UAEA, İran ve Güney Kore için toplanacak
VİYANA (İHA) - Birleşmiş Milletler'e (BM) bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) yöneticileri, bugün Viyana'da Batılı ülke temsilcileriyle bir araya gelerek İran'ın nükleer silah programını ele alacaklar. Görüşmelerin önemli gündem maddelerinden biri de Güney Kore'nin geçmişte yaptığı nükleer araştırmalar olacak.
ABD ve Avrupa ülkeleri, nükleer silahlar ürettiği yönündeki şüphelere açıklık kazandırması için İran'a tarih verme konusunda anlaşmaya yaklaşırken, Tahran "barışçıl nükleer teknoloji" geliştirmesinin en doğal hakkı olduğunu belirtiyor.
"Euro 3" olarak bilinen İngiltere, Fransa ve Almanya, söz konusu şüphelere açıklık kazandırması için İran'a Kasım ayına kadar süre vermeye hazır olduklarını ifade etmişti. Bu tavrın, söz konusu 3 ülkeyi konu hakkındaki sert tutumuyla bilinen ABD'ye yaklaştırdığı konuşuluyor.
ABD ve adı geçen Avrupa ülkeleri konu hakkında uzlaşmaya yaklaşsalar da, aralarındaki görüş ayrılıklarının 35 üyeli UAEA yönetim kurulu toplantısında kendini hissettirmesi bekleniyor.
Amerikalı ve Avrupalı yetkililer konuyu telefon görüşmelerinde sık sık gündeme taşımıştı. Amerikalı bir yetkili, zaman tanıma seçeneğinin geçmişte İran'ın bilgi vermesini sağlayamadığını hatırlatırken, çözümün "İran'a ne yapılması gerektiği konusunda daha açık olmakta" yattığını söyledi.
Almanya, Fransa ve İngiltere'nin UAEA yönetim kuruluna sunmak üzere hazırladığı karar tasarısı, ABD'nin talebinin aksine UAEA'yı konu hakkında belli bir harekette bulunmaya zorlamıyor. ABD, tasarıyla UAEA'dan, şartları yerine getirmemiş olması halinde İran'ı yaptırım için Konsey'in önüne çıkarmasının istenmesini talep ediyordu. Tasarı, UAEA Başkanı Muhammed el Baradey'den de gelecek toplantı için İran hakkında Şubat 2003'te başlatılan araştırma üzerine kapsamlı bir rapor hazırlamasını istiyor. Böylece, Kasım ayında yapılacak toplantıda kurumun "alınacak önlemler hakkında karar vermesi" bekleniyor. İran'dan tüm uranyum zenginleştirme faaliyetlerini askıya almasının istendiği tasarıyla, konunun ve yıllardır süren tartışmaların Kasım ayında sonuca bağlanmasının sağlanacağı tahmin ediliyor.
ABD, İran'ın 37 ton uranyumoksit karışımını uranyum hexaflorid gazına dönüştürmeye hazır olduğu açıklamasının ardından sık sık acilen harekete geçilmesi gerektiğini söylemişti. Tartışmalara neden olan uranyum, santrifüjler vasıtasıyla zenginleştirilerek enerji tesislerinde yakıt olarak ya da atom bombası yapımında kullanılacak şekilde arıtılabiliyor.
GÜNEY KORE DE TOPLANTININ GÜNDEMİNDE
Bu arada, toplantıda ABD'nin yakın müttefiklerinden geçmişte nükleer araştırmalar yaptığını kabul eden Güney Kore'deki gelişmelerin de ele alınması bekleniyor. Güney Koreli yetkililer, Kuzey Kore'ye nükleer silah programı nedeniyle sert tepki gösteren ABD'yi zor durumda bırakan açıklamalarında, geçmişte gizlice uranyum zenginleştirme ve plütonyum üretme çalışmaları yürüttüklerini belirtmişlerdi. Diplomatlar, UAEA Başkanı El Baradey'in Güney Kore'de daha fazla inceleme yapılmasını isteyeceğinin tahmin edildiğini açıkladı. Güney Kore'nin, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'nı (NPT) ihlal etmesi nedeniyle BM Güvenlik Konseyi'nin önüne çıkarılması ihtimali de bulunuyor.
Öte yandan, Kuzey Kore'de birkaç gün önce meydana gelen ve Güney Kore'nin nükleer deneme olduğunda ısrar ettiği şiddetli patlamanın da görüşmede gündeme gelebileceği tahmin ediliyor. Bölgeden gelen haberlerde, söz konusu patlamanın ardından gökyüzünü 4 kilometre çağında mantar şeklinde bir bulutun kapladığı belirtilmişti.
