Uluslararası şirketlerle vergi tangosu

Ian Pollock

BBC News

Online alışveriş şirketi Amazon İngiltere'de kurumlar vergisi ödemediği ortaya çıkınca tepki topladı.

Online alışveriş devi Amazon geçen yıl İngiltere'de kurumlar vergisi ödememeyi başardı mı?

Hem de kitabina uygun şekilde...

İngiliz Guardian gazetesi Bookseller adlı iş dünyası dergisinin yayınladığı raporun ardından bu soruyu gündeme getirdi.

Amazon vergi ödemediği ile ilgili iddiaları yanıtsız bıraktı.

İddiaların dayanak noktası 2006 yılından beri şirketin İngiltere'deki tüm işlemlerinin Lüksemburg'daki Avrupa merkezi üzerinden yürütülüyor oluşu.

Bu düzenlemenin sonucu olarak İngiltere'de Amazon üzerinden alışveriş yapan bir kişi ödemeyi şirketin Lüksemburg'daki merkezine yapıyor ve işlemin vergisi de İngiltere yerine Lüksemburg'da ödeniyor.

Ancak Amazon İngiltere'de yüzlerce eleman çalıştırıyor, bir çok büyük depo işletiyor ve her yıl İngiliz müşterilere milyonlarca ürün satıyor.

Amazon Avrupa Birliği ''Tüm Avrupa'da bir çok tüketici sitesinden bir çok farklı dilde milyonlarca müşteriye hizmet veriyoruz'' diyor.

Online alışveriş şirketi Amazon İngiltere'de yüzlerce eleman çalıştırıyor ve bir çok depoya sahip.

Şirket bütün Avrupa operasyonunu Avrupa'daki merkezlerinin bulunduğu Lüksemburg'dan idare ettiklerini söylüyor.

Yatırımı desteklemek

Hukuka uygun olmalarına rağmen vergiden kaçınma anlaşmalarına karşı çıkan bir çok isim Amazon'un bu tercihini şaibeli buluyor.

BBC Radio 4'a konuşan Vergi Adaleti Ağı üyesi Richard Murphy İngiliz hükümetinin büyük şirketlerin bu ve benzeri hareketlerini görmezden geldiğini hatta destek verdiğini söyledi.

Murphy ''Bu tarz düzenlemelere göz yumdukları için vergilerden sorumlu yetkilileri şiddetle kınıyorum'' dedi.

Murphy ayrıca ''Bu tavır hükümetin yatırımı destekleme ajandasının bir parçası. İngiltere'de iş yarattıkları sürece büyük uluslararası şirketlerin ne isterlerse yapmalarına göz yumuyorlar ve onlardan vergi almıyorlar'' dedi.

Aslında İngiliz vergi dairesinde uzun süredir 770 büyük uluslararası şirketin vergilerini denetlemek için 1200 denetçinin çalıştığı özel bir departman bulunuyor.

Deprartman mal varlığı 2 milyar sterlinden ya da cirosu 600 milyon sterlinden fazla olan şirketlerle ilgileniyor.

Vergi dairesi sözcüsü ''Hukuki nedenlerle Amazon'u tartışamayız ancak kurumumuz vergi yasalarını uluslararası şirketlere uyguluyor ve İngiltere'nin hakkı olan hasılatı tahsil ediyor'' dedi.

İngiliz vergi dairesi 770 büyük uluslararası şirketi denetlemek için özel bir departman kurmuş.

Transfer fiyatlaması

Vergi makamları ile uluslararası şirketler, ne kadar verginin kime ödenmesi gerektiği konusunda tartışmaya girdiklerinde, bu tartışma genellikle yıllarca sürüyor.

Tartışma transfer fiyatlaması olarak bilinen bir kavrama dayanıyor.

Transfer fiyatlaması, uluslararası bir şirketin bir ülkede gerçekleşen bir alışverişi aynı şirketin başka bir ülkedeki bir şubesine faturalandırmasına deniliyor.

Bu yöntem yapay giderlerin yaratılarak vergiden düşülmesine olanak sağladığı ve şirketin yüksek vergi alan ülkelerde yaptığı işleri düşük vergi alan ülkelere kaydırmasında kullanıldığı için eleştiriliyor.

Bu problemde yeni olan birşey yok.

Konu 1970'lerde de İngiliz basınında tartışılmıştı.

Günümüzde transfer fiyatlamasının kötüye kullanılmaması için bir çok yasal düzenleme var.

Ancak sonuçta hiç kimse uluslararası bir şirketin faaliyet gösterdiği ülkelerde tam olarak ne kadar vergi vermesi gerektiğini hesaplayamıyor.

Sonuca varmanın tek yöntemi pazarlık yapmak gibi görünüyor.

Önde gelen muhasebe şirketlerinden birinin, adının yayınlanmasını istemeyen vergi danışmanı, İngiliz vergi makamlarını yetersiz olmakla suçlamanın yersiz olduğu görüşünde.

Vergi danışmanı ''İngiliz vergi dairesinde bu ve benzer konuları detaylı olarak inceleyen bir çok zeki insan çalışıyor. Böyle konularda yetkililerin umursamaz olduğunu iddia etmek yersiz'' dedi.

Amazon ABD'de de transfer fiyatlandırması nedeniyle soruşturma altında.

Yönetim ücretleri

Uluslararası şirketlerin daha az vergi ödemek için kullandıkları tekniklerden bir başkası da, bir ülkedeki merkez ofisin diğer ülkelerdeki yerel şubelerden, muhasebe gibi yönetim faaliyetleri için yüksek miktarda ödeme talep etmesi.

Eğer söz konusu ödemenin yasal olduğu kabul edilirse ödeme vergiden düşülebiliyor. Para da sadece şirketin yerel şubesinden merkez ofise transfer edilmiş oluyor.

Edinburg merkezli muhasebecilik şirketi Saffery Champness'da vergi danışmanı olarak çalışan Ronnie Ludwig, uygulamanın olağan ve yasal olduğunu söylüyor.

Ludwig ''Burada önemli olan talep edilen ücretin sunulan hizmete eş değer olup olmadığı. Vergi dairesi yönetim ücreti alan şirketlere bu ödemeler karşılığında hangi hizmetleri verdiklerini detaylı olarak soruyor'' diyor.

Vergi soruşturmaları

Amazon'un kayıtları, şirketin ABD'de ücretlendirme transferi konusunda hükümetle aralarında çıkan anlaşmazlık nedeniyle soruşturma altında olduğunu gösteriyor.

Kaybetmesi durumunda Amazon Amerikan hükümetine 1.5 milyar dolar ekstra vergi ödeyecek.

ABD'de yayınlanan kayıtlar şirketin Çin, Almanya, Japonya, Lüksemburg, Fransa ve İngiltere gibi bir çok başka ülkede daha vergiler nedeniyle soruşturma altında olduğunu gösteriyor.

Şirket bu soruşturmalar sonucunda ödemek zorunda kalabileceği ekstra vergileri karşılamak için 229 milyon dolar para ayırmış.

Lüksemburg vergi rejimi sayesinde uluslararası şirketleri kendine çekiyor.

Neden Lüksemburg?

Uluslararası şirketler iş yaptıkları her bölgede işlerini yönetmek için iyi bir merkez arayışına girerler.

Bu merkezin sadece düşük bir vergi rejimine sahip olması yetmez. Şirketler aynı zamanda kaliteli elemanlar ve iletişimde kolaylık da isterler.

BDO'dan Philip Spencer Lüksemburg'un en önemli avanjlarından birinin de diğer ülkelerle yapmış olduğu çok sayıdaki ikili vergi anlaşması olduğunu söylüyor.

Bu anlaşmalar şirketin bir ülkedeki şubesinden diğerine olan para akışının nasıl vergilendirileceğini belirliyor.

Spencer ''Lüksemburg tercih ediliyor çünkü bir çok vergi anlaşması yapmış ve bu anlaşmalar dahilinde şirketler bir ülkede vergi ödeyip, bu vergiyi diğer bir ülkede ödemiş gibi davranabiliyorlar'' diyor.

Bütün bunlar ile ilgili önemli bir başka nokta da online ticaretin hızla gelişmekte olması.

Ulusal vergi makamları internetteki ticaret aktivitelerini vergilendirmekte çok zorlanıyorlar.

İmtiyazlı Vergilendirme Enstitüsü vergi poliçesi yöneticisi John Whiting ''Herkes e-ticaret sayesinde vergiden kaçıyor. Herkes Amazon'un çok büyük kar ettiğinin farkında ancak hiç kimse karın tam olarak hangi ülkede yapıldığına karar veremiyor'' dedi.