektiğine ilişkin tavsiyede bulunulmasını istiyor.

Kararnamede, bunun sadece "ulusal güvenlik, sınırdışı etme ve uluslararası ticaretle" bağlantılı olmayan antlaşmalar için geçerli olduğu belirtiliyor, ancak hangi antlaşmaların bu sınırlamaların dışında kaldığı kesinlik kazanmış değil. Bu belirsizliğe örnek olarak, Paris İklim Değişikliği Antlaşması ya da ticaret konularıyla ilgili olan, ancak potansiyel olarak bu kararnamenin kapsamına girebilecek olan diğer çevre antlaşmaları gösteriliyor.

Kararnameye eklenen açıklayıcı bir notta, gözden geçirilecek antlaşmalar arasında BM'nin iki antlaşması da yeralıyor: Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Sözleşme ve Çocuk Haklarına İlişkin Sözleşme.

Kadınlar, Trump döneminin ilk gününde sokağa çıktıCIA'nin '**gizli tutukevleri**' geri mi geliyor?

Öte yandan, Trump yönetiminin hazırladığı ve önde gelen basın organlarına sızan başka bir kararname taslağı, CIA'nin ülke dışındaki "kara" tutukevlerinin yeniden açılmasına yetki verecek ve işkenceye varan yöntemlerin kullanılması nedeniyle 2009'da kaldırılan sorgulama programını potansiyel olarak yeniden başlatabilecek bir politika incelemesi yapılmasını öngörüyor.

Birer kopyası Washington Post ve New York Times tarafından ele geçirilen taslak, Trump tarafından imzalanması halinde, önceki başkan Barack Obama'nın tartışmalı CIA programına son veren kararını iptal edecek ve ulusal güvenlik yetkililerinden, CIA'nin terör zanlılarını yeniden sorgulamaya başlayıp başlamaması konusunu gözden geçirmesini isteyecek.

Taslak, ayrıca dikkatlerin yeniden ABD'nin Küba'da yeralan Guantanamo Bay üssündeki askeri tutuklama merkezine çevrilmesine yolaçarak, merkezin bundan sonra tutuklanacak kişiler için kullanılması gerektiğini belirtiyor. Eski Başşkan Barack Obama 2009'da göreve geldiğinden bu yana hiçbir tutuklu Guantanamo'ya gönderilmemiş ve tutukevini kapama girişiminde bulunulmuştu.

Beyaz Saray Sözcüsü Sean Spicer, son basın toplantısında konuyla ilgili soru üzerine bu belgenin Beyaz Saray belgesi olmadığını ve nereden geldiğini bilmediğini söyledi, ancak Washington Post, belgeyi sağlayan kişinin, belgenin Washington'daki hükümet kuruluşlarına dağıtıldığını ve bununla ilgili hemen verilen yanıtların, belgenin daha geniş biçimde dağıtılması ve nihai hale getirilmesi konusunda Beyaz Saray'ı ikna ettiğini söylediğini yazdı. Belgenin, aralarında CIA, Pentagon, Dışişleri ve Adalet Bakanlıklarına dağıtılmış olabileceği de belirtildi.

Donald Trump'ın imzalaması için hazırlanan bu kararname taslakları, Cumhuriyetçi başkanın seçim kampanyası sırasında verdiği vaatleri hemen tutmak istediğini gösteren en açık sinyaller olarak yorumlanıyor.

Trump'ın bu vaatleri arasında CIA'yi, pek çok kişi tarafından tartışmalı bulunan 11 Eylül saldırıları sonrasındaki "eski rolüne" geri döndürmek de vardı. Bu rol, El Kaide hakkında kritik önemde istihbarat sağlanmasına yardımcı olduğu için Bush yönetimi tarafından övülmüş, ancak suda boğulma hissi veren ve işkence kabul edilen "waterboarding"in de dahil olduğu sert sorgulama taktiklerinin kullanılmasından dolayı, içte ve dışta büyük tepki toplamıştı.