ABD’nin Louisiana eyaletinde faaliyet gösteren Fibrebond adlı üretim şirketinin satışı, çalışanlar için emsali nadir görülen bir gelir paylaşımına sahne oldu.
Oksijen'in Wall Street Journal'dan derlediği habere göre; şirketin sahibi Graham Walker, Fibrebond’un 1,7 milyar dolara satılması sonrası satış gelirinin yüzde 15’ini, toplam 540 tam zamanlı çalışanına bonus olarak dağıtma kararı aldı.
Bu kapsamda çalışanlara toplam 240 milyon dolar ödeme yapılırken, kişi başına düşen ortalama bonus 443 bin dolar oldu.
Walker ailesi, Louisiana eyaletinin Minden kentinde faaliyet gösteren ve elektrik ekipmanları için muhafaza üniteleri üreten Fibrebond şirketini kurmuştu. Bu yılın başlarında şirket, enerji yönetimi firması Eaton’a 1,7 milyar dolara satıldı.
Ancak satış sözleşmesine sıra dışı bir madde eklendi:
Satış gelirinin yüzde 15’i çalışanlara dağıtılacaktı. Walker, zorlu dönemlerde şirkete sadakat gösteren çalışanlarını ödüllendirmek istediğini söyledi.
Haziran ayında 540 tam zamanlı çalışan, toplam 240 milyon dolarlık bonus almaya başladı.
Kişi başına düşen ortalama bonus 443 bin dolar oldu. Bu tutar Türkiye'de 28 bin 75 TL’lik asgari ücret üzerinden hesaplandığında yaklaşık 678 asgari ücrete karşılık geliyor.
Ödemeler beş yıla yayıldı ve çalışanların bu süre boyunca şirkette kalması şartına bağlandı. Uzun süredir çalışanlar ise çok daha yüksek tutarlar aldı.
Bonusların dağıtıldığı gün çalışanlar, aldıkları mektuplara inanmakta zorlandı. Bazıları bunun bir şaka olduğunu düşündü. Birçoğu duygusal anlar yaşadı.
Çalışanlar aldıkları parayla borçlarını kapattı, araç satın aldı, üniversite harçlarını ödedi ve emeklilik planlarını finanse etti. Bir çalışan tüm geniş ailesini Cancun’a tatile götürdü.
Yaklaşık 12 bin nüfuslu Minden kentinde bu para akışı, yerel ekonomiyi de canlandırdı. “Bazıları ilk gün harcadı, belki ilk gece,” diyen Walker, “Sonuçta bu onların kararı, iyi ya da kötü,” ifadelerini kullandı.
Wall Street Journal'in haberine göre, Lesia Key isimli çalışan Fibrebond’da 1995 yılında saatlik 5,35 dolar ücretle işe başladı. Üç küçük çocuğu ve ciddi borçları vardı. Bitirme bölümünde çalışıyor, ürünleri temizleyip paketliyordu. Ek gelir için ev temizliği de yapıyordu ancak bu iflastan kaçınmasına yetmedi.
Yıllar içinde yükseldi. Bu yılın başında 254 dönümlük tesis alanını yöneten, 18 kişilik bir ekibin başındaydı.
Bonusuyla ev kredisini kapattı ve hayat boyu hayalini kurduğu bir şeyi yaptı: Yakın bir kasabada butik mağaza açtı.
Şirket satışı ya da halka arz sonrası çalışanların kazanç elde etmesi Silikon Vadisi’nde bilinen bir durum. Ancak bu genellikle şirket hissesi olan çalışanlar için geçerli.
Fibrebond’u özel kılan ise, hisse sahibi olmayan çalışanların da bu satıştan ciddi pay alması oldu.
Fibrebond, 1982 yılında Graham Walker’ın babası Claud Walker tarafından kuruldu. 1990’larda cep telefonu kuleleri için beton muhafazalar üretmeye başladı ve büyüdü.
Ancak 1998’de fabrika tamamen yandı. Aile maaşları ödemeye devam etti. Sadakat böyle oluştu. Dot-com balonunun patlamasıyla işler yeniden düştü. 900 olan çalışan sayısı 320’ye kadar geriledi. Şirket bir ara yalnızca üç müşteriye kaldı.
Graham Walker ve kardeşi 2000’lerin ortasında yönetimi devraldı. Borçlar ödendi, varlıklar satıldı. Yeni pazarlara girme girişimleri başarısız oldu.
Buna rağmen çalışanlar kaldı. Minden’de Walmart dışında büyük işveren yoktu. Şirket haftalık atıştırmalık saatleri, dayanışma fonu ve “aile ortamı” ile ayakta kaldı.
Fibrebond, veri merkezleri için altyapı üretimine girmek üzere 150 milyon dolarlık riskli bir yatırım yaptı. Bu karar 2020’de, pandemiyle birlikte patlayan bulut bilişim talebi sayesinde karşılığını verdi.
Yapay zeka yatırımları ve LNG terminallerine olan talep de satışları artırdı. Son beş yılda şirket gelirleri yaklaşık yüzde 400 arttı.
Çalışanlar bonuslardan vergi ödeyeceklerini öğrenince ise şaşırdı. Bazıları ödemelerin beş yıla yayılmasından şikayet etti. Ancak çoğunluk, birkaç bin dolar bile beklemezken aldıkları tutarlar karşısında büyük memnuniyet yaşadı.