Yılan ısırmalarına karşı panzehir
İZMİR (İHA) - Ege Üniversitesi (EÜ) Fen Fakültesi'nde, Türkiye'de meydana gelen zehirli yılan ısırmalarına karşı panzehir üretilmesi için proje hazırlandı. Projenin Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından da desteklenmesi halinde üretilecek panzehirle, özellikle yaz aylarında birçok vakada insanların hayatları kurtarılabilecek.
EÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bayram Göçmen, Türkiye'de panzehir üretilmediğini, yurtdışından ithal edilen panzehirin de, Türkiye yılanlarının ısırıklarına karşı etkili olmadığını belirtti. Fen Fakültesi Dekan Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Ahmet Mermer ile Herpetolog-Protozoolog Doç. Dr. Bayram Göçmen'in biri Şanlıurfa, ikisi KKTC'den getirilen 3 "koca engerek" üzerinde çalıştığı ve üretim için DPT'nin maddi desteğine ihtiyaç duydukları kaydedildi.
Türkiye'de sürüngenler içinde sadece engereklerin insan için tehlike oluşturduğunu belirten Doç. Dr. Bayram Göçmen, "Türkiye'de 3 aileye dahil toplam 12 zehirli yılan türü vardır. Bunlardan mercan yılanları ve kobraların da dahil olduğu 'elapidae' ve engerekgiller (viperidae) türü zehirlidir. colubriade türleri yarı zehirli grubu oluşturur. Bunların zehirleri insan için tehlikeli değildir" dedi.
Engerekgiller familyasını; boynuzlu engerek, şeritli engerek, Ağrı engereği, küçük engerek, Kafkas engereği, Çoruh engereği, Wagner engereği, Baran engereği ve en tehlikelisi Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da yaşayan koca engerek olarak tanımlayan Doç. Dr. Göçmen, "Türkiye'nin batısında tehlikeli olan sadece boynuzlu engerek ve şeritli engerektir" diye konuştu.
Büyük yılanların 25-40, küçüklerin 10-20 yıl kadar yaşadığı ülkemizde, zehirli yılanların Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde yoğun olarak bulunduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Bayram Göçmen zehirli yılanların ısırması halinde yapılacak ilkyardım hakkında şu bilgileri verdi:
"Isırılan insanı rahatlatmak, sakinleştirmek gerekir. Isırılan vücut kısmını hareketsiz tutmak lazım, çünkü hareket zehrin daha çabuk dağılmasına neden olur. Mümkün olduğunca çabuk tıbbi yardım imkanlarını araştırmak ve en faydalısı da yılan serumlarının bulunabileceği veya gerekli tıbbi önlemlerin mevcut olduğu hastanelere müracaat etmek hayati önem taşımaktadır. Eğer yaklaşık 1 saat sonra tıbbi yardıma ulaşılabiliyorsa, ısırılan yerin 8-10 cm üzerinden çok fazla sıkmaksızın bir mendil vs. ile bağlanmalıdır. Bu yolla kanın vücuttaki akışı yavaşlatılır ve zehrin çabuk dağılması engellenir. Steril bir jilet ile yaranın kesilmesi, olası bir şok tehlikesi nedeni ile her zaman tavsiye edilmez. Yara asla emilmemeli veya emdirilmemelidir. Çünkü ağız yolu ile sekonder zehirlenme mümkündür. Isırılma yere, tıbbi yardım öncesinde herhangi bir çözelti veya potasyum permanganat eriyiği ile muamele edilmemelidir. Bazı hassas kimselerde (yılan zehrine aşırı duyarlı) ısırılma olayından hemen sonra kasılmalar ortaya çıkar, bu durumlarda mümkün olduğunca çabuk tıbbi yardım gereklidir."
"YILANLARI RAHATSIZ ETMEYİN"
Hiçbir canlının rahatsız edilmediği sürece insana saldırmadığını belirten Doç. Dr. Göçmen, "Kendi konutunuz dışında, tatil beldelerinde yılana rastladığınızda, doğal ortamlarında onlara müdahale edilmemelidir. Rahatsız edilmedikleri sürece doğa ile iç içe yaşamalarında bir sakınca yoktur" dedi.
Doç. Dr. Bayram Göçmen Türkiye'de yaşayan zehirli yılan türlerine karşı, ısırma vakalarında kullanılabilecek panzehir üretilmediğini, ithal panzehirlerin de etkili olmadığını vurgulayarak, "Sözgelimi 2002 yılında zehir protein yapısı üzerinde tarafımızdan gerçekleştirilen bir çalışma esnasında, koca engerek türünden zehir sağarken bir ısırma vakası olmuş, ancak hastaneye başvurulduğunda panzehir bulunmadığı için sadece alerjik tepkimeler için kullanılan 'acil' uygulaması ve kanı fizyolojik serum ile sulandırma şeklinde tedavi yapılmıştı. Bu açıdan bakıldığında sadece yurtdışında yaşayan zehirli yılan ısırmalarına karşı panzehir ithalatının Sağlık Bakanlığı'nca yapıldığını biliyoruz. Bununla beraber yılan zehirleri gerek tür, gerekse dağılış sahalarına bağlı olarak yılandan yılana değişmektedir. Dolayısıyla etki etmesi bir yana, uygulanan hastalarda daha ciddi komplikasyonlar ortaya çıkarabilirler. Bu açılardan bir kısmı ülkemize endemik olan zehirli yılanlara karşı antivenin üretiminin Türkiye'de yer alan bir kurum tarafından yapılması şarttır. EÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü olarak bu konuda çalışma ve üretim yapma potansiyeline sahip olduğumuzu, gerek bilgi, gerekse uygulama açısından destek verildiği sürece yapabileceğimizi bildirmemiz yerinde olur. DPT projesi kapsamında bu iş yürütülebilir, bu sayede temel bilim olan biyolojinin, biyoteknolojik kullanımı ülkemiz sağlık sektörü açısından bir ilk olacaktır" diye konuştu.
