İSTANBUL (AA) - BAŞAK AKBULUT YAZAR - Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) İstanbul'da 15 Temmuz 2016'daki darbe girişimi faaliyetlerine katıldıkları tespit edilen 2 bin 190 kişi 41 ana davada yargılanırken, en kritik davalarda hakim karşısına çıkarılan 1364 örgüt mensubu hapis cezalarına çarptırıldı.
FETÖ'nün, Türk Silahlı Kuvvetleri içine sızan subayları aracılığıyla 15 Temmuz 2016'da gerçekleştirdiği kanlı darbe girişimi 6. yılını geride bırakırken, İstanbul'da çıkan olayları soruşturmakla görevli İstanbul Adalet Sarayı en yoğun dönemlerini geçirdi.
FETÖ bağlantıları olduğu tespit edilen hakim ve savcılar ile memurların görevden alınmasıyla iş yükü daha da artan adliyede, gözaltına alınan binlerce şüpheli sorgulandı.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca, darbe girişimine aktif olarak katıldıkları veya örgütle bağlantılı oldukları tespit edilen şüphelilere yönelik yürütülen soruşturmalar sonucu 6 yılda 18 bin 883 iddianame hazırlandı, hakkında işlem başlatılan ancak bir suça karıştığı saptanamayan kişilere yönelik 38 bin 607 takipsizlik kararı verildi.
Darbe girişiminde İstanbul'da çeşitli yerlerin ele geçirilmesiyle ilgili 41 dava açıldı.
Bazı davalarda sanık sayılarının 100'ü geçmesi, bazı davaların da aynı günlerde görülmesi nedeniyle İstanbul Adalet Sarayı'ndaki duruşma salonları yetersiz kaldı.
Bunun üzerine duruşmalar, Silivri Ceza İnfaz Kurumları karşısındaki salonlar, Çağlayan'daki İstanbul Adliyesi'ndeki büyük salon, Bakırköy Adliyesi Konferans Salonu, Kartal'daki İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi'ndeki büyük salon, Büyükçekmece Mimar Sinan Spor Salonu ve Silivri Alibey Spor Salonu'ndan dönüştürülen yerlerde yapıldı.
Zamandan tasarruf etmek için duruşmalar Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) ile kayıt altına alınıp sonradan yazıya döktürülse de bazı duruşmalar iki ay boyunca gece yarılarına kadar devam etti.
Yargılama sürecinde konu, yer ve sanıklar arasındaki bağlantılar nedeniyle bir kısım sanıkların dosyaları ana davalardan ayrıldı.
Üst düzey güvenlik önemleri altında, binlerce sayfalık iddianameler, ifadeler, görüntüler ve raporların incelenmesinin ardından darbe girişimi faaliyetleri nedeniyle yargılanan 2 bin 190 sanıktan 1364'ü, aralarında "Anayasayı ihlal"in de bulunduğu çeşitli suçlardan cezalandırılırken, 826 sanık tüm suçlardan beraat etti.
41 ana dava ile bu davalardan ayrılan dosyaların tamamı, görüldükleri yerel mahkemelerce karara bağlandı.
Darbe girişimi faaliyetleri ve FETÖ bağlantıları nedeniyle hapis cezası verilen 2000 tutuklu ve hükümlü, Silivri Cezaevi'nde kalıyor
- İstanbul'un çatı davasında organizatörlere rekor ceza
14. Ağır Ceza Mahkemesince yürütülen "İstanbul'daki ana darbe davası", 17 Nisan 2018'de karara bağlandı ve tutuklu 14 sanıktan eski Tümgeneral Fethi Alpay, eski Tuğgeneraller Eyyüp Gürler ile Özkan Aydoğdu, eski Kurmay Albaylar Ahmet Gümüş, Mehmet Kapan, Müslüm Kaya, Nebi Gazneli, Ömer Faruk Özköse ile Kurmay Albay Sadık Cebeci, eski Kurmay Yarbaylar Şakir Çınar ile Fatih Karakaya ve eski Kurmay Binbaşı Murat Yanık, "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırıldı.
Tutuklu sanıklardan eski Tuğgeneral Yüksel Durak hakkında "Görevi kötüye kullanma" suçundan 10 ay hapis cezası veren mahkeme heyeti, sanık Durak'ı ayrıca "Silahlı terör örgütünün hiyerarşik yapısına dahil olmamakla birlikte silahlı terör örgütü adına suç işlemek" suçundan da 5 yıl 2 ay 15 gün hapis cezasına çarptırdı.
Mahkeme heyeti, sanıklar Muzaffer Düzenli, Eyyüp Gürler, Fethi Alpay, Murat Yanık ve Özkan Aydoğdu'ya, kalkışma sırasında darbeciler tarafından şehit edilen Erol Olçok ile oğlu Abdullah Tayyip Olçok'un da aralarında bulunduğu 87 kişinin ölümünden sorumlu oldukları gerekçesiyle "Nitelikli kasten öldürmeye azmettirme" suçundan da 87'şer kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verdi.
Ayrıca, sanıklar Müslüm Kaya ve Nebi Gazneli de "Bir suçun işlenmesini kolaylaştırmak amacıyla kasten öldürme" suçundan 3'er kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı.
Sanıklar Mehmet Kapan ve Fatih Karakaya'yı 43 kişiye yönelik "Bir suçun işlenmesini kolaylaştırmak amacıyla kasten öldürme", "Bir suçun işlenmesini kolaylaştırmak amacıyla çocuğu kasten öldürme" suçlarını işledikleri gerekçesiyle, 43'er kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptıran mahkeme heyeti, sanık Sadık Cebeci'yi, İlhan Varank'ın da aralarında bulunduğu 14 kişiye yönelik "Kasten öldürme" suçunu işlediği gerekçesiyle 14 kez ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkum etti.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi de 14 sanığa verilen hapis cezalarını hukuka uygun buldu.
Kapatılan Kuleli Askeri Lisesi, Vaniköy, Beykoz'da yaşananlar ve Çengelköy Polis Merkezi'nin işgaliyle burada çıkan olaylarda 8 kişinin şehit edilmesine ilişkin 14'ü eski polis 114 sanığın yargılandığı davada 10 Aralık 2018'de karar çıktı.
İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi, eski Albaylar Muammer Aygar ve Mürsel Çıkrıkçı'yı toplam 9 kez ağırlaştırılmış müebbet ve 1805'er yıl, 26 sanığı "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırdı.
İradeleri komutanları tarafından fesada uğratıldığı gerekçesiyle 57'si er, 7'si askeri öğrenci olan toplam 64 sanığa ise ceza verilmesine yer olmadığına karar veren heyet, diğer sanıkları da çeşitli suçlardan değişen oranlarda hapis cezalarına mahkum etti.
- En gergin dava: 15 Temmuz Şehitler Köprüsü davası
Darbe girişiminde İstanbul'da en çok şehit verilen, o zamanki adıyla Boğaziçi Köprüsü olan 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'ndeki olaylara ilişkin dava, duruşmaları en gergin geçenlerden biriydi.
Şehit yakınları, gaziler ve müdahil kurumların sıkı sıkıya takip ettiği duruşmalarda, sanıklarla şikayetçiler arasında çıkan sözlü tartışmalar zaman zaman koltukların havada uçuştuğu gerilimlere dönüştü.
Üst düzey güvenlik önlemleri altında 9 ay süren duruşmaların ardından İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi, 12 Temmuz 2018'de, 34 kişinin ölümüne ilişkin 143 sanık hakkındaki davayı karara bağladı.
Mahkeme heyeti, kararda 72 sanığı "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis, 22 sanığı "Anayasal düzeni ortadan kaydırmaya teşebbüse yardım" suçundan 17 yıl 7'şer ay, 5 sanığı da aynı suçtan 15'er yıl hapis cezasına çarptırdı.
Davanın en rütbeli sanıkları eski Yarbay Turgay Ödemiş ve eski Binbaşı Ahmet Taştan'a "Anayasayı ihlal" ve "Kasten öldürme" suçlarından toplam 35'er kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası veren mahkeme heyeti, ayrıca çeşitli suçlardan Taştan'ın 3 bin 343 yıl, Ödemiş'in ise 3 bin 323 yıl hapisle cezalandırılmasına hükmetti.
Mahkeme, 34 vatandaşın şehit edilmesine ilişkin birçok sanığa da "Kasten öldürme" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verdi. Biri asteğmen, 43'ü er toplam 44 sanık da tüm suçlardan beraat etti.
- AK Parti'yi işgal girişimi davası
15 Temmuz'daki darbe girişimi sırasında, AK Parti İstanbul İl Başkanlığının işgal girişimine ilişkin 15 tutuklu sanık İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılandı. Mahkeme heyeti, "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçundan 4 sanığın ağırlaştırılmış müebbet, 11 sanığın da müebbet hapisle cezalandırılmasına karar verdi.
Yargıtay tarafından kısmen bozulmasının ardından yeniden görülen davada mahkeme, 10 sanığa "Anayasayı ihlal suçuna yardım" suçundan 12 yıl 6'şar ay hapis cezası vererek, tahliyelerine hükmetti.
Darbe girişiminde Acıbadem'deki Türk Telekom binası işgal edilmeye çalışılırken çıkan olaylarda, Acıbadem Mahallesi Muhtarı Mete Sertbaş dahil 6 kişinin şehit edilmesine ilişkin tutuklu 41 sanık, İstanbul 27. Ağır Mahkemesi'nde yargılandı.
Mahkeme heyeti, 20 Nisan 2018'de açıkladığı kararda, "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçundan 7 sanığın ağırlaştırılmış müebbet, 33 sanığın da müebbet hapis cezasına çarptırılmasına hükmetti.
Bir sanığın beraatine karar verilen davada ayrıca, 6 kişinin şehit edilmesine ilişkin 6 sanık, "Kasten öldürme" suçundan ayrı ayrı ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı.
İlk derece mahkemelerinin kararının ardından davaların bir kısmı Yargıtay tarafından kısmen bozuldu.
Bazı davalardaki yargılamalar bozma ve ayrılma nedeniyle devam ederken, aralarında muvazzafların da bulunduğu 126 asker hakkında "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme" suçundan ağırlaştırılmış müebbet, 2 er hakkında "kamu malına zarar vermekten" 6'şar yıla kadar hapis istemiyle sonradan açılan dava, İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi'nde sürüyor.