GİRESUN (AA) - GÜLTEKİN YETGİN - Restorasyon çalışmaları sonrası tarihi dokusu yeniden ortaya çıkarılan Giresun'un taş camileri, tarihi ve kültürel yönden kentin önemli değerleri arasında yer alıyor.
Giresun Valiliği ve Vakıflar Genel Müdürlüğünce 11 yılı aşkın süredir yapılan çalışmalar sonucu tescilli 16 tarihi cami restore edildi.
Özellikle yapımından sonraki dönemlerde cepheleri sıvanan camiler, duvarlarındaki sıvaların sökülmesiyle eski tarihi güzelliklerine kavuştu.
Restorasyon çalışması yapılan camiler arasında Şebinkarahisar ilçesindeki 835 yıllık Behramşah, 158 yıllık Hacı Hüseyin, 130 yıllık Hacı Miktad ve 123 yıllık Kapu camileri gibi yapılar yer alıyor.
- Behramşah Camisi
Bu yapılar arasında en eski olarak bilinen Behramşah Camisi, 8 asırlık tarihiyle dikkati çekiyor.
Beylikler döneminde Mengücek Beyi Muzafferüddin Muhammed tarafından 1184 yılında yaptırılan cami, bugüne kadar ulaşmış durumda. Restorasyon çalışmaları 2016 yılında tamamlanan cami ibadete açık.
- Hacı Hüseyin Camisi
Giresun merkezdeki Hacı Hüseyin Camisi ise ilk olarak 1594'te Ramazanoğlu Hacı Hüseyin tarafından, daha sonra 1861'de Dizdarzade Murat Bey kızı Emetullah Hanım tarafından yeniden inşa ettirildi.
Kagir sistemde inşa edilen dikdörtgen planlı yapının beden duvarlarında bazalt, kapı ve pencere sövelerinde ise kesme andezit taşı kullanıldı.
- Hacı Mikdat Camisi
Giresun Atatürk Meydanı'na güzelliğiyle ayrı bir hava katan Hacı Mikdat Camisi de ilk olarak 1661 yılında Hacı Miktad Ağa tarafından inşa ettirildi ve 1841'de Hacı Çalık Kapudan tarafından onarımı yaptırıldı. 1889 yılında Hacı İsmail Efendi tarafından yeniden inşa ettirilen cami kagir sisteme göre uzunlamasına dikdörtgen planlı.
Yapının beden duvarlarında düzgün yonu bazalt, son cemaat yeri, kubbe kasnağı, pencere söveleri, minare, ağırlık kulesi ve duvarlara bitişik ayarlarda ise kesme andezit taş kullanıldı. Cami 2011 yılında restore edilerek eski güzelliğine kavuşturuldu.
- Kapu Camisi
İlk olarak 1607'de Seyit Mehmet Paşa tarafından inşa ettirilen ibadethane 1896 yılında Karamustafaoğlu Mahmut Esat tarafından yenilendi. Giresun Kalesi'nin giriş kapısı yakınında bulunduğundan Kapukahve ismi ile anılan cami bugün bulunduğu semtin adı ile aynı taşıyor. Kapu Camisi 2015 yılında restore edildi.
Bunların yanı sıra Kale Camisi 2017, Şeyh Keramettin Camisi 2014, Çınarlar Camisi 2015, Gemiler Çekeceği Camisi 2011, Şebinkarahisar Fatih Camisi 2005 ve 2011, Şebinkarahisar Tamzara Camisi 2011, Bulancak Şemsettin Mahalle Camisi 2016, Bulancak Kızılot Camisi 2009, Bulancak Ahmetli Köyü Camisi 2017, Piraziz Şeyh İdris Camisi 2017, Yağlıdere Tekke Köyü Hacı Abdullah Halife Camisi 2016 ve Keşap Uğurca Camisi 2017 yılında restore edilerek tarihi güzellikleri yeniden canlandırıldı.
Giresun Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü Başkanı Doç. Dr. Gazanfer İltar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kentteki tarihi camilerin pek çoğunun yığma taş olarak inşa edildiğini söyledi.
Genellikle son cemaat yeri ve harimden oluşan camilerin üzerlerinin dört omuzlu ahşap tavanla örtülü olduğunu aktaran İltar, bunlarla birlikte kubbeli tiplerinin de yer aldığını, bu tarzdaki ibadethanelerin ise Giresun merkez ve Şebinkarahisar ilçesinde yoğunlaştığını ifade etti.
İltar, Giresun'un batısında kalan tarihi camilerin bir kısmında kubbe yerine piramidal kademelenmelerle tavan merkezlerinin yer aldığını belirterek, dıştan kırma çatılı, içten bağdadi kubbeli tavan tiplerinin ise Doğu Karadeniz bölgesinde yaygın bir uygulama olduğunu anlattı.
Küçük boyutlu köy camilerinin bir kısmında son cemaat bölümünün bulunmadığını dile getiren İltar, "Giresun genelinde yer alan camilerin taş mihrapları literatürde Giresun tipi olarak değerlendirilebilecek ünik (tek, eşi olmayan) bir biçime sahiptir." dedi.
- Tamzara Camisi'nin camisinin tarihi, restorasyonla ortaya çıktı
Tarihi ibadethaneler içerisinde farklı bir mimariye sahip Tamzara Camisi'nin restorasyonu aşamasında cami tabanında bir şişe içerisinde belgeye ulaşıldığını ifade eden İltar, sözlerini şöyle tamamladı:
"Ele geçen belgede caminin mimarı, müteahhidi, ustaları, inşaatında çalışanları ve yapımında kimin ne kadar maddi destek verdiği yer alıyor. Bu belgeye göre caminin 30 Eylül 1901'de inşa edildiği ve baş mimarının Gümüşhane'nin Torul ilçesine bağlı Mavrinas köyünden Hacı Lefter oğlu Timyos Efendi olduğu anlaşılıyor."