Türkiye ve dünyanın en büyük Geofit Bahçesi’nde ülkede yok olmaya yüz tutan yüzlerce tür koruma altına alınıyor. Burada çoğaltılan türler yeniden doğayla buluşuyorlar. Tesis bitkiler için adeta Nuh’un Gemisi oldu.
2014 yılında Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü içerisinde hayata geçirilen Dünya’nın ve Türkiye’nin en büyük Geofit Bahçesinde yok olmaya yüz tutan 450’si endemik olan toplam 950 adet bitki türü koruma altında tutuluyor. Bu türler 350 bin kilometrekare alanda ve 8 sene süren çalışmayla toplandı. Aralarında bir dönem Hollanda’ya kaçırılırken yakalanan Ters Lale’nin de olduğu yok olmaya yüz tutan türler burada çoğaltılıyor. Çoğaltılan ve ıslah edilen bu bitkilerin soğanları pilot il olarak belirlenen 26 ile gönderilerek buralarda da ticari olarak üretilmeleri sağlanıyor. Bu sayede doğadan toplanmayan türler de hızla yaygınlaşmaya başlıyor. Yok olmak üzere olan bazı türler ise doğaya ekilerek bu türlerin yeniden hayata döndürülmesi de sağlanıyor.
Geofit Bahçesinde yapılan çalışmalar hakkında bilgi veren Yalova Atatürk Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürü Dr. Yılmaz Boz, “Geofit soğanlı ve yumrulu bitkilerin ortak adıdır. Bu proje 2000’li yıllarda başlamış ve 2014 yılında da hayata geçmiştir. Burada toplamda bin 100 türü muhafaza ediyoruz. Bu kapasite ılıman iklim kuşağındaki Dünya’nın en büyük kapasitesi. Burada korumanın yanısıra nasıl üretilip üretime kazandırılabileceği konusunda da çalışmalar yapıyoruz. Burada sadece Türkiye’de yetişen türleri toplamanın yanısıra ülkemizden kaçırılmak istenen veya başka ülkelerden kaçırılırken ülkemizden geçerken yakalanan bazı türleri de merkez olarak burada koruma altına alıyoruz. Bu tipte yaklaşık 200 tür bulunuyor. Bu bitkiler süs bitkilerinin, ilaç hammaddelerinin de gen kaynağı olma özelliğini taşıyorlar. Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü ve bazı diğer enstitülerinde içerisinde olduğu ama etkin olarak Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nün üzerinde çalıştığı bazı türler var. Mesela Mis Zambağı, Çakar Nergis, Ters Lale ve Kardelen gibi bazı türlerin üretimini de yapıp il müdürlükleri vasıtasıyla çiftçilere veriyoruz. Onlar daha da büyük çapta üretip bunun ticaretini yapan kişilere satıyorlar” şeklinde konuştu.
Türkiye’nin gen kaynağı
Burada muhafaza altına alınan türlerin Türkiye’nin gen kaynağını oluşturduğunu da dile getiren Boz, “Bu proje ile doğada olmayan bazı türleri bile burada görme şansımız var. Bu proje kapsamında daha önce Dünya literatüründe olmayan 30 adet yeni tür teşhis edildi. 3 cilt olarak Geofit kataloğunu da oluşturduk. Bu noktadan sonra başka ülkelere bu türlerin gitmesinin bir önemi yok zira ana kaynağı artık bizde. Bu türler gelecek kuşaklara da geçişini sağlayacağız” dedi.
China Expo 2019’da Türkiye’yi temsil edecek
Yalova’da yer alan Geofit Bahçesi sadece muhafaza altında tutulan tür sayısı ile değil mimarisi ile de dünyadaki ilk yapı olarak göze çarpıyor. Yalova Geofit Bahçesi bu yıl Çin’de gerçekleşecek ve alanında Dünyanın en büyük fuarlarından birisi olan China Expo 2019’da ülkemizi temsil edecek. Bu konu hakkında da bilgi paylaşan Boz, “Yalova Geofit Bahçesi benzer mimarilerde yarışmaya katılmış ve ödül almış bir yapıdır. Bu özelliğiyle de bu yıl düzenlenecek Chına Expo’da ülkemizi bu yapı temsil edecek. Burada ilgili çalışmalar yapıldı. Görselleri alındı. Çin’de burasının aynısının küçük ebatlısı oluşturulacak ve Chına Expo’da yer alacak.
Özel iklimlendirmesinden gece ve gündüz ışıklandırmasına kadar tüm detayları titizlikle düşünülen Geofit Bahçesi birçok endemik ve soğanlı bitkilerin diğer kuşaklara ulaşmasına imkan tanıyor. 2 bin 150 metre karesi yetiştirme ve araştırma alanı, 480 metre karesi sergi alanı olmak üzere toplamda 2 bin 630 metre karelik kapalı alan üzerinde yer alan bahçe 4 milyon 014 bin TL’ye mal edildi.