Memduh Şevket Esendal, Ölümünün 60. Yılında Sempozyumla Anıldı

Türk Edebiyatının önde gelen yazarlarından Memduh Şevket Esendal, ölümünün 60. yıl dönümünde memleketi Tekirdağ’ın Çorlu ilçesinde, kendi adını taşıyan tiyatro salonunda düzenlenen sempozyumla anıldı. Çorlu Belediyesi ve Özel Trakya Koleji'nin işbirliğiyle düzenlenen sempozyuma çok sayıda vatandaş katıldı.

Pamukkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Çetişli, sempozyumda yaptığı konuşmada, doktora çalışmasını Memduh Şevket Esendal üzerine yaptığını ve Esendal’ın önemli bir siyaset, devlet ve edebiyat adamı olduğunu söyledi.

Esendal’ın hayat hikâyesini anlatan Prof. Dr. Çetişli, yazarın sanat yaşamıyla ilgili şu bilgileri verdi: “Memduh Şevket Esendal edebiyatımızın en önemli 5 hikâyecisinden biridir. Bizim insanımızı bu kadar doğal ve sanat kaygısı gütmeden anlatabilen yazarların sayısı azdır. O’nun hikâyelerinin konuları çeşitlilik göstermektedir. İlk dönem hikâyelerinde Bulgar zulmü yer almaktadır. En önemsediği konulardan biri aile kurumudur. Aile bireylerinin kendi aralarındaki münasebetleri, nişan, düğün gibi olaylar, gelin ve kaynana ilişkileri, ideal erkek ve ideal kadın tipleri hikâyelerinde sıklıkla geçer. Aynı şekilde büyük aileden çekirdek aileye geçiş temasını da işlemiştir. Ayaşlı ile Kiracıları adlı romanında çekirdek aile dahi dağılmıştır. Bunların dışında bürokrasiye de eserlerinde geniş bir şekilde yer vermiştir. Bürokrasiyi ve bürokratların yaptıkları lüzumsuzlukları anlatarak hicvetmiştir. Onun eleştirdikleri bugün de devam etmektedir. Nemelazımcılar, halka tepeden bakanları eleştirmiş, memurluğun yozlaşmasına karşı bir duruş sergilemiştir."

Memduh Şevket Esendal'ın Türk hikâyesine yeni bir form kazandırdığını kaydeden Çetişli, "Esendal’a gelinceye kadar Maupassant tarzı hikâyeler yazılmıştır. Esendal da ilk 20 hikâyesini bu tarzda kaleme almıştır. Ancak Bakü’deki diplomatlık yıllarında Rusçayı öğrenir ve Rus edebiyatını tanır. Çehov tarzını benimser. Hikâyeleri birdenbire form değiştirmiştir. Türk edebiyatında Çehov tarzında hikâyeler getiren ilk yazar Esendal’dır. Hikâyelerine genel olarak baktığımızda hepsi zevkle okunur. Hikâyelerinin mesajı gizlidir. Çok dikkatli okumadan anlamazsınız. Bir diğer önemli tarafı dildeki ustalığıdır. Eserlerini sohbet üslubuyla yazmıştır. Memduh Şevket Esendal hem önemli bir siyaset ve devlet adamıdır. Ancak hepsinden önemlisi son derece yumuşak, doğal ve zevkli hikâyeler yazan başarılı bir yazardır.” diye konuştu.

Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Şehnaz Aliş ise Memduh Şevket Esendal’ın mektuplarını ele alan bir sunum yaptı.

Memduh Şevket Esendal'ın kızlarına, oğullarına ve arkadaşlarına birçok mektup yazdığını kaydeden Doç. Dr. Aliş, şöyle devam etti: "Esandal, görevi dolayısıyla ailesinden uzak yaşamış ve pek çok mektup yazmıştır. Mektuplarında ailesiyle ilgili düşüncelerini, çevresinde gelişen olayları, ülkedeki gelişmeleri, edebiyat ve sanat alanındaki görüşlerini yazmıştır. Aile ve çocuk sevgisi, dilin önemi, çalışmanın önemi, sanat ve edebiyat alanındaki görüşlerine de geniş bir şekilde yer vermiştir. Hikâyelerindeki üslubu mektuplarında da görmek mümkündür. Kızına çok sevimli tekerlemelerle hitap eder. Resimler yapıp hikâyeler yazar. Tahran’dan yazdığı bir mektubunda bir meddah hikâyesi de yazmıştır. Çocuklarına aldığı hediyeleri de kendi yazdığı masallarla birlikte gönderir. Onlara önce İngilizce, sonra da Fransızca öğrenmelerini tavsiye eder."

Esendal'ın eğitim alanındaki görüşlerinin de mektuplarında önemli yer tuttuğunu kaydeden Aliş, "Yazar hayvanları da çok sever. Kendi evlerinde de hayvan bulunur. Siyasal ve sosyal olaylar mektuplarında geniş yer tutar. Edebiyat eserleri ve okuduğu kitaplardan bahseder. Çocuklarına kitap tavsiyelerinde bulunur. Kızının Shakespeare okuduğunu öğrendiğinde sevinir. Rusya’daki tiyatrolardan bahseder. Yazarken zorlansa da, eserlerini beğenmese de hikâyeciliği sever. Ailesine yazdığı mektuplarda “Allah’a emanet olun”, “Benim için dua edin” gibi ifadeler kullanan Esendal, batıl inançlara da karşıdır.” diye konuştu.

Konuşmaların ardından sempozyumu yöneten edebiyat öğretmeni Sevinç Alemdar, Memduh Şevket Esendal’ın Haşmet Gülkokan adlı hikâyesini okudu. Sempozyumun sona ermesinin ardından Memduh Şevket Esendal adına düzenlenen hikâye yarışmasında dereceye giren öğrencilere ödüller verildi.