BİZE ULAŞIN
Kadınların üreme sistemlerinin bir parçası yumurtalıklardır. Yumurtalıklar kadınların üreme hücresi olan yumurtaları üretirler ancak henüz tam olarak bilinmeyen sebeplerden dolayı üretilen yumurtalar yahut yumurtalar üretilirken oluşturulan enzim ve diğer maddeler kiste dönüşebilir. Kistler genelde içi su dolu yapılardır ve ultrasonla görüntülenebilirler.
Bazı kistler vücutta herhangi bir anormalliğe sebep olmadığı için zararsızken bazıları zehirleyici etkiye ve dolaylı olarak sağlık sorunlarına sebep olabilir.
1. İyi huylu kistler
Bu kistler genelde sadece sol ya da sağ yumurtalıklarda oluşan ve 5 santimetrenin altında olan kistlerdir. Kansere dönüşme ya da zehirleyici etkiye sebep olmaları söz konusu olmadığı için iyi huylu ya da "selim" olarak adlandırılırlar. Fakat bu sıkıntıya sebep olmayacakları anlamına gelmez, bazı iyi huylu kistler hormonal bozukluklarla iç içe olup ağrıya da sebep olabilirler. Bazı iyi huylu kistler şunlardır:
2. Kötü huylu kistler
Habis, yani kötü huylu kistler genelde yağ tabakalarının üzerinde oluşan ve farkına varılması uzun süren kistlerdir. Kansere dönüşme ihtimalleri çok yüksek olduğundan kötü huylu kistlerin tedavisinde erken teşhis çok önemlidir. Eğer kist kötü huyluysa kendi kendine kaybolmaz, hatta çok büyüyüp patlayabilirler. Yumurtalık kisti patlaması bu durumda zehirleyici etkiye, yumurtalıklarda yırtıklara ve bunlardan doğacak iç kanamalara sebep olabilir.
Kist oluşumunun nedenleri daha tam olarak belirlenmiş değil. Ancak birtakım hormonal bozukluklar ve genetik faktörler gibi durumların kist oluşumunda etkili olduğu düşünülüyor.
Özellikle kötü huylu kistlerin erken teşhisi hayatınızı kurtarabilir fakat yumurtalıklar vücudun nispeten dikkat edilmeyen bir kısmı olduğu için bir sorun olduğunun farkına varmanız pek mümkün olmayabilir. Örneğin bazı kistler 25 santimetreye ulaşıncaya kadar hafif bir karın şişkinliği dışında fark edilmeyebilir, bu da tedaviyi zorlaştırır.
Yumurtalıklarda kist olduğu nasıl anlaşılır diye düşündüğünüzde şu belirtilere dikkat etmelisiniz:
Tespit edilmelerinin zorluğundan dolayı bunların dışında başka belirtiler de yumurtalık kistinin habercisi olabilir. Bazı kistlerin etkisi direkt olarak üreme sistemine değil vücudun diğer mekanizmaları ve organlarına etki edebilir. Sol yumurtalık kisti belirtileri de yukarıdaki belirtilerle aynıdır fakat sol yumurtalıktaki kistler genelde hormon bozukluklarını işaret eder. Bu ve benzer türdeki kistlerin tespitinde ayrıntılı, tüm vücudu kapsayan tetkiklerin yapılması çok önemlidir.
Rahimde oluşan kistlerse yumurtalık kistlerinden daha tehlikelidir. Rahim doku olarak kistlerin beslenmesine daha yatkındır ve rahimde oluşan kistler genelde kötü huylu olduklarından kansere dönüşmeleri daha olasıdır. Rahimde kist nasıl anlaşılır sorusunun cevabı yumurtalık kistleriyle aşağı yukarı aynıdır. Yalnızca rahim kistlerinde meydana gelen ağrılar sık sık regl öncesindeki normal ağrılarla karıştırılabilecek türde sızlama şeklindeki ağrılardır. Karında kist belirtileri ise rahim ve yumurtalık kistlerinden ötürü olabileceği gibi iç organlarda meydana gelen bir anormalliğin de sonucu olabilir.
Kistlerin belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da bu belirtilerin menopozdan sonra yaşanmasıdır. Çünkü yumurtalıklarda oluşan kistler menopozdan önce üreme sisteminin çalışmasıyla bağlantılıdır. Fakat menopozda yumurtalık kisti belirtileri büyük ölçüde rahim kanserinin belirtisi olarak görülür.
Kistin tespit edilmesi vücutta yarattığı herhangi bir anormallik sonucu olmamışsa doktorunuz birkaç ay boyunca bu kistin izlenmesini isteyebilir. Bazı iyi huylu kistler oluştuktan sonraki bir ya da iki ay içinde vücudun kendi salgıladığı enzim ya da salgılarla kendiliğinden çözülüp yok olabilir. Bu durumlarda fazladan bir müdahaleye gerek olmayacağı için izlenme yoluna gidilebilir.
1. Hormon tedavisi
Yumurtalıklar belki de hormonların en çok etkilediği ve etkilendiği üreme sisteminin bir parçasıdır. Bu yüzden genelde yumurtalıklarda kist oluşması vb. anormallikler hormonların düzenlenmesi ile düzelebilir. Hormon tedavisinde en çok tercih edilen yöntem doğum kontrol haplarıdır. Bu haplar aktif ve pasif hormonlar içerdiğinden vücudun kendini kontrol edemediği durumlarda hormon üretiminin düzenlenmesine yardımcı olur. Çeşitli sebeplerden dolayı doğum kontrol haplarının kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda hap ya da iğne ile hormon takviyesi tercih edilebilir.
2. Cerrahi müdahale
Kistlerin kötü huylu olması durumunda genelde kisektonomi yani söz konusu kistlerin ameliyatla alınması tercih edilir. Fakat eğer kist oluşumunda genetik faktörlerin etkisi büyükse bu üreme sisteminin kist oluşumuna çok yatkın olduğu anlamına gelir. Bu tür durumlarda yalnızca kistlerin alınması bir işe yaramaz çünkü kısa bir süre sonra vücut tekrar başka kistler oluşturur. Bundan kaçınmak için bazı durumlarda yumurtalıklardan birinin ya da ikisinin de alınması veya rahmin alınması gibi müdahaleler yapılabilir.
Cerrahi müdahale yumurtalık kistleri söz konusu olduğunda en son tercih edilen seçenektir çünkü geri dönüşü yoktur. Yumurtalıkların alınması gibi durumlarda hastanın çocuk sahibi olma ihtimali de sıfırlandığı için ciddi sonuçları olan bir tedavidir.
