Trabzon’un Hayrat ilçesi Dereyurt mahallesinde bulunan yaklaşık 190 yıllık tarihi caminin dış görünümü adeta harabeyi andırırken, içindeki işlemeleri ise göz kamaştırıyor.Tarihi caminin koruma altına alınarak tescil edilmesi için çalmadık kapı bırakmadıklarını belirten mahalle sakinlerinden Adil Sarmusak, caminin tarihi eser olarak tescillenerek restore edilmesini istiyor.Mahalle halkının geçmişte genellikle Cuma vakti tarihi camide toplanarak hem ibadet ettiğini hem de mahallenin sorunlarını tartıştığını belirten Sarmusak, “Camimiz Hicri takvime göre, 1248 yılında yapılmış. Yani yaklaşık 190 yıllık cami. Burası o dönemler çok önemli bir camiydi. O zamanlar hoparlör yoktu. 6 köyün insanı buraya toplanırdı. Burası adeta konferans salonu gibiydi köyde yapılacak işler burada konuşurdu. Örneğin köprü yapılması, köye su getirilmesi gibi sosyal işleri burada görüşülürdü. Hatta muhtar seçiminde, kim seçilecek gibi konular bile burada konuşulurdu. Camimiz, 1972 yılına kadar faaldi. Ancak 1972 yılında cemaat buraya sahip çıkmıyor, merkez aşağıda olduğundan orada yeni bir cami yapıldı. Dolayısıyla yeni cami yapıldığından müftülük buradaki beratı yani kadroyu alıp oraya verince burası sahipsiz kaldı. Ben de işim nedeniyle İstanbul’da bulunmaktayım. Yıldan yıla fırsat buldukça buraya gelip bakımını yapıyorum. Maalesef buranın bakanı edeni yok. Allah’tan başka sahip çıkanı yok. İnşallah devletimiz buraya sahip çıkar bu kıymetli tarihi eseri yaşatır” dedi.Cami tapusunu Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne tescil ettirmek istediğini ancak reddedildiğini iddia eden Sarmusak, “Yaklaşık 6 yıl önce buradan kadastro geçtiği zaman bu camiyi Vakfılar Genel Müdürlüğü adına tescil ettirdim. Vakfılar Genel Müdürlüğü köy tüzel kişiliğinde kalsın diyerek tapuyu reddetti. Köy tüzel kişiliğine iade etti. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi’nden hocalar geldi baktılar, ilgili makamlara yazılar yazdılar. Buranın koruma altına alınması tarihi eser tescili için Anıtlar kuruluna müracaat ettik. Son olarak geçen sene Anıtlar Yüksek Kurulu kararı ile birinci sınıf tarihi eser olarak tescil edildi. İlgili makamlara Trabzon Büyükşehir Belediyesi’ne, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne, bölge müdürlüklerine bildirildi. Bizim temennimiz burasını koruma altına alınması, onarılması” diye konuştu.Sarmusak’ın iddiaları ile ilgili olarak Vakıflar Bölge Müdürlüğü yetkilileri ise "Bu cami, Trabzon Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1996 yılında tarihi eser olarak tescil edildi ancak mülkiyeti köy tüzel kişiliğine aitti. Büyükşehir Yasası çıktıktan sonra mülkiyeti büyükşehire geçti. Vakıflar Bölge Müdürlüğü olarak araştırma yapıldı. Vakıf kaydına ulaşıldı, işlemleri yapıldı. Tapuda devrini alacakken tapuda şerh çıktı. Şerh işlemi yapılmadan mülkiyeti Vakıflar’a alınamıyor. Vakıflar Bölge Müdürlüğü olarak bu şerhin düşürülmesini bekliyoruz. Daha sonra vakıf adına alınıp onarma işlemine başlanması planlanıyor. 2017 yılında bu sorun çözüldükten sonra projelendirip restorasyonu ve onarımı yapılacak" bilgilerini paylaştı.