Birleşmiş Milletler'e (BM) bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA), Kuzey Kore'nin Yongbyon'daki nükleer reaktörünü yeniden faaliyete geçirdiğine dair veriler olduğunu duyurdu.

Tesislerde, nükleer silahlarda kullanılan plütonyumun üretildiğine inanılıyor.

Kuzey Kore 2009'da IAEA'nın denetçilerinden başkent Pyongyang'dan ayrılmalarını istemişti ancak kurum uydu görüntüleri üzerinden değerlendirmelerine devam ediyor.

IAEA'nın yayımladığı son raporda, nükleer reaktörün Temmuz ayından beri soğutma suyu boşalttığı, bunun da tesislerin faaliyette olduğuna işaret ettiği belirtiliyor.

5 megawatt güce sahip bir reaktörü olan Yongbyon'daki nükleer tesislerin, Kuzey Kore'nin nükleer programında önemli bir yeri var.

IAEA'ya göre, Aralık 2018'den bu yana tesisler ilk kez faaliyete geçmiş görünüyor. Dönemin ABD başkanı Donald Trump, Kuzey Kore lideri Kim Jong-un ile o yıl Mayıs ayında Singapur'da bir araya gelmiş ve birkaç ay sonra tesislerde çalışmalar durmuştu.

Kuzey Kore'nin nükleer silah üretme kapasitesi hakkında fikir sahibi olmak amacıyla uzmanlar Yongbyon tesislerini uzun zamandır uydu üzerinden gözetim altında tutuyor.

IAEA raporu ayrıca aynı tesislerdeki bir radyokimyasal laboratuvar hakkında da bilgi içeriyor. Kullanılmış nükleer yakıtların yeniden işlendiği laboratuvarın da Haziran'dan beri faaliyette olduğuna dair IAEA daha önce uyarıda bulunmuştu.

Raporda, laboratuvarın Şubat ayında faaliyete geçtiği, bunun da belli bir miktar kullanılmış nükleer yakıtı işlediği anlamında geldiği belirtiliyor.

IAEA, nükleer reaktör ve laboratuvardaki gelişmeleri "çok tedirgin edici" olarak niteledi ve BM Güvenlik Konseyi kararlarının ihlali olarak değerlendirdi.

Kuzey Kore, IAEA'nin denetçilerini ülkeden çıkardıktan sonra nükleer silah geliştirmeye devam etmiş ve son nükleer denemesini 2017'de yapmıştı.

• Kuzey Kore nükleer silahlanmaya neden çok önem veriyor?
• Kuzey Kore'nin sergilediği 'dev' yeni balistik füze hakkında bilinenler

• Kuzey Kore'nin nükleer programı ve füze kapasitesi hakkında bilinenler

• ---

Analiz: Pyongyang, Washington'un öncelikler listesine mi girmeye çalışıyor?

Laura Bicker, BBC Seul Muhabiri

Kim Jong-un, Donald Trump ile görüşmesinde Yongbyon nükleer tesislerini ana gündem maddesi yapmıştıç.

Tesisteki 5 megawatt gücündeki reaktör, Pyongyang açısından nükleer silah amaçlı plütonyumun ana kaynağı durumunda. Ancak birçok uzman, tesislerin eskidiğini söylüyor.

Müzakerelerde, Kuzey Kore'ye uygulanan yaptırımların gevşetilmesi karşılığında reaktörün kaldırılması önerisini Trump'ın reddettiği bildirilmişti. İki lider arasında Vietnam'da devam eden görüşmeler 2019'da bu nedenle son buldu.

Kim Jong-un, Ocak ayındaki bir konuşmasında nükleer silahlarını geliştirmekten söz etti. Nükleer savaş başlıklarının küçültülmesi, taktik silahların ve "devasa bir hidrojen bombasının" geliştirilmesi konusunda bilim insanlarının çalışma yürüttüğünü söyledi.

Şimdiye dek Kuzey Kore'nin bu projeler üzerinde çalıştığına dair fazla veri yoktu. Yönetim, ülkedeki gıda sıkıntısı ve ağırlaşan ekonomik durum üzerinde yoğunlaşmıştı.

Bazı şeylerin değiştiği görülüyor.

Sadece uydu görüntüleri üzerinden uzmanların Yongbyon tesislerinde olup bitenlere dair net bilgi sahibi olması zor ancak IAEA raporu, yeniden başlayan faaliyetler için "çok üzücü" ifadesini kullanıyor.

Bu durum ABD'de Biden yönetimi için de yeni bir baş ağrısı olabilir. Biden, müzakereye açık olduğunu söyledi ancak Kuzey Kore'yi öncelikleri arasına almadı.

Belki de Pyongyang, Washington'un öncelikler listesine girmeye karar verdi.