Edebiyatta bilinç akışı karakterlerin içsel dünyasını daha samimi ve derinlikli bir şekilde aktarmak için kullanılır. Okuyucu olay örgüsünden çok karakterin zihninde geçenleri takip eder. Dil bilgisi kurallarının esnetilmesi ile düşünceler doğal akışında verilir. Bu yöntem özellikle modernliği kabul eden yazarlar tarafından benimsenmiştir.
Bilinç akışı tekniği, edebiyat ve özellikle roman yazımında kullanılan bir anlatım şeklidir. Bu teknikte karakterin zihninde beliren düşünceleri, duyguları ve algıları kesintisiz olarak okuyucuya sunmak amaç edinilir.
Bu teknikte anlatıcı, karakterin bilinç akışını takip ederken aynı şekilde geleneksel dil bilgisi kurallarına uymayabilir. İç konuşmalar ise düzensiz ya da kopuk olabilir. Bu da okuyucuya karakterin düşüncelerinin doğal akışını takip ediyormuş hissi verir. Bilinç akışı tekniği edebiyat dünyasında özellikle James Joyce, Virginia Woolf ve William Faulkner gibi yazarlar tarafından kullanılmıştır. Özellikle modernist olarak adlandırılan romanlarda sıkça görülen bu teknik okuyucunun karakterin zihninin derinliklerine inmesine olanak tanır.
Bilinç akışı tekniği, karakterin içsel düşüncelerini ve duygularını doğrudan yansıtmaktadır. Okuyucuyu karakterin zihinsel süreçlerine yakın hale getirir. Böylelikle okuyucu kitap ile direkt bağ kurar.
Bilinç akışının en önemli yöntemi duygu ve düşüncelerin mantığa gerek duyulmadan bir araya getirilmesi ile oluşuyor olmasıdır. Kitapta yer alan karakterin aklına gelen her şey direkt ve kesintisi olarak yazıya aktarılır. Düşünceler sık sık rastgele bir biçimde dağılır. Bu da okuyucuya karakterin zihinsel süreçleri daha doğal ve daha gerçekçi gibi gelir. Genellikle bu teknikte noktalama işaretleri ve dilin geleneksel yapıları ikinci planda kalır.
Edebiyat eserlerinde bilinç akışı tekniği genelde karakterin kendi kendine konuşması biçiminde yazılır. Karakterin kendi kendine konuşmalarını veya zihinsel değerlendirmelerini anlatan bu teknik, karakterin düşüncelerinin serbest çağrışımlar yolu ile okura aktarılmasına imkan sağlar. Burada zihin içerisindeki düşünceler birbirini takip etmeden birbirine bağlanmış olur.
Bilinç akışı tekniği okuyuculara karakterin düşünsel dünyasına girme ve olayların ya da dış dünyanın dışındaki içsel tecrübeleri anlama fırsatı sunar. Böylece okuyucu, kitap ile ve karakter ile daha kolay bağ kurar. Bu teknik dilin geleneksel sınırlarını zorlayarak karakterlerin düşüncelerini serbest bir şekilde ifade etmelerine olanak tanır. Bu yüzden bilinç akışı tekniği edebiyatın önemli bir aracı haline gelir.
Bilinç akışı tekniği ile yazılan kitaplar dış dünyadan daha çok karakterin iç dünyasına yönelik bilgiler verir. Okuyucular, karakterin düşüncelerini direkt hissederler.
Örneğin, Virginia Woolf’un “Mrs. Dalloway” adlı eserinde karakterlerin zihinsel düşüncelerini takip ederken düşünceler bir aniden bir diğerine geçebilir. Geçmiş ile günümüz arasında geçişler hızlı bir şekilde yapılabilir.