Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) Sebze ve Meyve Komisyoncuları Meslek Komitesi Meclis Üyeleri, sebze ve meyve ticaretinin gerek ürün kalitesinin yükselmesi gerek kayıt dışılığın önüne geçilmesi gerekse ticaretin daha sağlıklı ilerleyebilmesi için alımların haller üzerinden devam ettirilmesi gerektiğini belirtti. Komisyoncular, haller de düzenleme beklediklerini de söyledi.
MTSO 2 No’lu Sebze ve Meyve Komisyoncuları Meslek Komitesi Meclis Üyeleri, sektöre ilişkin değerlendirmeler yaptı. Bir taraftan pandeminin sektör üzerindeki etkilerine değinen meclis üyeleri, diğer taraftan Hal Yasasını değerlendirdi. Üreticinin sıkıntıları ile Mersin Meyve ve Sebze Halinde yaşanan sorunlar da dikkat çekilen konular arasında yer aldı.
“Haller olmazsa olmazımız”
2 No’lu Komite Meclis Üyesi Suphi Yılmaz, meyve sebze hallerini sektörün ‘şah damarı’ olarak nitelendirerek, hallerin piyasa düzenleyici olduğunu, arz-talep dengesini koruduğunu, fiyat dengesi oluşturduğunu söyledi. “Haller olmazsa olmazımızdır” diyen Yılmaz, özellikle çok uluslu şirketlerin lobi yaparak halleri bypass etme gayretiyle bu noktalara gelindiğini ifade etti.
Pandemi sürecinin etkilerini de değerlendiren Yılmaz, pandemi nedeniyle yurt içinde de yurt dışında da bir takım sorunlar yaşandığını belirtti. Yurt içinde virüs nedeniyle pazar alışverişlerinin azaldığını, bu dönemde e-ticaretin yükseliş eğilimine geçtiğini kaydeden Yılmaz, “Ancak internet üzerinden alışveriş yapanların yüzde 60’ı düşük kaliteli ürünler aldıklarından şikayetçi. Yüzde 40’ı ise ‘kalabalık ortamlara girmeyeyim de böyle ürüne razıyım’ diye düşünüyor. Bu durum da bizi etkiliyor” değerlendirmesini yaptı.
Üreticinin de bu dönemde sıkıntılı olduğunu, girdi maliyetlerindeki artış nedeniyle ilaç, gübre gibi malzemeleri almakta zorlanınca ürün kalitesinin düştüğünü dile getiren Yılmaz, kalitenin düşük olmasının ihracatı da olumsuz etkilediğini söyledi. Üreticinin imkanlarının daraldığını vurgulayan Yılmaz, “Buna bir de alım gücünün düşmesi eklendi. İnsanlar artık ekmek dışındaki gıda ürünlerine yönelik alışverişini oldukça azalttı. Üretici mutlaka desteklenmeli” diye konuştu.
“Kamu bankaları üreticiye daha çok destek vermeli”
Meclis Üyesi Metin Beyan da üreticinin yaşadığı sıkıntılara dikkat çekti. Sıkıntılı dönemi atlatmak adına üreticilerin özel bankalardan kredi çekmek durumunda kaldığını ve bugün ödemekte zorlandıklarını ifade eden Beyan, kamu bankalarının üreticiye daha çok destek olmasını beklediklerini söyledi. Birçok çiftçinin bahçesini satışa çıkardığını belirten Beyan, bu durumun özellikle geleceğe yönelik hiç olumlu sinyal vermediğini, üreticinin mutlaka korunması gerektiğini vurguladı.
Büyük marketlerin büyük bölümünün meyve sebze alımını haller dışında yapmasını da değerlendiren Beyan, şunları söyledi:
“Halden en çok alışverişi yapan pazarcı esnafı. Marketler ise doğrudan üreticiden alıyor gibi gösterseler de dışarıdaki çok sayıdaki aracıdan alım yapıyor. Tarladan direk ürün alabilmelerine bu ürünlerin ayıklanması, düzenlenmesi gerektiği için imkan bulunmuyor. Mutlaka bir aracı gerekli ve dışarıdaki satışlar denetlenemiyor. Bu nedenle kayıt dışı artıyor, fiyatlar yükseliyor ve tüketici de yüksek bedeller ödemek durumunda kalıyor. Ancak buna rağmen kaliteli ürüne ulaşamayabiliyor. Bu noktada düzenleme şart.”
“Mersin Haline trafo istiyoruz”
Meclis Üyesi Haluk Mutluay ise Mersin Halinin eksiklerine değindi. Hal kullanıcılarının özellikle enerji altyapısından şikayetçi olduğunu belirten Mutluay, şöyle konuştu:
“Mersin Halindeki elektrik altyapısı çok eski. Şu anda haldeki işyerlerinin yüzde 80’inde soğuk hava deposu var ve yoğun elektrik kullanımı nedeniyle 5-6 saate varan elektrik kesintileri yaşıyoruz. Jeneratör kullanmak da çok maliyetli. En az 300 jeneratör çalışması gerekiyor. Trafo kurulması için TEDAŞ’tan bir talebimiz oldu ama halen yanıt bekliyoruz. Halde yapılan her türlü satışın Hal Kayıt Sistemi üzerinden yapılıyor olması, e-fatura sistemini kullanmamız nedeniyle kesintisiz enerjinin olması bizler için oldukça önemli. Kesinti yaşandığı süreçte yola çıkan pazarcı arabalarına fatura kesemediğimiz için cezalarla karşılaşabiliyoruz. Kış mevsiminin gelmesiyle birlikte sorun daha da büyüyecek. Şimdiden çözüm için kollar sıvanmalı.”
Halde yaşanan bir diğer sorun olarak trafik yoğunluğuna işaret ederek, bu konuda da Mersin Büyükşehir Belediyesinden destek istediklerini kaydeden Mutluay, “Özellikle sabahları yoğunluk çok artıyor. Bu nedenle hal içinde otopark yapılması önemli. Giriş çıkışlar yoğun olunca pazarcı arkadaşlar buraya gelmeyip yakın hallere gitmeyi tercih ediyor. Trafik sorununa yönelik bir çözüm mutlaka geliştirilmeli” ifadelerini kullandı.