Zonguldak'ta Maden Kaynaklı Zemin Hareketleri

Yıldız Teknik Üniversitesinin, yerleşim yerlerinin altında taş kömürü üretilen Zonguldak'ta yaptığı araştırma projesine göre, Kozlu beldesinin zemininde yılda 7-8 milimetre yer değiştirme (çökme) olduğu tespit edildi.

Hollanda hükümetinin "Huygens" bursunca desteklenen ve Harita Dergisi'ninde de yayımlanan "Zonguldak Maden Alanlarında Meydana Gelen Yer Yüzeyi Hareketlerinin InSAR Zaman Serileri ile Belirlenmesi" çalışmasında, Zonguldak'ın Türkiye'nin tek ve en büyük yer altı taş kömürü maden alanı üzerinde kurulduğu belirtildi.

Jeodezi ölçme tekniği olan Sar İnterferometri (InSAR) ile yer yüzeyindeki günlük ya da yıllar süren değişimlerin milimetre hassasiyetinde ölçülebildiği kaydedilen araştırmada, Kozlu'da geçmişten itibaren pek çok tasman (madencilikte yer altında oluşan boşlukların, yer üstünde meydana getirdiği çöküntü) oluştuğu ve yerleşim yerlerinin deformasyondan dolayı kullanılmaz duruma geldiği belirtildi.

Araştırmada, yer altı kömür madenciliğin bölgede aktifliği ve yeni galerilerin açılacak olmasının tasman riskini arttırdığı vurgulanarak, şu ifadelere yer verildi:

"Kozlu'daki şehir alanında ortalama yer değiştirme hızı, yılda 7-8 milimetre olarak belirlenmiştir. 7,5 yılda ortaya çıkan zemin hareket değeri ise 50-65 milimetre tespit edildi. Bölgedeki çökmeler açısından birer risk unsuru olan yerleşimlerin varlığı, bu alanlarda bulunmaları dolayısıyla insan hayatı ve maddi kaynak olarak büyük tehlike altındadır."

-"Maden üretimi yapılan her yer hareketli"-

Bülent Ecevit Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, söz konusu çalışmaya ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, bir süre önce hazırladıkları "Zonguldak İncivez ve Bahçelievler Mahallesi Zemin Hareketleri Raporu"nda kentteki zemin hareketleri konusunda bazı verilere yer verdiklerini anlattı.

Yıldız Teknik Üniversitesinin de benzer bir çalışma yaptığını ifade eden Kutoğlu, şunları kaydetti:

"Biz de çalışmalarımızda maden üretimi yapılan her yerin altında hareketlilik tespit ettik. 'Yer değiştirme' dediğimiz şeyin büyük kısmı düşey yönlü hareketler, yani çökmelerdir. Bizim yaptığımız araştırmalarda da çökmeler 7-8 milimetreye yaklaşık benzer rakamlardır. Bu hareketlerin kömür üretiminden kaynaklandığı sismik çalışmalarla ortaya çıktı. Kömür üretimin yapıldığı yerde bu kadar yüksek binaların olması doğru değil. Raporumuzda, madencilik devam ettiği sürece zemin hareketlerinin de süreceğini yazdık. Bugün hareket olmayan yerlerde ileride kömür çıkarılırsa sorun olacağını da belirttik. Çok katlı binalardan vazgeçilmesi ve temel sistemiyle ilgili önerilerde de bulunduk."

Kutoğlu, yer altındaki çökmelerin yer üstüne azalarak etki ettiğine işaret ederek, "Bahsedilen 7-8 milimetrelik yer değiştirme hızı yüzeyde yaşanandır. Yer altında kömür galerisi çöküyor, bunun etkileri yüzeye kadar azalarak devam ediyor" dedi.

Muhabir: Erdinç Aksoy