Halk arasında bakır sülfat bileşiği göztaşı ya da göktaşı ismi ile bilinir. Gözyaşının susuz hali gri tonlarına sahip bir renk almasına rağmen, en bilinen pentahidrat formu, mavi renge sahiptir. Bakır sülfatın parlak mavi renk alması hidrasyon suyundan kaynaklanır. Kristal yapı alevde ısıtıldığında su kaybeder ve yapının gri renge beyaz renge döner.
Göztaşı Nedir?
Göztaşı, bakır sülfat kimyasalının kullanımı yaygın olan ismidir. Bu kimyasal, doğada saf haliyle bulunabilir. Farklı kimyasal maddelerle karıştırılarak çeşitli endüstrilerde kullanılabilir. Mavi renk tonuna sahip madde, çoğunlukla toz formundadır.
Nerede Kullanılır?
- Halk arasında göztaşı olarak bilinen kimyasal, meyve yetiştiriciliği ile geçimi sağlayan kişilerin sıklıkla kullandığı bir ilaç çeşididir. Göztaşı su ile karıştırılır ve ağaçlara püskürtülür. Böylece, ağaçlar hastalıklardan korunur. Rengi mavi tonlar alabildiğinden göktaşı adıyla da bilinir.
- Kültür balıkçılığı sektöründe de kullanılır.
- Ekoparaziter bazı rahatsızlıklarda haricen dezenfektan olarak kullanılır ve spor faaliyetini önleyici etkisi de bulunur.
Göztaşı Ne İşe Yarar?
Gelelim” Bakır sülfat (göztaşı) ne işe yarar?” sorusuna. Göztaşı küprik sülfat olarak da bilinen kimyasal maddedir. Doğada farklı formlarda bulunabilen madde, günlük yaşamda yoğunlukla tarım alanında ilaçlama için kullanılır. Kireç ile buluştuğunda bordo bulamaç; sodyum karbonat ile karışımı halinde burgonya bulamacı olarak adlandırılır. Bağlarda ve meyve bahçelerinde özellikle mantar hastalıkları ile mücadele için kullanılır.
- Su borularında sıklıkla karşılaşılan problemlerden biri olan sucul bitkilerin köklerine kullanılır.
- Yosun giderici özelliği ile yüzme havuzlarında temizleyici madde olarak tercih edilir.
- Akvaryumda bulunan salyangozları temizlemek amacıyla da kullanılabilir.
- Gıda güvenliği adına oldukça riskli olan ve koli basili ismiyle bilinen bakterilerin büyümesini önlemede de etkilidir.
- Tarıma katkısının dışında elektrik ve ısı iletkenliği sağladığı için elektrik üretiminde kullanılır.
- Ticari olarak sıklıkla kullanılan maddelerden biri olan bakır sülfat, suni ipek yapımında tercih edilen kimyasallardan biridir.
- Fonksiyonel olması sayesinde boya, deri ve ahşap ürünlerin yapımında da kullanımı artış gösterir.
Bordo Bulamacı Nedir?
Bordo bulamacı, göztaşı ve kireç birleştirilerek hazırlanan bir karışımdır. Funyal ve bakteriyel hastalıklara karşı koruma amacıyla kullanılan bir tarım ilacıdır. Özellikle sonbaharda hasat işlemi sonrasında ve ilkbaharda çiçeklerin uyanma sürecinden önce bordo bulamacı uygulanmalıdır. Bu ilaçlama ile gelecek yıl olması muhtemel hastalıklara karşı etkin ve ekonomik bir mücadele gerçekleştirilmiş olunur.
Göztaşı Faydaları
Sıklıkla bordo bulamacı hazırlamak amacıyla kullanılan göztaşının özellikle tarım sektöründe birçok faydası bulunur. Bordo bulamacı kullanıma hazır durumda satın alınabileceği gibi, göztaşı bakır sülfat ve kireç ile karışım hazırlanıp da kullanılabilir.
- Uygulama, çiçeklenmeyi birkaç gün geciktirir. Bu durum, ağacın olumsuz hava koşullarına ve don riskine karşı dayanıklılığını artırır.
- Elma ağacında karaleke, şeftali ağacında yaprak kıvırcıklığı, zeytin ağacında halkalı leke, sert çekirdekli meyvelerde yaprak delen, domates ve bağlarda mildiyo gibi hastalıkları önlediği için ruhsatlandırılmıştır.
- Sert ve yumuşak çekirdekli meyve ağaçlarında ve zeytinde, çeşitli kök çürüğü hastalıklarına karşı köklere uygulanması da tavsiye edilir.
Göztaşı Zararları
Göztaşı faydalarının yanı sıra zararları da bulunur. Bakır, doğada sıklıkla bulunan temel elementlerden biridir. Bitkide ve toprakta gereğinden fazla bulunması zararlı olabilir.
- İnsanlar bakır sülfat kimyasalını göz, cilt ve solunum yoluyla bünyelerine alabilir.
- Bakır sülfat oldukça güçlü tahriş etkisi bulunan bir maddedir.
- Bakır sülfat zehirlenmelerinde beyin, mide, böbrekler, bağırsak ve karaciğerde yaralanma meydana gelebilir.
- Kullanımı organik tarımda izin verilen bu maddenin, kullanımı ile ilgili bir sınırlandırılma yoktur.
- Faydalı bir madde olmasına karşın çok sık aralıklarla kullanılması toprakta birikme yapmasına sebep olabilir. Bu sebeple, bakır içeren ilaçları kullanmadan önce yaprak ve toprak analizi yapılması tavsiye edilir. Toprakta ve bitki yapraklarında bakır düzeyi idealse ekstra ilaçlama yapılmamalıdır.
Bordo Bulamacı Nasıl Hazırlanır?
1000 Litre %2’lik Bordo Bulamacı için Gerekli Malzemeler:
- 20 kilogram bakır sülfat
- 20 kilogram sönmüş kireç
- 60 litrelik 2 adet plastik kova
- Boyu yaklaşık 1 metre olan 2 tane ağaç sopa
Öncelikle 20 kilogram sönmüş kireç plastik kovaya konur ve üzerine su ilave edilir. Karıştırma işlemi karışım ayran kıvamı alana kadar sürdürülür. Aynı şekilde 20 kilogram bakır sülfat ayrı bir plastik kovada su ilavesi ile karıştırılarak 60 litreye tamamlanır. İlaçlama tankı deposuna bir miktar su konur. Örneğin; tank 1 tonluksa 100 ile 200 litre su miktarı idealdir. Sonrasında sönmüş kireçli su, tank süzgecinden geçirilir. Devamında tank deposunda göztaşı çözeltisi süzgeçten geçirilir. Yavaş bir şekilde karıştırarak mavi renge sahip bulamaç elde edilir. Su ilavesi ile tank doldurulur.
Bordo Bulamacı Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Tarımda göztaşı kullanımı yaygınlaşması bazı önlemlerin gerekliliğini de ortaya koyar. İlk kez bu uygulama ile ağaçlarını korumak isteyen yetiştiriciler ‘‘Göztaşı sağlığa zararlı mı?’’ sorusuna cevap arar. Göztaşı, yapı itibariyle insan sağlığını olumsuz etkileyen bir maddedir. Fakat kullanım işlemleri sırasında önlemler alınarak bu zarardan korunmak mümkündür.
- Bordo bulamacı uygulaması esnasında koruyucu elbise giyilmeli ve mutlaka maske takılmalıdır. Bakırı solumak ciğerlere zarar verebilir.
- Kullanım sırasında daha çok temas halinde olduğundan ellerde de bahçe eldiveni kullanılması tavsiye edilir.
- Göze temas halinde bol su ile yıkanmalı ve en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
- Cilt ile teması halinde bekletilmeden bol su ile yıkanmalıdır. Tahriş durumuna göre sağlık kuruluşuna başvurulabilir.
- Olası yutma halinde kişi hemen kusturulmalı ve acilen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.